Köldustu ágústmánuðir

Sumarið 1882 voru allir mánuðirnir frá júní til ágúst þeir köldustu sem mælst hafa fyrir norðan og austan, en ágúst þetta sumar nýtur einnig þess vafasama heiðurs að vera kaldasti ágúst sem mælst hefur á landinu í heild, að minnsta kosti eftir 1870.

 

Meðalhiti stöðvanna níu sem miðað er við  var 9,5 stig ári 1961 til 1990.

 

1882 (6,2) Á Siglufirði var meðalhitinn einungis 2,9 stig en 3,1 á Skagaströnd. Aðeins lítið eitt hlýrra var inni í Eyjafjarðardal en á Akureyri, 4,3 stig á Hrísum. Talsvert mildara var á Fljótsdalshéraði, 7,2 stig á Valþjófsstað enda var þar ekki hafísinn. Mælt var þennan mánuð á Grímsstöðum á Fjöllum og þar var meðalhitinn 3,8 stig og er þetta þar ekki kaldasti ágúst sem mælst hefur. Hámarkshiti í Grímsey fór aldrei hærra en í 9,0 stig í þessum mánuði. Þann 16. var gangur hitans þar 0-1 stig og snjóaði. Mesti hiti á landinu varð aðeins 16,0 stig, á Teigarhorni, þ. 11. og er ekki getið um lægra landshámark í nokkrum ágúst. Það er kannski ekki mikið að marka því veðurstöðvar voru svo fáar. - En samt! Kaldast í mánuðinum varð -4,5 stig á Siglufirði. Ekki fraus þó við sjóinn á suðvestur og vesturlandi og ekki heldur á Austfjörðum, en hins vegar lítið eitt á suðurlandsundirlendi en þó ekki á Eyrarbakka. Þorvaldur Thoroddsen segir í Árferði á Íslandi í þúsund ár um ástandið fyrir norðan: "... dimmviðrin gengu aftur yfir 4. ágúst og mátti varla heita að sól sæist þaðan af til höfuðdags og gengu sífelldir kalsar með kafaldshryðjum á milli, og hélzt þetta veðráttufar alt til rjetta; taldist mönnum svo til að, að tíu sinnum hefði alsnjóað frá Jónsmessu til rjetta". Þessi orð sem alltaf er vitnað í þegar sagt er frá þessu sumri, eru tekin úr Fréttum frá Íslandi 1882, bls. 18. Þau ber þó varla að skilja sem svo að alsnjóa hafi orðið yfir allt norðurland heldur að á einhverjum stöðum þar, fyrst og fremst í hærri byggðum og ef til vill á stöku útskögum, hafi orðið tíu sinnum alhvít jörð. Á suðurlandi var einnig mjög votviðrasamt seinni hluta sumars en mildara en fyrir norðan. Norðanáttin var hæg yfirleitt en úti fyrir var mikill hafís svo hún var köld þegar hún náði til landsins. Sjávarhiti við Grímsey var aðeins tvö stig en níu og hálft stig við Vestmannaeryjar. Á suðurlandi var hins vegar sífelld sunnanátt og mættust áttirnar á miðju landinu, segir í Fréttum frá Íslandi. Á Eyjafirði lá ísinn fram í september en víðast hvar annars staðar fyrir norðan var hann farinn frá landi á höfuðdaginn. Í mánuði þessum voru lengi framan iðulega lægðir á sveimi vestan við land en stundum yfir landinu en hæðasvæði yfir Bretlandseyjum en síðan voru norðanáttir með lægðum austan við land. Júlí þetta ár tel ég vera sá næst kaldasta sem mælst hefur. Jónas Jónassen lýsti svo veðrinu í höfuðstaðnum í Þjóðólfi 23. september:
 
Í þessum mánuði hefir veður mátt heita stirt og óhagstætt, þar sem framan af rétt daglega var meiri eða minni úrkoma og seinna norðanveður mikil með kulda. 1. var útsynningur með sudda; 2. sama veður, nokkuð hvasst; 3. bjart veður, við norður; 4. landsynningur með rigningu; gekk síðan til útsuðurs; 5. austan, dimmur, með regni; 6.—10. sunnan útsunnan, dimmur með úrkomu; 11. hægur á útnorðan, með úrkomu síðari hluta dags; 12. logn, rigning, norðankaldi til djúpanna; 13. landnorðan, hægur, dimmur; 14., 15., 16. hvass á norðan, gekk síðari hluta dags hinn 16. til austurs; 17. austan, bjartur; 18. hvass á norðan til djúpa, dimmur; 19. —26. norðanveður, opt hvass mjög; 27. hægur á austan, dimmu ; 28.—31. optast bjart veður og hægur.
 
