Páskaveðrið allt frá móðuharðindunum

Hér birtist páskaveðrið  í öllu sínu veldi allt frá tímum Skaftárelda. Páskar eru þá taldir allir dagarnir frá skírdegi til annars í  páskum. Hægt er að sjá í fylgiskjali töflur um veðrið í Reykjavík eða í Stykkishólmi og á Akureyri eða Hallormsstað. Sýndur er til 1949 hámarks-og lágmarkshiti sólarhringsins, meðalhiti, sólarstundir og úrkoma fyirr Reykjavík og Akureyri og fyrir Reykjavík meðalvindhraði. Til þess að auðvelda mönnum að halda sig við rétta dálka eru hitatölur fyrir Akureyri svartletraðar en allir úrkomudálkar eru grænir og sólardálkar rauðbrúnir. Til að auðvelda mönnum andstreymi lífsins almment talað kann ég svo enginn betri ráð en fylgjast ávallt vel með öllum daglegum veðrabrigðum.

Frá 1938 til 1948 kemur fram hiti og úrkoma á Hallormsstað en sólin aftur á móti áfram á Akureyri til 1923. Lengra aftur ná ekki þessar töflur fyrir norður- eða austurland. Fyrir Reykjavík halda þær hins vegar áfram allt til 1936 nema hvað meðalhiti 1936-1948 er ekki raunverulegur meðalhiti heldur meðaltal hæsta og lægsta hita sólarhringsins en það fer nærri meðalhitanum.

Nú skulu menn taka vel eftir því sem hér er sagt fyrir neðan.

Engar daglegar hitatölur er að hafa fyrir Reykjavík frá 1921 til 1935 en hins vegar daglegt sólskin og úrkomu. Í stað hita frá höfuðstaðnum er sett inn hæsti og lægsti hitaálestur fastra athugunartíma kl. 8, 14 og 21/22 í Stykkishólmi þennan tíma. Meðaltal fylgir með sem er náttúrlega afbrigðilega hátt af því næturhitann vantar. Þetta allt verða menn að hafa í huga. En þetta er gert til að menn hafi einhverja hugmynd um hitastig páskanna þennan tíma, sýnir a.m.k. hvort hlýtt hefur verið eða kalt þó hiti í Stykkishólmi og Reykjavík sé auðvitað ekki alltaf sá sami. Þessar hitatölur eru skáletraraðar.     

Hæsta gildi í hverjum dálki í öllum töflunum er rauðletrað svo það er auðvelt að finna og það lægsta bláleitt.  

Árið 1920 hefur dálítið hjárænulega sérstöðu eins og sést en það ár tók Veðurstofan til starfa.

Fyrir Reykjavík nær úrkoman allt til 1885. Um úrkomudálkana er það að segja að þegar 0.0 stendur í þeim hefur úrkoma verið "svo lítil að hún mældist ekki" en þegar dálkur er auður hefur ekki komið deigur dropi úr lofti. Úrkoman er mæld kl. 9 og sýnir úrkoman á skírdag það sem féll af himni frá kl. 9 þann dag til 9 á föstudaginn langa, en það sem er skráð á  öðrum í páskum það sem kom frá kl. 9 þann dag til kl. 9 á þriðjudag eftir páska og sambærilegt hina dagana.  

Fyrir Reykjavík heldur hér áfram hámark-og lágmark í hita og meðaltal þess hita allt til 1885.

Síðan kemur millibilsástand til 1854.

Þennan tíma er það hitinn í Stykkishólmi sem birtur er, frá 1874 til 1884 það hæsta og lægsta sem lesið var á mæli þrisvar á dag eins og árin 1921-1935 (og meðaltal þeirra) en frá 1854 til 1873 er um raunverulegar hámarks-og lágmarksmælingar að ræða og meðaltal þeirra í Stykkishólmi. 

Síðan kemur enn á ný  hámark-og lágmark í Reykjavík og daglegt meðaltal þeirra allt til ársins 1830. Frá 1823 til 1830 er bara ein tala upp á grín en þær mælingar eru víst í öðrum og verri gæðaflokki en hinar en sýna þó hvort áberandi kalt var eða hlýtt.

Allt er þetta kannski nokkuð flókið fyrir viðkvæmar sálir í páskaskapi en við það verður að búa meðan ekki eru á lausu tölur fyrir Reykjavík allan þennan tíma, en athuganir þar lágu reyndar alveg niðri frá 1854 til 1870 og ekki hef ég gagnlegar páskatölur þaðan fyrr en 1885.       

Svo eru hér tveir forneskjulegir en stórskemmtilegir bónusar.

