Köldustu įgśstmįnušir į Ķslandi

Sumariš 1882 voru allir mįnuširnir frį jśnķ til įgśst žeir köldustu sem męlst hafa fyrir noršan og austan, en įgśst  žetta sumar nżtur žess vafasama heišurs aš vera einnig kaldasti įgśst sem męlst hefur į landinu ķ heild eftir 1870. Mešalhiti sjö stöšva var 6,14 stig. Hér er sem sagt ašeins mišaš viš sjö stöšvar ķ köldustu įgśstmįnušum, en ekki nķu eins og meš hlżjustu mįnušina. Įstęšan er sś aš Ķsafjöršur/Bolungarvķk og Fagurhólsmżri byrjušu ekki aš athuga fyrr en 1898, en flestir allra köldustu įgśstmįnaša męldust fyrir žann tķma. Reyndar er nśverandi mešaltal allra 9 stöšvanna svo aš segja žaš sama og hinna 7 og hefši kannski alveg eins mįtt miša fremur viš žessar 7 stöšvar ķ öllum žessum pistlum en žaš er meira gaman aš hafa žęr 9.

Feikna kuldi var fyrir noršan ķ įgśst 1882 (sjį töfluna hér fyrir nešan). Į Siglufirši var mešalhitinn 2,9 stig en 3,1  į Skagaströnd. Ašeins lķtiš eitt hlżrra var inni ķ Eyjafjaršardal en į Akureyri, 4,3 stig į Hrķsum. Talsvert mildara var į Fljótsdalshéraši en ķ Eyjafirši, 7,2 stig į Valžjófsstaš enda var žar ekki hafķsinn. Męlt var žennan mįnuš į Grķmsstöšum į Fjöllum og var žar mešalhitinn 3,8 stig.  Hįmarkshiti ķ Reykjavķk varš aldrei hęrri en 13,3 stig og hefur aldrei veriš lęgri ķ nokkrum įgśst en ķ Grķmsey fór hitinn aldrei hęrra en ķ 9,0 stig. Žann 16. var gangur hitans žar 0-1 stig og snjóaši. Mesti hiti į landinu varš ašeins 16,0 stig, į Teigarhorni, ž. 11. og er ekki getiš um lęgra landshįmark ķ nokkrum įgśst. Kaldast varš -4,5 stig į Siglufirši. Ekki fraus žó viš sjóinn į sušvestur og vesturlandi og ekki heldur į Austfjöršum, en hins vegar lķtiš eitt į  sušurlandsundirlendi en žó ekki į Eyrarbakka. Žorvaldur Thoroddsen segir ķ Įrferši į Ķslandi ķ žśsund įr um įstandiš fyrir noršan: " ... dimmvišrin gengu aftur yfir 4. įgśst og mįtti varla heita aš sól sęist žašan af til höfušdags og gengu sķfelldir kalsar meš kafaldshryšjum į milli, og hélzt žetta vešrįttufar alt til rjetta; taldist mönnum svo til aš, aš tķu sinnum hefši alsnjóaš frį Jónsmessu til rjetta". Žessi orš sem alltaf er vitnaš ķ žegar sagt er frį žessu sumri, eru tekin śr Fréttum  frį Ķslandi 1882, bls. 18. Žau ber žó ekki aš skilja sem svo aš alsnjóa hafi oršiš yfir allt noršurland heldur aš į einhverjum stöšum žar, fyrst og fremst ķ hęrri byggšum og ef til vill į stöku śtskögum, hafi oršiš tķu sinnum alhvķt jörš. Į sušurlandi var einnig mjög votvišrasamt seinni hluta sumars en mildara en fyrir noršan. Noršanįttin var hęg yfirleitt og śti fyrir var mikill hafķs svo hśn var köld žegar hśn nįši til landsins. Į sušurlandi var hins vegar sķfelld sunnanįtt og męttust įttirnar į mišju landinu, segir ķ Fréttum frį Ķslandi. Į Eyjafirši lį ķsinn fram ķ september en vķšast hvar annars stašar fyrir noršan var hann farinn frį landi į höfušdaginn. 

Hér fyrir nešan er einföld hitatafla fyrir sjö žęr stöšvar sem lengst hafa athugaš fyrir sjö köldustu įgśstmįnuši en ķ fylgiskjalinu  eru žeir tķu og žar sést lķka śrkoman.  