Eins og júlí eru ágústmánuðir áranna 1882, 1886, 1887 og 1888 allir með þeim köldustu. Það sætir því eiginlega furðu að Fréttir frá Íslandi skuli gefa sumrunum 1887 og 1888 mjög góða einkunn sem Þorvaldur Thoroddsen síðan endurtekur. Annars er svo sem ekki um auðugan garð að gresja með heimildir um flesta þessa mánuði, nema í töluformi í skýrslum dönsku veðurstofunnar fyrir örfáar stöðvar, og er ólíku saman að jafna eftir að mánaðarrit íslensku Veðurstofunnar, „Veðráttan”, byrjaði að koma út 1925 með talsverðu lesmáli um hvern mánuð auk tölulegra upplýsinga.
 
1903 (6,9) Mánuður þessi var miklu kaldari á suðvesturlandi og vesturlandi en 1882, en hins vegar mildari fyrir norðan en svipaður á austurlandi og suðurlandi. Mælt var í Möðrudal þar sem meðalhitinn var 3,6 stig. Nær linnulaus norðan eða norðaustanátt var allan mánuðinn með hæð yfir Grænlandi og lægðum fyrir austan land. Kuldapollur var oft yfir landinu eða í grennd við það. Kortið sýnir ástandið í um 1400 metra hæð. Þungbúið mjög var fyrir norðan og úrkomur en á suðurlandi var sólrikt og einstaklega þurrt. Úrkoma í Reykjavík hefur aldrei verið minni í ágúst, aðeins 0,8 mm og féll á tveimur dögum. Á Teigarhorni er þetta þriðji þurrasti ágúst. Mesti hitinn á landinu var mældur í Reykjavík, 18,1 stig þ. 2. en minnsti -3,5 stig á Möðruvöllum í Hörgárdal þar sem frostnætur voru tvær. Frost mældist mjög víða. Á Eyrarbakka fór það niður í -3,4 stig en þar var ein frostnótt. Næst síðasta daginn mældist meira að segja frost í Reykjavík, -0,1 stig en í ágúst hefur þar aðeins mælst frost í þessum mánuði og árið 1956. Í Stykkishólmi var næturfrost þ. 26. og eftir miðjan mánuð komst hitinn þar aldrei í tíu stig eða meira. Í Grímsey fór hitinn allan mánuðinn ekki hærra en í 8,0 stig en þar fraus þó aldrei. Enginn hafís var við strendur landsins þetta sumar. Sjávarhiti var 4 stig við Grímsey en tíu og hálft stig við Vestmannaeyjar. 
 
1907 ( 7,4) Þessi einstaklega hægviðrasami ágúst var enn þá þurrari en 1903. Það rigndi aðeins einn dag í Reykjavík, 0,9 mm. Og þetta er enda talinn þurrasti ágúst á landinu. Á Teigarhorni út af fyrir sig er þetta sá annar þurrasti. Kortið frá um 1400 metra hæð sýnir hægviðri í köldu lofti við Ísland sem einnig var niður við jörð. Á Grímsstöðum á Fjöllum er þetta fyrsti ágúst sem mældur var eftir að mælingar urðu þar samfelldar og var meðalhitinn 3,9 stig. Oft var bjart yfir vestanlands og sunnan og stundum einnig annars staðar. Mesti hiti í mánuðinum varð 21,1 stig á Akureyri en á Holti í Önundarfirði mældist frostið -3,8 stig. Á Eyrarbakka fór frostið niður í -3,2 stig. Næturfrost voru ekki alveg eins útbreidd og 1903 en frostnætur voru fleiri sums staðar þar sem fraus á annað borð, allt upp í sex á Möðruvöllum í Hörgárdal og á Úthéraði. Þetta var hafíslaust sumar. Síðustu þrjá dagana náði hitinn ekki tíu stigum í Reykjvík og mikill kuldi var yfir landinu. Sjávarhiti var ívið lægri en 1903.