Danskir landmælingamenn gerðu veðurathuganir á Akureyri sem ná yfir páskana 1808 til 1814. Þar var athugað að morgni, miðjan dag og að kvöldi og ég birti að gamni hæstu og lægstu hitatölur hvern páskadag þessara ára. Þarna koma fram allra köldustu páskar sem mælst hafa, árið 1812 og litlu skárri 1811.

Rasmus Lievog athugaði veðrið nokkrum sinnum frá morgni til kvölds við Lambhús á Álftanesi á árunum kringum Skaftárelda og koma þær hér líka fram til ánægjuauka fyrir veðurfana. Þessar bónustölur eru ekki jafn áreiðanlegar  og hinar yngri en gefa samt ( stundum hrollvekjandi) vísbendingar um páskaveður þessara ára.

Á blaði  2 á fylgiskjalinu sést mesti hiti sem mælst hefur á landinu hvern páskadag frá 1949 en því miður er ekki hægt að birta hvar hitinn mældist og ekki heldur mesta kulda. Frá 2003 koma sjálfvirkar hitamælingar inn á töfluna en þangað til er aðeins um að ræða mælingar frá mönnuðum veðurstöðvum þar sem hiti er mældur á dýrindis kvikasilfursmæla. Dagarnir eru merktir með fyrsta staf sínum nema páskadagurinn er skrifaður alveg út.

Frá 1921 til 1948 eru þarna birtar nokkrar hitatölur úr Veðráttunni, mánaðaryfirliti Veðurstofunnar. Þetta er ekki mesti hiti sem mælst hefur hvern viðkomandi dag, nema einstaka sinnum, heldur einfaldega hæsti hiti mánaðarins á viðkomandi veðurstöð þegar svo vildi til að hann féll á einhvern háítíðisdaginn en vel getur verið að meiri hiti hafi þá verið á öðrum stöðvum þennan dag þó mesti mánaðarhiti þeirra hafi ekki fallið á hátíðisdagana. Þetta sýnir þó, æði tilviljanakennt að vísu, hve nær hlýindi hafa ríkt þessa daga á landinu en það gera töflurnar fyrir Reykjavík og Akureyri auðvitað líka. En dagleg hámörk þessara ára yfir allt landið liggja ekki á lausu.  

þarna er líka sérstaklega dregið út sól og úrkoma hvern dag á páskum í Reykjavík og Akureyri svo menn geta séð í hendi sér hvaða páskar voru sólríkir og hverjir blautir. Og loks er lengst til hægri hægt að sjá snjódýpt alhvítra daga yfir páskana í Reykjavík frá 1961 og Akureyri frá 1985. Stundum er jörð flekkótt en þegar reitur er auður hefur alveg snjólaust verið.

Eins og menn sjá hefur nær enginn snjór verið á páskunum síðustu árin. 

Á blaði 2 er líka að gamni hæsti álestur sem lesinn var á hitamæla á föstum skeytatímum fyrir fáeinar stöðvar á árunum 1907 til 1919. Þar sést hvort páskarnir hafa verið hlýrir eða kaldir. Páskahretið alræmda 1917 kemur t.d. ansi groddalega fram.  

Allar eru tölur þessar frá Veðurstofunni, flestar prentaðar frá 1957 en hinar óprentaðar, en villur eru á ábyrgð og skömm bloggarans en þá líka heiðurinn að hafa það framtak að nenna að standa í þessum ósköpum af einskærri páska- og veðurgleði og alrtúísksri ást á landi voru sem fer veður batnandi með hverju ári..

Svo óska ég öllum andans upprisu um þessa páska.  

 

 

 

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• c_documents_and_settings_fri_geir_desktop_paskavedur_0.xls

Athugasemdir

[Ólafur Þórðarson, 7.4.2007 kl. 02:44]

Afar glaðlegt og jákvætt innlegg, verð bara að segja eins og er.

Ég var farinn að iða svoldið af spenningi þegar ég kom að málsgreininni um Dönsku veðurmælingamennina á Akureyri, 1808-1814. Við þessi orð kom mér margt til hugar. Ef ég bara gæti fundið flöt á að koma orðum að þessum hugsunum þá yrði ég ánægður. En sem dæmi, og ekki alveg rétt orðað; hvað gera mælingamennirnir? Þeir vakna væntanlega kl 6:00 og lesa mælinn, skrifa 5c í einhverja bók og fara svo aftur að sofa. Vakna svo á hádegi og skrifa aftur í bók: 7c. Þá fara þeir á knæpu á Akureyri og detta í það og kl. 7:24 skrifa þeir í bókina: 6c. Þá sofna þeir til miðnættis og skrifa í bókina: 6c.

