Hlýjustu og köldustu októbermánuðir

Október 1915 er talinn hlýjasti október í sögu mælinga bæði í Reykjavík og á öllu landinu. Þá var meðalhitinn í Reykjavík 7,9 stig en var árin 1961-1990 4,4 stig en árin 1997-2006 er hann 4,8 stig en 4,9 árin 1931-1960. Enn hlýrra var árið 1915 í Vestmannaeyjakaupsstað en í höfuðstaðnum, 8,4 stig. Þar á bæ var þetta úrkomumesti október sem mældist þar meðan mælt var frá 1878-1920.

Eindregin sunnanátt var næstum allan mánuðinn. Ekki voru hámarks- eða lágmarksmælingar í Reykjavík þennan mánuð en lesið á hitamæla fáein skipti á dag. Aldrei var lesið frost af mælinum, lægsta talan var 2,5 stig yfir frostmarki. Á Vífilsstöðum voru hins vegar lágmarksmælingar og fór hitinn ekki lægra en 1,0 stig tfir frostmarkinu síðasta dag mánaðarins. Ekki mældist heldur frost í Stykkishólmi, Grísmsey, Teigarhorni, Arnarbæli í Ölfusi og Vestmannayjabæ, en Stórhöfði var þá enn ekki orðin veðurstöð. Í kaupsstaðnum var lágmarkið 3,9 stig. Á Alureyri mældist hins vegar dálítið frost. Þar var heldur ekki hámarksmælir en lesið á mæla nokkrum sinnum á dag, mest 19,0 þ. 4. 

Þess má geta að vitað er um tvo aðra alveg frostlausa októbermánuði í Reykjavík, í þeim góða mánuði 1939 og árið 1963 sem var þó ekkert sérstaklega hlýr.  

Hæðasvæði var oftast yfir Norðurlöndum og stundum yfir Bretlandseyjum en lægðir fyrir suðvestan eða sunnan land í október 1915. Eindregin sunnan eða suðaustanátt var því ríkjandi allan mánuðinn og þungbúið syðra. Á Vífilsstöðum var sól mæld í aðeins 17 klukkustundir og  hefur svo lítið sólskin aldrei mælst í Reykjavík  síðan sólskinsmælingar hófust þar árið 1921. Sólríkasti október í borginni var aftur á móti 1966 sem var kaldur mánuður með mikilli norðanátt, 148,1 klukkustund. Meðaltalið 1961-1990 er 81 klukkustund.    

Hér fyrir neðan færsluna má sjá nokkuð dæmigert þrýstikort fyrir október 1915. 

Næst hlýjustu októbermánuðir á landinu  eru 1946 og 1959 og má ekki á milli sjá hvor hlýrri var. Fyrir norðan hefur fyrrnefndi mánuðuinn þó betur. Suðlæg átt var auðvitað ríkjandi báða þessa mánuði, suðvestlægari árið 1946 og þá mældist úrkoman á Höfn í Bakkafirði 0,1 mm, það minnsta sem mælst hefur á veðurstöð í nokkrum október. 

Úrkoman 1959 var meiri á Eyrarbakka og Stórhöfða, tveimur stöðvum með mjög langa mælingarsögu, en hún hefur orðið í nokkrum október. Einnig við rafstöðina við Elliðaá en ekki á veðurstöðinni í Reykjavík sem þá var á flugvellinum.  

Kaldasti október í Reykjavík var líklega 1824. Þá voru hitamælingar gerðar í bænum sem þykja þó ábótavant. En kuldinn sem mælingarnar sýna er svo mikill að líklega er þetta kaldasti október síðustu 200 árin, meðalhitinn verið undir frostmarki.  Árið 1782 voru gerðar hitamælingar á Bessastöðum  á Álftanesi en þeim var enn meira ábótavant en 1824. Þær sýna samt ámóta kulda eða jafnvel meiri. Manni dettur í hug hvort svona mikið kaldir októbermánuðir hafi verið tiltölulega algengir á þessu kalda tímaskeiði nokkuð fyrir og nokkuð eftir aldamótin 1800.

Kaldasti október í Reykjavík síðan sæmilega áreiðanlegar hitamælingar hófust er 1981 þegar meðalhitinn var 0,5 stig. Og þetta er annar sóríkasti október í borginni en norðanáttin var linnulaus svo að segja. Veðrið var talið mjög óhagstætt þennan mánuð frá Breiðafirði til austfjarða en á suðurlandi var talin góð tíð þrátt fyrir allan kuldann. Snjóalög voru óvenju mikil fyrir norðan. Á Vestfjörðum voru skráð 24 snjóflóð og um miðbik norðurlands 33. Í Reykjavík lá snjór á jörðu tvo daga seint í mánuðinum. 

Úrkomusamasti október í Reykjavik var 1936, 108,6 mm en sá þurrasti 1892, 17,9 mm.

Hér neðst á síðunni birtist kort af landinu frá hádegi fyrsta dag mánaðarins 1981 og stöðu veðrakerfanna við jörð og hæðina eða hitann í 500 hPa fletinum. Þetta var eitthvað svipað allan mánuðinn.

Kaldasti október á öllu landinu er talinn 1917 þó það hafi ekki gilt um Reykjavík. Það einkenndi þann mánuð auk kuldanna að mörg aftakaveður gerði í mánuðinum, flest af norðri eða norðaustri. Fyrir neðan er þrýstikort af einu þeirra.     

Í fylgiskránni má sjá hita eins og hann var lesinn hæst og lægst á mæli í Reykjavík, en ekki raunverulegar hámarks-og lágmarksmælingar, frá október 1915 og 1917 og fyrir 1915 eru nokkur dæmi um daglegan hita annars staðar á landinu, tekin úr veðurskeytum. Þá má sjá fyrir Reykjavík hámarks-og lágmarkshita, meðalhita (eða meðaltal hámarks-og lágmarkshita) árin 1959, 1946 og 1981 ásamt sólarhringsúrkomu og daglegan fjölda sólskinsstunda og fyrir árin 1959 og 1946 mesta og minnsta hita hvers dags á landinu en fyrir 1946 eru sýnd nokkur  há hitagildi sem mældust  á veðurstöðvum en samfelld dagleg gildi fyrir það ár liggur ekki fyrir. Í flipunum eru sem fyrr ýmsar athugasemdir. Já, hvað skyldi nú standa í flipunum?

Næsti æsispennandi veðurpistill veður um hlýjustu daga og köldustu í október.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• c_documents_and_settings_fri_geir_my_documents_okthlyr.xls