 

Skáldið og fjölfræðingurinn Benedeikt Gröndal lést þann annan.
 
1886 (7,4) Í þessum ágúst var loftvægi óvenjulega lágt, aðeins 997,9 hPa að meðallagi í Reykjavík og hefur aldrei verið þar lægra í ágúst. Úrkoma var svipuð á suður- og vesturlandi og meðallagið 1961-1990 sem við þekkjum best en nokkru meiri annars staðar. Þrátt fyrir kuldann varð hvergi kaldara en -0,1 stig og var það í Möðrudal. En það varð heldur aldrei hlýrra en 18,7 stig, á Hrísum í Eyjafjarðardal. Lægðir voru oft að flækjast nærri landinu, sunnan við það eða norðan, eða jafnvel yfir því. Þetta hefur verið þungbúinn en rysjóttur ágúst en þó komu stöku sólardagar með köldum nóttum. Þrettán daga náði hitinn ekki tíu stigum í Reykjavík og þann 26. varð hámarkshiti ekki hærri en 5,4 stig en lágmarksmælingar vantaði þennan mánuð í bænum. Dæmafáir óþurrkar voru annars um allt land nema með köflum á suðurlandi, hefur Þorvaldur eftir Fréttum frá Íslandi. Úrkoman mældist 14 mm í Reykjavík þ. 23. og daginn eftir 12 mm. „Þornaði upp síðustu vikuna", segir Suðurnesjaannáll. Ís hafði verið við landið snemma sumars en ekki þegar hér var komið sögu. Jónassen lýssti veðurfarinu í Reykajvik í nokkrum blöum Ísafoldar:
 
Alla vikuna hefur verið mesta hægð í veðri með talsverðri úrkomu; einkum rigndi hjer mikið eptir hádegið 31. f. m. Síðustu dagana hefur verið sunnan útsunnan átt með skúrum, opt bjartur á milli. Í dag 3. hægur landsynningur, rigningarlegur. Loptþyngdarmælir hefur staðið mjög stöðugur alla vikuna og hreyfist svo að kalla ekkert enn þá. (4. ág.). - Framan af vikunni hjelzt sama óþurkatiðin sem var fyrri vikuna, en föstudag 6. gekk hann til norðurs og hefur síðan verið á þeirri átt, stundum hvass til djúpa, en hjer hægur og bjartasta veður. Í dag 10. sama norðanveðrið; snjóaði í Esjuna í nótt og sömul. í öll austur, og suðurfjöll (12.ág.).- Alla vikuna hefir verið hægt norðanveður, bjart sólskin daglega; á nóttu mjög kalt; alveg úrkomulaust alla vikuna. í dag hægur landnorðan-kaldi, bjart veður. (18. ág.) - Fyrsta dag vikunnar var hjer hæg sunnanátt með nokkurri rigningu; 19. sama veður, en gekk síðari part dags til landnorðurs og þá hvass og síðast um kveldið genginn til norðurs með slúð; daginn eptir (20.) var hjer hvasst útnorðanveður; síðan hefur verið sunnan-landsunnanátt, hæg og rignt mikið, einkum rigndi hjer mjög míkið allan daginn h. 22. í dag 24. hægur landsynningur (Sa.) dimmur og hefur rignt óeamju mikið i nótt sem leið, og rigning í dag. Loptþyngdarmælir fallið og stendur lágt. (25.ág.). - Alla umliðna viku hefir verið sunnanátt, optast með mikilli úrkomu dag og nótt; 28. var allbjart veður á norðan-landnorðan, en síðan einlægt öðru hvoru rigning. Í dag 31. hægur á sunnan með rigningarskúrum ; loptþyngdamælir nú að hækka. Í fyrra var sama veður síðustu daga þessa mánaðar. (1. sept.).
 
Þann 18. voru liðin hundrað ár síðan Reykjavík fékk kaupstaðaréttindi og var af því tilefni haldið samsæti í bænum.
 
1892 (7,5) Alls staðar var þurrt í þessum mánuði. Og kalt. Austan eða norðaustanátt var algeng og voru kuldarnir mestir við sjóinn á norður og austurlandi en á suðurlandi var hitinn næstum því sæmilegur sums staðar, talinn 10,4 stig á Eyrarbakka þó hann væri aðeins 7,7 á Stóranúpi í Hreppunum. Munurinn er ótrúlega og kannski grunsamlega mikill en Eyrarbakki á það til reyndar að njóta sín tiltölulega vel í björtum og köldum norðanáttum að sumri. Annars var undarlega kalt allt þetta ár í Hreppunum. Þurrkar á landinu voru góðir, segir Þorvaldur Thoroddsen, nema á austfjörðum þar sem hafi verið einlæg votviðri. Mjög sólríkt virðist hafa verið á vesturlandi mestallan mánuðinn og á suðurlandi seinni helming hans. Hitinn fór yfir tíu stig næstum því alla dagana í Stykkishólmi og alla daga í Vestmanneyjum þó meðalhitinn væri ekki hár. Lámarkshiti var hins vegar ekki mikill. Mestur hiti mánaðarins mældist í Reykjavík 18,6 stig þ. 10. Mjög kalt loft kom til landsins nokkra daga um miðjan mánuð og aftur allra síðustu dagana, Komst frostið niður -3,8 á Möðruvöllum í Hörgárdal þar sem frostnætur voru átta.  Hafís var horfinn frá landinu, nema við Hornbjarg, en hafði verið mikill langt fram á sumar. Á eftir þessum ágúst kom annar kaldasti september en á undan honum fór þriðji kaldasti júlí. Engar veðurfarslýsingar komu frá Jónassen þennan mánuð.
 
1912 (7,5) Þetta er kaldasti ágúst sem mælst hefur í Reykjavík. Úrkomusamt var á norður og austurlandi, einkum er á leið en á suður- og vesturlandi var þurrt. Ekki var þó sólríkt, aðeins 92 sólskinsstundir mældust á Vífilsstöðum við Reykjavík. Í byrjun mánaðarins var gríðarlegt kuldakast sem skall á síðast í júlí. Þá snjóaði ekki aðeins sums staðar á norðurlandi heldur einnig á vesturlandi. Í Möðrudal fór frostið niður í -5,0 stig. Kortið sýnir kuldatungu suður um landið á miðnætti þ. 1. og áætlaðan hita í kringum 1400 m hæð og er 5 stiga frost yfir landinu. Fyrstu þrjá dagana var hitinn aldrei meiri  en átta stig í Reykjavík um miðjan dag en aftur á móti fór hitinn þar í 20,9 þ. 15. en um miðjan mánuðinn komu þar fjórir hlýir dagar þegar hæð var norðan og austan við land og kom með mildara loft frá Norðurlöndum. Hvergi varð hlýrra í þessum mánuði. Íshrul sást í mánuðinum milli Siglufjarðar og Skaga.
 
Síðasta daginn var brúin yfir Rangá vígð.
 
1888 (7,7) Þetta var norðan eða norðaustanáttamánuður mikill. Kaldast var á útskögum fyrir norðan og austan og ekki var svo sem hlýtt heldur þar inn landsins. Minnstur var meðalhitinn á Raufarhöfn 3,9 stig og við Bakkaflóa var hann 4,7 stig. Á suður og suðvesturlandi var hins vegar ekki afskaplega kalt, 9,7 stig bæði á Eyrarbakka og í Reykjavík og reyndar talin 10,2 stig í Hafnarfirði en því trúi ég nú mátulega. Á austurlandi rigndi mikið en annars staðar lítið og minnst á suðvestur- og vesturlandi. Mestur hiti varð 18,7 stig á Núpufelli í Eyjafjarðardal en minnstur -3,0 í Grímsey þar sem frostdagar voru 13. Þorvaldur Thoroddsen segir að sumarið hafi verið mjög þurrviðrasamt víðast hvar nema hvað hafísþokubrælu hafi gætt á norðausturlandi og skýrir það hinn mikla kulda við sjóinn. Ísinn var þó farinn frá landi í byrjun ágúst nema á norðausturlandi, t.d, Þistilfirði. Að öðru leyti hafi verið sífelld góðviðri og sólskin, segir Þorvaldur. Skýjahulutölur frá veðurstöðvum bera þessu einnig vitni. Meira að segja í Grímsey kom viku kafli eftir miðjan mánuð með bjartviðri. Hitanum var þó ekki fyrir að fara. Víst er að þessi ágúst er sá 7. kaldasti á landinu eftir 1870 og júlí var líka sá 7. kaldasti. Kortið sýnir norrænt góðviðrið í um 1400 m hæð. Jónassen lýsti Reykjavíkurveðrinu í Ísafoldarblöðum:
 