                        1882    1903    1907    1886    1892    1912    1888    1961-90

Reykjavķk        8,2       6,4       8,3       7,6       9,4       7,5       9,7       10,2

Stykkish.          6,5       4,4       7,8       8,0       8,1       7,8       8,6       9,6

Akureyri           4,0       6,1       6,9       7,2       7,2       6,9       7,1       10,0

Grķmsey           2,4       4,4       4,8       5,5       5,4       5,3       4,7       7,8

Teigarhorn       6,6       6,6       6,0       7,1       5,7       7,4       5,6       8,8

Stórhöfši         8,3       8,5       8,8       8,3       8,2       8,5       8,5       9,6

Hreppar           7,1       7,9       8,5       7,6       7,7       8,8       9,3       10,1

Mešaltal           6,1       6,9       7,28     7,32     7,36     7,44     7,6     9,4      

Eins og meš jślķ eru įgśstmįnušir įranna 1882, 1886, 1887 og 1888 allir meš žeim köldustu. Žaš sętir žvķ eiginlega furšu aš Fréttir frį Ķsland skuli gefa sumrunum 1887 og 1888 góša einkunn. Annars er svo sem ekki um aušugan garš aš gresja meš heimildir um flesta žessa mįnuši, nema ķ töluformi ķ skżrslum dönsku vešurstofunnar, og er ólķku saman aš jafna eftir aš mįnašarrit ķslensku Vešurstofunnar, "Vešrįttan", byrjaši aš koma śt 1925 meš talsveršu lesmįli um hvern mįnuš auk tölulegra upplżsinga.

Žaš sżnir vel hve įgśst 1882 var afbrigšilegur aš nęst kaldasti įgśst, 1903 (6,92), var 0,8 stigum mildari. Mįnušurinn var miklu kaldari į sušvesturlandi og vesturlandi en 1882, en hins vegar mildari fyrir noršan heldur en žį, en svipašur į austurlandi og sušurlandi. Męlt var ķ Möšrudal žennan mįnuš žar sem mešalhitinn var 3,6 stig. Einstaklega žurrt var į sušurlandi. Śrkoma ķ Reykjavķk hefur aldrei veriš minni ķ įgśst, ašeins 0,8 mm og féll į tveimur dögum. Į Teigarhorni var žetta žrišji žurrasti įgśst. Mesti hitinn var męldur ķ Reykjavķk, 18,1 stig ž. 2. en minnsti -3,5 stig į Möšruvöllum ķ Hörgįrdal. Frost męldist mjög vķša. Enginn hafķs var viš strendur landsins žetta sumar. 

Įgśst 1907 ( 7,28) var enn žį žurrari en 1903. Žį rigndi ašeins einn dag ķ Reykjvķk, 0,9 mm.  Žetta er enda talinn žurrasti įgśst į landinu. Į Teigarhorni śt af fyrir sig er žetta sį annar žurrasti. Žetta var fyrsti įgśst sem męldur var į Grķmsstöšum eftir aš męlingar uršu žar samfelldar og var mešalhitinn 3,9 stig. Mesti hiti ķ mįnušinum varš 21,1 stig į Akureyri en į Holti ķ Önundarfirši męldist frostiš -3,8 stig. Nęturfrost voru ekki alveg eins śtbreidd og 1903.  Žetta var lķka hafķslaust sumar.

Įriš 1886  (7,32) var loftvęgi óvenjulega lįgt ķ žessum mįnuši, ašeins 997,9 hPa aš mešallagi ķ Reykjavķk og hefur aldrei veriš žar lęgra ķ įgśst. Śrkoma var svipuš į sušur- og vesturlandi og mešallagiš 1961-1990 sem viš žekkjum best en nokkru meiri annars stašar. Žrįtt fyrir kuldann varš hvergi kaldara en -0,1 stig og var žaš ķ Möšrudal. En žaš varš heldur aldrei hlżrra en 18,7 stig, į Hrķsum ķ Eyjafjaršardal. Žetta hefur veriš žungbśinn en rysjóttur įgśst. Dęmafįir óžurrkar voru um allt land nema meš köflum į sušurlandi hefur Žorvaldur eftir Fréttum frį Ķslandi, "žornaši upp sķšustu vikuna", segir Sušurnesjaannįll. Ķs hafši veriš viš landiš snemma sumars en ekki žegar hér var komiš sögu.