Svona gengur þetta og ég er viss um að starf veðurathugunarmannsins er gott og gefandi. Þar er nægur tími til að hugsa um daginn og veginn, lesa bækur og blogga, fara í fretkeppnir og skoð hvaða dónamyndir skýin eru að búa til. Svo lengi sem maður stimplar inn töluna með reglulegu millibili þá er þetta bara gott starf! Svo er til fólk sem heldur að það hafi það betra í dag, en er þó sjálft að drepast úr stressi yfir litnum á píanói dótturinnar og að einhver kjóll sé orðinn of þröngur að aftan.

Eins og ég segi, ég kem ekki alveg orðum að þessu, en þessi ár á Akureyri hafa verið hreinn æfintýratími. Afsaka munnræpuna. (Eða bloggræpuna)

[Sigurður Þór Guðjónsson, 7.4.2007 kl. 05:08]

Mælingamennirnir voru að mæla strandlínur landsins en tóku veðrið í hjáverkum. Svo ér ég smeykur um að þeir hafi  líka legið í kvennamælingum þessir kallar sem voru að kúldrast árum saman á þessu kalda Fróni þar sem fraus í æðum blóð löngu fyrir daga feminisma og gróðurhúsahrifa   

[Gunnar Aegisson (IP-tala skráð) 7.4.2007 kl. 21:04]

Ég undrast bjartsýni þína, gamli selur: "Svo óska ég öllum landsmönnum andans upprisu um þessa páska". Andans upprisa er hreinlega ekki á dagskrá, og hefur aldrei verið. Páskaeggið ræður ríkjum; megi stjórn þess verða farsæl sem fyrr.

Annars sá ég andsvar þitt gegn vini mínum Óttari Felix, þar sem þú sagðir beisklega: "hverju bíttar það hvaðan íslendingar eru?. Tja, sennilega engu, en ég vil upplýsa þig um það að þeir eru sprottnir upp úr páskaeggjum.

[Svava frá Strandbergi , 8.4.2007 kl. 02:25]

þú ert spes.

[Sigurður Þór Guðjónsson, 8.4.2007 kl. 04:44]

Hver er spes? Gunni Ægiss, vinur vor eður ég?  Þú hefur nú alltaf verið spesía. 

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 8.4.2007 kl. 09:54]

Við karlar erum allir dálitið átístískir (spes). Þú ert veðurátisti.

Ég man vel eftir því, meðan ég enn bjó á Íslandi, hve leiðinlegt veðrið var. Alltaf. Samantekt þín staðfestir þetta. Það hefur ekkert breyst í Danmörku. Næsta ár í Róm.

[Jón Valur Jensson, 8.4.2007 kl. 10:01]

Gleðilega páska, Sigurður. Hlustaðirðu á þáttinn um páskasólina á Rás 1 í gær? Hafirðu ekki gert það, þarftu að ná honum, verður vonandi endurfluttur. Þar segir frá merkilegum náttúruviðburðum.

[Sigurður Þór Guðjónsson, 8.4.2007 kl. 10:11]

Takk fyrir ábendinguna Jón Valur. Ég missti auðvitað af þessum útvarpsþætti eins og flestu öðru. Ég er svo mikið át. En nú er ég að éta páskegg. Það verður mikið át.    

[Sigurður Þór Guðjónsson, 8.4.2007 kl. 10:13]

Gamli selur, Gunni Ægiss! Selir allra landa sameinist! Ég er að borða uppruna minn úr páskegginu! Svo hlusta ég á heilaga páskamúsik. Svo verð ég sjálfur heilagur.

[Gunnar Aegisson (IP-tala skráð) 8.4.2007 kl. 21:04]

Gleðitíðindi. Það er mál til komið að þú verðir heilagur, með eða án aðstoðar páskatónlistar. En slíkan karríer verður að organísera af viti. Markmiðið á að verða kanoniseraður af Vatikaninu, en sú slóð er þyrnum stráð. Ég er hinsvegar reiðubúinn að fjárfesta í slíkum prósess, gegn veði í líkamsleifum þínum sem dýrlings. Þetta er fínn bisness og vindur upp á sig. Að því ég best veit eru um það bil tuttugu lærleggir per dýrling í kirkjum Evrópu (plús það sem Armenía hefur upp á að bjóða, sérhæfandi sig í St Tómas, sem hafði fleiri læri en dágóð sauðkindahjörð). The deal is on!