Alla þessa viku hefir sama góðviðrið haldizt við, optast logn, síðustu dagana við austanátt með hægð; dálítil úrkoma var 6. þ. m. Loptþyngdarmælir heldur að lækka síðustu dagana. Í dag 7. vestanátt, hægur, dimmur eptir hádegi og regnlegur. (8. ág.). - Sama góða veðrið viðhelzt enn, logn og blíða á degi hverjum; dálítil rigning kom um tíma á laugardaginn 11. þ. m. í dag 14. logn, nokkuð dimmur, bjartur eptir hádegi. (15.8.). - Enn helst sama góðviðrið; h. 17. rigndi litið eitt af austri eptir miðjan dag, annars bjartasta sólskinsveður á degi hverjum. Í dag 21. hæg útræna bjartasta veður, svo að kalla logn. (23.8.) - Sama góðviðrið helzt enn sem nú í langan tíma að undanförnu; síðustu dagana hafir hann verið á norðan, opt hvass til djúpa. Í dag 28. hvass hjer innfjarða, en bálhvass úti fyrir á norðan, bjart og heiðskírt veður. (29. ág.). - Fyrsta dag vikunnar var hjer hvasst norðanveður allan fyrri part dags, gekk svo til útnorðurs (Sv) og síðan i landsuður (Sa), nokkuð hvass fyrripartinn og ákaflega mikil rigning um morguninn, suddi af suðri síðari part dags. ... (5.sept).
 
Kaldasti ágúst síðan Ísland varð sjálfstætt ríki var 1943 (7,8). Þetta var einnig kaldasti ágúst sem mælst hefur á Grímsstöðum, 3,6 stig og kaldari en 1882 og 1907. Á norðausturlandi voru miklir óþurrkar en annars var víðast þurrviðrasamt. Úrkoman á Dalatanga var 216,7 mm og þar af féllu 101,8 mm þ. 22. Sólríkt var í Reykjavík og er þetta þar þriðji sólríkasti ágúst, en aðeins 95 stundir mældust á Akureyri. Þetta var þurrasti ágúst síðan mælingar hófust í Stykkishólmi 1857, 0,8 mm. Þar rigndi tvo daga en aðeins einn á Arnarstapa á Snæfellsnesi. Næturfrost voru víða og mest -5,5 stig á Grímsstöðum þ. 24. en þann dag var Himmler gerður að innanrikisráðherra Þýskalands. Þrátt fyrir kuldana snjóaði hvergi á landinu. Norðanátt var ríkjandi og alveg frá 9.-20. var hæð yfir Grænlandi og oft bjartviðri sunnanlands en kuldar, rigningar og þokur á norðurlandi. Nokkrir sæmilega hlýir dagar komu á suðurlandi þennan tíma og komst hitinn mest í 19,1 stig á Hæli þ. 16. Í lok mánaðarins kom eitthvert mesta kuldakast sem komið hefur í ágúst. Kortið sýnir hitann í um 1400 m hæð þ. 29 og er fimm stiga frost yfir landinu en 10-15 stig yfir Grænlandi. Eins og alltaf áður stækka kortin mjög ef smellt er nokkrum sinnum á þau.

Styrjöldin var í hámarki. Þann 5. var þýsk flugvél skotin niður yfir norðurlandi. Innrás Bandamanna á Sikiley stóð yfir og Mílanó var lögð í rúst í loftárásum. Seint í mánuðinum komu síðustu gyðingarnir til útrýmingar í Treblinka en þar höfðu fangar gert uppreisn í byrjun mánaðarins sem bæld var niður.
 
1887 (7,9) Þessi mánuður kom í kjölfar kaldasta júlí sem mælst hefur. Fremur var þurrviðrasamt  nema í Reykjavík þar sem rigndi tiltölulega mest en samt ekki mikið meira en í núgildandi meðallagi. Þar rigndi þó mikið hvern dag fyrstu vikuna en aðeins sex daga á stangli eftir það. Mjög kuldalegt var við sjóinn á norður og austurlandi. Á Teigarhorni er þetta kaldasti ágúst. Í Grímsey voru frostdagar 13 og 10 á Teigarhorni. Á Akureyri og í Hrútafirði gerði þó ekki frost og því um síður á suður-og vesturlandi, en stöðvar voru reyndar mjög fáar. Kaldast varð á Raufarhöfn, -4,6 stig og hefur aldrei mælst þar eins mikill kuldi í ágúst. Á Hornafirði komst hitinn einn daginn í 21,4 stig og varð hvergi hlýrra á landinu. Þorvaldur Thoroddsen segir að þetta sumar hafi verið góð tíð og framúrskarandi á suðurlandi og á austurlandi nema í Húnavatns-, Skagafjarðar og Norður Þingeyjarsýslu en þar gengu þokur og suddar. Hann segir þó að nokkur næturfrost hafi verið fyrir norðan er leið á sumarið. Allt þetta hefur hann úr Fréttum frá Íslandi. Ágúst þetta ár er hinn 8. kaldasti en júlí var reyndar sá allra kaldasti á landinu í heild. Alveg framúrskarandi sumarblíða! Jónassen lýsti svo tíðarfarinu í Reykjavík í nokkrum blöðum Ísafoldar:
 
... hefir verið við suður eða útsuðurátt, hægur en dimmur og stundum rignt talsvert með köflum t. a. m. aðfaranótt h. 2. Í dag 2. hægur á sunnan, dimmur, húðarigning i morgun allt fram undir hádegi. (3. ág.). - Alla vikuna hefir verið sunnanátt með talsverðri úrkomu og optast dimmur, þar til að hann í dag 9. gekk til norðurs, hægur en bjartasta veður; loptþyngdarmælir hefir þotið upp síðan í gær og stendur nú mjög vel, svo útlit er fyrir að veður haldist við norður. (10. ág.). - Umliðna viku má heita að logn hafi verið daglega, bjart og fagurt veður optastnær; 13. og 14. var um tíma dimmviðri með nokkurri úrkomu; 15. gekk hann til norðurs og var hvass til djúpa, hjer hægur; í dag 16. logn og fagurt veður, hægur norðankaldi; Lítur út sem sje hvasst úti fyrir á norðan og talsverður uppgangur í vestri og norðri; mistur í lopti norðanundan bæði í gær og í dag. (18. ág.). - Alla vikuna má heita að hafi verið logn og bezta veður, og sama hægðin er enn þann dag í dag (23.). Eptir hádegi genginn til landssuðurs með hægð, og rigningarlegur og loptþyngdarmælirinn að lækka. (24. ág.). - Alla undanfarna viku hefir verið að heita má alveg logn dag sem nótt með miklum hita og er mjög langt siðan önnur eins stilling hefir verið á veðri eins og undanfarna tíð. Í fyrra var t. d. 25. ágúst útsynnings-ofsi með miklum kalsa (5 stiga hiti um hádegið) og hafróti. Í dag 30. rjett logn, dimmur i morgun og nokkur rigning, birti upp eptir hádegi. (31. ág.).

 

Hitinn ''mikli'', sem Jónassen mældi reyndar sjálfur í síðustu vikunni, kemur alls ekki fram í mælingunum, var 11-14 stig að hámarki. Sýnir þetta vel hvað huglægar lýsingar geta verið villandi þegar raunverulegar hitamælingar eru hafðar i huga. Í gömlum veðurlýsingum er einmitt víða að finna slándi mótsagnir milli mælds hita og huglægra lýsinga, bæði hvað varðar hita og kulda. Erfitt eða íllmögulegt er að áætla hita í eldgamla daga út frá huglægum lýsingum þó hægt sé að taka mark á hvort menn hafi talið tíðarfarið hagstætt eða ekki. Hafís er reyndar vísbending um löld a´r þegar hann er mikill en það er bara stundum, jafnvel á köldum árum. 
 
1921 (7,90). Upphaf þessa ágústmánaðar var eitt hið svalasta sem yfir Reykvíkinga hefur gengið og var þá mjög þurrt, en nokkuð rætist úr kuldanum er á leið, en aldrei varð mánuðurinn þó annað en kaldur og talsvert úrkomusamur seinni hlutann. Hámarkshitinn var einhver hinn lægsti sem um getur í Reykjavík í ágúst, 13,7 stig. Þess má og geta að aldrei hefur hámarkshiti ársins verið lægri Reykjavík en þetta ár, 14,7 stig en sá hiti mældist í júlí. Úrkomusamt var á austfjörðum og þar urðu mikil skriðuföll, en yfirleitt var þurrviðrasamt á suður-og vesturlandi. Norðan og norðaustanátt var áberandi. Frostið fór í -4,0 stig þ. 27. á Möðruvöllum. Hlýjast varð 20,6 stig á Seyðisfirði.
 
Tenórinn frægi Enrico Caruso, fyrsta stórstjarna grammófónsins, lést þ. 2. Daginn eftir stofnaði þýski nasistaflokkurinn stormsveitir sínar.
 
Hér verður að nefna ágúst 1983 þó hann sé ekki í tölu allra köldustu ágústmánaða á landinu í heild. Á suður-og vesturlandi var hann beint framhald af júlíkuldunum miklu það ár. Í Vestmannaeyjum hefur ekki mælst kaldari ágúst, 8,0 stig og þar var hann einnig sá úrkomusamasti, 270 mm. Í Reykjavík var mánuðurinn einn af þremur köldustu ágústmánuðum frá 1866. Og hann er sólarminnsti ágúst sem þar hefur verið mældur. Fyrir norðan og austan var sæmileg tíð í suðvestanáttinni og bara góð á Vopnafirði þar sem meðalhitinn var heilt stig yfir góðærismeðallaginu 1931-1960 og þar mældist mesti hiti mánaðarins, 25,3 stig þ. 24. Í Reykjavík fór hitinn hins vegar aldrei hærra en í 13,4 stig og á Stórhöfða í Vestmannaeyjum aðeins 10,7 stig. Skriðjöklar landsins voru um þetta leyti hættir að hopa í þeim kulda sem lengi hafði ríkt á þessum árum og er víst slíkra kulda saknað af sumum!
 
Óvenjulega kaldir ágústmánuður fyrir 1866 voru furðu fáir miðað við hvað veðurfar var þá almennt kalt. Árið 1850 var meðalhitinn í Reykjavík þó aðeins 7,4 stig en 6,9 í Stykkishólmi. Og 1841 var hitinn í Reykjavík 7,6 stig en 7,4 árið 1832. Seinna árið voru einnig mælingar á Möðruvöllum sem benda til meðalhita þar kringum sex stig. Mjög kalt var í ágúst 1832. Þá var aðeins athugað í Reykjavík og er meðalhitinn talinn 7,4 stig. Þetta eru því álíka kuldamánuðir í höfuðstaðnum og 1912. Sérlega kalt var fyrir norðan í ágúst 1864 þó ekki væri svo kalt í Stykkishólmi, 9,5 stig. En á Akureyri, áætlað eftir hitamælingum á Siglufirði og ber að taka með þó nokkurri varúð, var þessi mánuður jafnvel meira en hálfu stigi kaldari en ágúst 1882 og er þá kaldasti ágúst sem einhverjar tölur eru um á norðurlandi. Eftir mælingum að dæma sem gerðar voru hér og hvar á landinu, en reiknaðar hafa verið yfir til Stykkishólms, er ljóst að á kuldaárunum kringum 1815 var meðalhitinn þar í ágúst 1817 talinn 6,3 stig en 6,5 árið 1815. Þó þessar tölur séu ónákvæmar virðist þetta hafa þetta verið mánuðir í stíl við ágúst 1882 og 1903 með eins árs millibili.
 
Fréttir frá Íslandi 1882-1888, Suðurnesjaanáll 1886.

 

Skýringar. 

 

Fylgikskjalið sýnir samkvæmt venju hita og úrkomu stöðvanna níu í þessum mánuðum.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• kaldag2.xls