1892 (7,36)  Alls stašar var žurrt ķ žessum mįnuši. Kuldarnir voru mestir viš sjóinn į noršur og austurlandi en į sušurlandi var hitinn nęstum žvķ sęmilegur sums stašar, talinn 10,4 stig į Eyrarbakka žó hann vęri ašeins 7,7 į Stóranśpi ķ Hreppunum. Munurinn er ótrślega og kannski grunsamlega mikill en Eyrarbakki į žaš til aš njóta sķn tiltölulega vel ķ björtum og köldum noršanįttum aš sumri til. Ķ Hafnarfirši var mešalhitinn 9,6 stig og ekki var heldur svo mjög kalt ķ Reykjavķk. Ķ Papey var mesti hiti sem męldist 9,1 stig en sį minnsti 2,1. Munurinn er nęstum žvķ hlęgilega lķtill og sżnir aš mįnušurinn hefur veriš skżjašur allmjög og ekki gęfulegur ķ noršaustanįttinni žar um slóšir! Žurrkar į landinu voru góšir segir Žorvaldur Thoroddsen nema į austfjöršum žar sem hafi veriš einlęg votvišri. Mestur hiti mįnašarins  męldist ķ Reykjavķk 18,6 stig  ž. 10. en minnstur  -3,8  į Möšruvöllum ķ Hörgįrdal žar sem frostnętur voru įtta.  Hafķs var horfinn frį landinu, nema viš Hornbjarg, en hafši veriš mikill langt fram į sumar. 

Ķ įgśst 1912 (12,44) var śrkomusamt į noršur og austurlandi, einkum er į leiš en į sušur- og vesturlandi var žurrt. Ekki var žó sólrķkt, ašeins 92 sólskinsstundir męldust į Vķfilsstöšum. Ķ byrjun mįnašarins snjóaši ekki ašeins sums stašar į noršurlandi heldur einnig į vesturlandi. Ķ Möšrudal fór frostiš nišur ķ -5,0 stig. Aftur į móti komst hitinn ķ Reykjavķk ķ 20,9 ž. 15. en um mišjan mįnušinn komu žar fjórir  hlżir dagar.  Hvergi varš hlżrra ķ žessum mįnuši. Ķshrul sįst ķ mįnušinum milli Siglufjaršar og Skaga.

Įgśst 1888 (7,62)  var noršan eša noršaustanįttamįnušur mikill. Ķ Grķmsey var alskżjaš nęstum žvķ allan mįnušinn og žrjį daga snjóaši. Žaš var kaldast į śtskögum fyrir noršan og austan og ekki var svo sem hlżtt žar inn landsins. Minnstur var mešalhitinn į Raufarhöfn 3,9 stig og viš Bakkaflóa var hann 4,7 stig. Į  sušur og sušvesturlandi var hins vegar ekki afskaplega  kalt, 9,7 stig bęši į Eyrarbakka og ķ Reykjavķk og reyndar 10,2 ķ Hafnarfirši. Į austurlandi rigndi mikiš en annars stašar lķtiš og minnst į sušvestur- og vesturlandi. Mestur hiti varš 18,7 stig į Nśpufelli ķ Eyjafjaršardal en minnstur -3,0 ķ Grķmsey žar sem frostdagar voru 13. Žorvaldur Thoroddsen segir aš sumariš hafi veriš mjög žurrvišrasamt vķšast hvar nema hvaš hafķsžokubręla hafi gętt į noršausturlandi og skżrir žaš hinn mikla kulda viš sjóinn. Ķsinn var žó farinn frį landi ķ byrjun įgśst nema į noršausturlandi, t.d, Žistilfirši. Aš öšru leyti hafi veriš sķfelld góšvišri og sólskin, segir Žorvaldur. En žaš hvarflar aš manni aš įstandiš hafi veriš heimskautalegt fremur en blķšvišrislegt, bjart en ķskalt.. Vķst er aš žessi įgśst er sį 7. kaldasti į landinu eftir 1870 og jślķ sį 5. kaldasti.  

Fremur var žurrvišrasamt ķ įgśst 1887 (7,75) nema ķ Reykjavķk žar sem rigndi tiltölulega mest en samt ekki mikiš meira en ķ nśgildandi mešallagi. Mjög kuldalegt var viš sjóinn į noršur og austurlandi. Ķ Grķmsey voru frostdagar svo mikiš sem 13 og 10 į Teigarhorni.  Į Akureyri og ķ Hrśtafirši gerši žó ekki frost og žvķ um sķšur į sušur-og vesturlandi, en stöšvar voru reyndar mjög fįar. Kaldast varš  į Raufarhöfn, -4,6 stig og hefur aldrei męlst žar eins mikill kuldi ķ įgśst. Į Hornafirši komst hitinn einn daginn ķ 21,4 stig. Žorvaldur Thoroddsen segir aš žetta sumar hafi veriš góš tķš og framśrskarandi į sušurlandi og į austurlandi nema ķ Hśnavatns-, Skagafjaršar og Noršur Žingeyjarsżslu en žar gengu žokur og suddar. Hann segir žó aš nokkur nęturfrost hafi veriš fyrir noršan er leiš į sumariš. Allt žetta hefur hann śr Fréttum frį Ķslandi. Įgśst žetta įr er hinn 8. kaldasti en jślķ var sį allra kaldasti į landinu ķ heild.  Alveg framśrskarandi sumarblķša!

Kaldasti įgśst sķšan Ķsland varš sjįlfstętt rķki var 1943 (7,75). Žetta var kaldasti įgśst sem męlst hefur į Grķmsstöšum, 3,6 stig og kaldari en 1882 og 1907. Į noršausturlandi voru miklir óžurrkar en annars var vķšast žurrvišrasamt. Sólrķkt var ķ Reykjavķk, 251 klukkustund og er žetta žar žrišji sólrķkasti įgśst, en ašeins 95 stundir męldust į Akureyri. Žetta var žurrasti įgśst sķšan męlingar hófust ķ Stykkishólmi 1857, 0,8 mm. Žar rigndi tvo daga en ašeins einn į Arnarstapa į Snęfellsnesi. Nęturfrost voru vķša og mest 5,5 stig į Grķmsstöšum ž. 24. Žrįtt fyrir kuldana snjóaši hvergi į landinu. Noršanįtt var rķkjandi og alveg frį 9.-20. var hęš yfir Gręnlandi  og oft bjartvišri sunnanlands en kuldar, rigningar og žokur į noršurlandi. Ķ lok mįnašarins kom eitthvert mesta kuldakast sem komiš hefur ķ įgśst. 

Hér veršur aš nefna įgśst 1983 žó hann sé ekki ķ tölu allra köldustu įgśstmįnaša į landinu ķ heild. Į sušur-og vesturlandi var hann beint framhald af jślķkuldunum miklu žaš įr. Ķ Vestmannaeyjum hefur ekki męlst kaldari įgśst, 8,0 stig og žar var hann einnig sį śrkomusamasti, 270 mm. Ķ Reykjavķk var mįnušurinn einn af žremur köldustu įgśstmįnušum frį 1866. Og žetta var sólarminnsti įgśst ķ Reykjavķk, ašeins 63,4 klukkustundir. Fyrir noršan og austan var sęmileg tķš ķ sušvestanįttinni og bara góš į Vopnafirši žar sem hiti var heilt stig yfir góšęrismešallaginu 1931-1960.   

Žį mį einnig geta um įgśst 1921 (7,90). Upphaf hans var eitt hiš svalasta sem yfir Reykvķkinga hefur gengiš, en nokkuš rętist śr žvķ er į leiš en aldrei varš hann žó annaš en kaldur. Śrkomusamt var į austfjöršum og žar uršu mikil skrišuföll, en yfirleitt var žurrvišrasamt į sušur-og vesturlandi. Frostiš fór ķ -4,0 stig ž. 27. į Möšruvöllum. Hlżjast varš 20,6 stig į Seyšisfirši.

Óvenjulega kaldir įgśstmįnušur fyrir 1870 voru furšu fįir mišaš viš hve vešurfar var žį oft kalt. Įriš 1850 var mešalhitinn ķ Reykjavķk žó ašeins 7,4 stig en 6,9 ķ Stykkishólmi. Og įriš 1841 var mešalhitinn ķ Reykjavķk 7,6 stig en 7,4 įriš 1832. Seinna įriš voru męlingar į Möšruvöllum sem benda til mešalhita kringum sex stig. 

Eftir męlingum aš dęma sem geršar voru hér og hvar į landinu, en reiknašar hafa veriš yfir til Stykkishólms er ljóst aš į kuldaįrunum hreint ótrślegu kringum 1815 var mešalhitinn žar ķ įgśst 1817 6,3 stig en 6,5 įriš 1815. Žó žessar tölur séu ónįkvęmar viršist žetta hafa žetta veriš mįnušir ķ stķl viš įgśst 1882 og 1903 meš eins įrs millibili.  

Heimildir: Fréttir frį Ķslandi 1882-1888.

 


Skrįr tengdar žessari bloggfęrslu:

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband