Köldustu marsmánuðir

Meðalhiti stöðvanna níu,  sem reiknað er út frá, er -0,3° 1961-1990.

1881 (-9,9) Ókrýndur kuldakóngur allra marsmánaða var árið 1881. Þá var meðalhitinn í Reykjavík -6,1 stig en -13,3 í Stykkishólmi. Þetta er reyndar kaldasti mánuður sem í Hólminum hefur mælst frá upphafi í nokkrum mánuði. Á Siglufirði var meðalhitinn talinn -19,8 stig sem er óskapleg tala. Það mun láta nærri að vera ein 18 til 19 stig undir meðallaginu 1961-1990. Reyndar er hugsanlegt að eitthvað hafi verið athugunarvert við hitamælinn svo hann hafi sýnt of lágan hita. Varla hefur Siglufjörður verið kaldasti staður landsins og einhvers staðar hefur meðalhitinn átt að vera meiria en 20 stiga frost eftir þessu og er það með hreinum ólíkindum. En mjög kalt getur samt orðið á Siglufirði og þegar fjörðurinn hefur verið fullur af hafís hefur hann orðið eins og frystikista. Í Grímsey var meðalhitinn -17,0 stig en -13,5 á Valþjófsstað í Fljótsdal og -8,3 stig á Eyrarbakka.  Allt kuldamet fyrir mars. Hitamælingar voru reyndar aðeins á fáeinum stöðvum, t.d. hvorki á  Akureyri né Grímsstöðum. Ljóst er samt að fyrir norðan er þetta kaldasti mánuður í árinu sem þar hefur nokkru sinni mælst, en fyrir sunnan var nokkru kaldara í janúar 1918. Mesti giti á landinu í  mars 1881 var 6,6 stig í Vestmannaeyjum. Það er reyndar lægsti skráði hármakshiti í mars á landinu en segir ekki mikið vegna þess hversu veðurstöðvar voru fáar. Mánuðurinn var umhleypingasamur og snjóþungur og allur mjög kaldur. Mikið óveður, kallað góubylurinn, gekk yfir landið þ. 5. Þá voru veðrabrigðin frábær. Lægðardrag frá norðvestri var á leið yfir landið og gekk ekkert smáræði á. Um nóttina þegar skilin gengu yfir  kólnaði um tuttugu stig í Grímsey. Á Valþjófsstað var sunnanátt og sex stiga hiti kl. 14 en hálfri klukkustund síðar var kominn allhvöss austanátt, fjögra stiga frost og snjókoma. Klukkan 8 um morguninn hafði verið rigning og þoka í Vestmannaeyjum og 7 stiga hiti en á sama tíma 20 stiga frost í Grímsey og á Siglufirði og 15 stiga frost, snjókoma og rok í Stykkishólmi. Þá var hitinn um frostmark í Reykjavík. Klukkan 21 var þar komið 9 stiga frost og þá var hitinn um frostmark í Eyjum en frostið var 21 stig í skafrenningi í Grímsey og 12 í snjókomu á Valþjófsstað. Kaldast í mánuðinum var vikuna í kringum jafndægur. Lægðardrag fór hinn  18. suður yfir landið með snjókomu. Fyrir norðan dragið var frostið tíu til tuttugu stig en miklu minna sunnan við það. Næsta dag var dragið komið suður fyrir landið en djúp og víðáttumikil lægð var yfir Norðurlöndum en yfir Grænlandi var vaxandi hæð. Frostið var yfir 20 stig  í nokkra daga og sums staðar yfir 30. Við suðurströndina var frostið þó 15-20 stig. Mesta frost sem mælst hefur í mars á landinu mældist í þessu kuldakasti, -36,2 stig þ. 21.  Siglufirði. Þetta er mesta frost sem mælst  hefur á landinu nokkru sinni á láglendi. Talað var um 40 stiga frost inn til landsins. Mjög stillt veður var um land allt þegar kuldarnir voru mestir og bjart á vestan- og sunnanverðu landinu en nokkuð skýjað við austurströndina. Klukkan 8 að morgni hins 22. var logn og skýlaus himinn í Grímsey og 30 stiga frost. Daginn áður fór frostið í 22,1 í Reykjavík  og fór þar frostið yfir tuttugu stig alla dagana frá 19. til 22. og enn þann 28. Mikil hæð var yfir N-Grænlandi þennan tíma. Annað kortið sýnir mesta frost sem mældist í þessum mánuði en hitt ætlaðan loftþrýsting á hádegi 20. mars kringum landið. Það er alveg eins og venjuleg  þrýstikort nema hvað tölurnar merkja hæð þrýstiflatanna í dekametrum. Talan 0 jafngildir 1000 hPa en hver 25  samsvarar 3 hPa upp fyrir og niður fyrir.  Lægstu og hæstu línur hef ég merkt með hPa.  Þrýstingur er svo eitthvað hærri eða lægri innan viðkomandi hæstu eða lægstu línu. Smellið að smella tvisvar því þá stækkar allt!

Jónassen lýsti veðráttufarinu á þessa leið í Þjóðólfi 23. apríl: 

Þessi mánuður hefur eins og undanfarandi verið óvenjulega kaldur; þótt frostharkan hafi verið talsvert linari í sjónum enn áður, þá lagði hann þó t. d. 25. fram á miðja skipalegu. Litlu eptir miðjan mánuðinn (frá 18.) varð frostharkan framúrskarandi mikil. 1. daginn var norðanrok til djúpanna, logn hér; 2. og 3. hægur á austan; 4. og 5. hvass á norðan með mikilli ofanhríð allan daginn; 6. hægari en með talsverðri snjókomu; 7. 8. 9.- optast logn; 10. landnorðan, nokkuð hvass; 11. logn, 12. og 13. logn með ofanhríð; 14. útsynningur með blindbyl allan daginn ; 15. logn að morgni en eptir miðjan dag gengur til útsuðurs með blindbyl og 16. og 17. sami útsynningur en þó vægari, 18. gengur í norður, rok til djúpanna; 19. 20. 21. norðanrok, optast logn hér í bænum, 22. landnorðan, hvass að morgni, hægur síðari hluta dagsins, 23. og 24. norðanrok hér; 25. logn; 26. vestan útnorðan hroði; 27. fagurt veður og logn; 28. norðanrok til djúpanna, hægur hér; 29. logn; 30. útsynningur hægur; 31. hægur austankaldi, dimmur. - 23. apríl.

Hafís mikill var við landið og voru nokkrir ísbirnir felldir. Þessi mars rak endahnútinn á kaldasta vetur sem gengið hefur yfir landið síðan mælingar hófust.

1866 (-7,3) Mars þetta ár, sem kemur á eftir kaldasta eða næst kaldasta febrúar á landinu, er skráður hinn kaldasti sem mælst hefur í Reykjavík, -6,2 stig, 0,4 stigum kaldari en 1881. Í Reykjavík voru mælingarnar þetta ár þó taldar ekki sérlega góðar. Í Stykkishólmi var mars 1881 hins vegar fimm stigum kaldari en 1866. Þar var mars 1859 einnig um það bil hálfri annari gráðu kaldari en þessi og þetta er þá þriðji kaldasti mars þar á bæ. Mælingar sem gerðar voru á Siglufirði benda til að meðalhitinn þar hafi verið kringum ellefu stiga frost. Í Þjóðólfi 23. apríl var tafla um hitann  í Reykjavík án frekari lýsinga. Þar kemur fram (hitanum hér snúið úr R yfir í C) að hlýjast varð 2,0 stig þ. 10. en kaldast -16 stig þ. 21. Hlýjast var vikuna 9.-15. -3,1 stig en kaldast vikuna 2.-8. -12,6. Eftir miðjan mánuð og til loka var frost á Akureyri á hverjum degi, 10-20 stig, að sögn Norðanfara þ. 30. júní. Mikil snjókoma var þar dagana 18.-20. segir blaðið Frostin voru yfirleitt jöfn og stöðug á landinu. Í Stykkishólmi var enginn dagur alveg frostlaus en hiti komst yfir frostmarkið að degi til í fimm daga en fimm daga fór það niður í tuttugu stig, mest -21,5 hinn þriðja. Snjór var lítill á landinu en mikil svell og jökull á jörðu. Ofsaveður af norðri með grimmdarfrosti og blindbyl gerði aðfaranótt þ. 5. á vestanverðu landinu og olli miklu tjóni víða á húsum og fénaði og nokkrir menn urðu úti. Þá brotnaði þakið á Knarrarkirkju undir Jökli. Daginn eftir var veðrið enn mikið en þó nokkuð vægara og 7. mars var komið bjart og gott veður. Frá Reykjavík að sjá var þá allt ísum hulið svo menn vissu ekki dæmi um annað eins síðan 1807. Lá ísinn langt út fyrir allar eyjar og á sjó út, suður og vestur fyrir Keilisnes. Þá var stór ísapöng með allri hafsbrún er menn hugðu rekna úr Borgarrfirði. Allur Hvalfjörður var lagður. Gengið var frá Reykjavík til Engeyjar og Viðeyjar. Hafísinn umgirti hins vegar norður og austurland en lagnaðarís var á öllum innfjörðum og fram þangað sem hafísinn tók við.                                      

1891 (-5,7) Norðan og norðaustanáttin var þrálát í þessum þurrvirðasama mánuði sem er  kaldasti mars sem mælst hefur í Vestmannaeyjum og sá næst kaldasti í Hreppunum. Mikið snjóaði  þó í Eyjum fyrstu dagana en minna annars staðar en víða njóaði þessa daga. Fram eftir mánuðinum var frosthart og fyrir norðan gengu norðangarðar hver ofan í annan. Hæð var yfir Grænlandi. Í Vestmannaeyjum og víðast hvar annars staðar var þó samfelld hláka dagana 17.-22.  vegna hæðar sem var suðvestan og vestan við landið. Mældist hitinn 7,3 stig um miðjan dag þ. 19. á Teigarhorni. Þar er þetta þurrasti  mars frá 1873 og aðeins mældist þar úrkoma þ. 14. og 15. Hæðin settist svo að yfir Grænlandi en lægðir gengu milli Íslands og Noregs svo aftur fór í sama kuldafarið.   Varð  kaldast -24,2 stig á Gilsbakka og -22,7 á Raufarhöfn. Vegna þurrkana hafði snjór verið lítill og var sums staðar auð jörð eftir hlákuna en svo hleypti aftur í snjóa og illviðri. Jónassen fjallaði um veðrið í Ísafoldarblöðum. 

Hinn 28. [febr.] var hjer hægur vestankaldi og snjóaði talsvert síðast um kveldið og sama veður næsta dag með nokkrurn brimhroða í sjónum; h. 2. var hjer hægur norðankaldi, bjart veður og snjóaði lítið eitt um tíma; h. 3. hægur austankaldi fyrri part dags, vestan-útnorðan hvass síðari partinn, með kafaldsbyl um kveldið, og var kominn þýða um kl. 11. í morgun vestan hægur, bjartur. (4. mars.) - Hinn 4. var hjer vestan-útnorðan kaldi um morguninn, hægur, fór að snjóa er á leið daginn og blindbylur um kveldið; h. 5. blindbylur eptir hádegið á landnorðan, og sama veður á norðan síðari part dags; hreinviðri með miklum gaddi h. 6., bálhvass á norðan með skafrenningsbil. Í dag (7.) genginn ofan, bjart sólskin og rjett logn í morgun. (7. mars.) -Síðari part laugardagsins gekk hann tíl norðurs  og varð nokkuð hvass og var norðan daginn eptir hvass; logn og dimmur í lopti h. 9. Hægur austankaldi fyrripart dags h. 10. en síðari partinn gekk hann til norðurs, dimmur, þó eigi hvass. Í dag (11.) hvass á norðan, bjartur. Um þetta leyti í fyrra var hjer grimmdarfrost og var þá við landnorðanátt. (11. mars.) - Rokhvass á norðan h. 11., gekk ofan aðfaranótt h. 12 og var hjer logn og fagurt veður þann dag hægur austankaldi síðari part dags. Snjóaði mikið aðfaranótt h. 13. þá austankaldi. Í dag 14., bjart og fagurt veður, hægur á austan. (12. mars, er í raun 14. mars.) -  Fyrri part dags h. 14. var hjer hægur austankaldi, en gekk til norðurs síðari partinn; var svo rokhvass á norðan h. 15., en lygndi hjer síðari hluta dags, þótt rok væri úti fyrir, svo logn allan daginn h. 16. og 17. hægur vestankaldi, rjett logn. Í  morgun 18. logn, dimmur, sunnanvari. (18. mars.) - Undanfarna daga optast logn og bezta veður, úði og regnskúrir, þess á milli bjartur. - 21. mars. Laugardaginn h . 21, var hjer logn um morguninn en fór að kalda á vestan siðarí part dags, gekk svo til útsuðurs meö jeljum h. 20. og aðfaranótt h. 23. til norðurs og helur verið við þá átt síðan, rokhvass útifyrir og eins hjer mjog hvass með köflum; í nótt (aðf'aranótt h. 25) mjög hvass á norðan. -(25. mars.) - Norðanáttin hjelzt við þangað til um miðjan dag 27., er hann lygndi og fór að dimma og ýrði regn úr lopti seint um kveldið, sunnankaldi og 1 gráðu hiti kl. 10. Í morgun vestan-útnorðan með brimhroða, bjart veður. 28. mars. Hinn 28. var hjer hægur austan-útnyrðingur; síðan logn og bjartasta veður allan daginn h. 29. að morgni h. 30. gekk hann svo í austur-landsuður með þíðu og hefur verið við þá átt síðan, hvass um tíma eptir miðjan dag h. 31. ... (1. apríl.).  

Hafís kom í byrjun mánaðarins og hafði fyllt alla firði fyrir norðan í mánaðarlok.  

1919 (-4,7) Mánuðurinn hófst með einhverju mesta kuldakasti sem komið hefur í mars  á 20. öld og byrjaði það síðasta dag febrúar með hvassviðri og stórhríð fyrir norðan. Sjá kort. Var frostið fyrstu fjóra dagana víða þrettán til sautján stig að degi til í beljandi norðanáttinni. Í Möðrudal fór það í -31,5 stig. Höfnina í Reykjavík lagði og sums staðar sprungu rör í húsum. Heldur varð svo mildara er áttin snérist til austurs en frost héldust til hins 13. Eftir það kom dálítil hláka með suðaustanátt vegna hæðar austan við landið. Stóð hlákan í svo sem viku og komst hitinn þá í 7,7 stig á Seyðisfirði þ. 16. Þrumuveður gekk yfir Reykjavík og grennd daginn áður og olli elding  talsverðu tjóni á loftskeytastöðinni. Síðustu tíu dagana var köld en úrkomulítil norðanátt og var þá bjart yfir á suðurlandi. Mjög var þurrviðrasamt. Úrkomudagar voru aðeins fjórir í Stykkishólmi en fimm á Teigarhorni en tólf í Vestmannaeyjum. Við norðausturland var hafís og einna mestur í Þistilfirði og við Langanes.  Að kvöldi hins 30. sást bjartur vígahnöttur frá Reykjavík og dró eldrák á eftir sér og sprakk rétt fyrir ofan sjóndeildarhring. 

1979 (-4,4) Hámarkshiti í mars í Reykjavík hefur aldrei verið eins lágur sem í þessum mánuði, 3,5 stig (þ. 15.). Ekki hlánaði þar fyrstu tíu dagana en á Akureyri ekki fyrstu 15 dagana.  Snjókoma var með köflum og mjög kalt. Mikill lagnaðarís var á Breiðafirði og mikið ísrek  í byrjun mánaðarins. Upp úr miðjum mánuði kom skammvin og veik hláka en þó fór hitinn í 12,4 stig á Torfufelli í Eyjafjarðardal að kvöldi hins 17. Strax næsta dag kólnaði aftur með norðanstormi og linnti  ekki kuldunum  þó veður lægði fyrr en þrír dagar voru eftir af mánuðinum. Kaldast varð -26,1  stig í Möðrudal þ. 25. og allvíða fór þá frostið niður fyrir 20 stig á norðausturlandi. Hæð var yfir Grænlandi en lægðir austan við landið. Þrjá síðustu dagana komst hitinn dálítið yfir frostmark en tvo síðustu dagana snjóaði víða. Snjólag  var 90%. Á Vestfjörðum, norðusturlandi, austurlandi og á suðausturlandi var jörð víðast hvar alhvít allan mánuðinn. Tiltölulega mestur snjór var þó á suðurlandi. Hvergi var nokkur dagur alauður nema á örfáum stöðum þar sem snjórinn hefur fokið burtu fremur en leysing hafi eytt honum. Snjóflóð féll af  Esjubergi þ. 6. og fórust í því tveir piltar. Tiltölulega mjög mikil úrkoma var á norðausturlandi en lítil annars staðar. Var þetta þriðji þurrasti mars í Kvígndisdal, Hólum í Hornafirði og Fagurhólsmýri. Minnst var úrkoman við Breiðafjörð, aðeins 1,3 mm á Reykhólum. Norðanátt var langalgensta veðuráttinn. Og var þetta eftir því sólríkasti mars á Sámsstöðum, 191,4 klst, í Öfusi 188,0 klst,  og reyndar einnig á Hveravöllum, 150,0 klst. Í höfuðborginni var þetta fjórði sólríkasti mars. Talsveður hafís var fyrir norðurlandi og var á öllum siglingaleiðum þar um miðjan mánuð. 

1888 (-4,4) Mánuðurinn byrjaði með sæmilegum vestlægum hlýindum vegna hæðar sunnan við landið en þ. 5. gerði norðangarð með snjókomu  af völdum lægðar er myndaðist  austan við landið en rigning var þá í fyrstu syðst á landinu. Héldust svo norðaustankuldar með lægð yfir Bretlandseyjum fram til hins 17. Kom eftir það þriggja daga hláka og varð hlýjast 9,5 í Vestmannaeyjum þ. 20. en líka um svipað leyti á Akureyri. Miklar rigningar voru þá á austurlandi. Lægð var á Grænlandshafi. Eftir hlákuna voru grimmdardrost með norðanáttum til mánaðarmóta, kaldast var dagana 27. og 28.  Á þeim tíma hæð yfir Grænlandi sem teygði sig langt suður í höf vestan við landið en lægðir voru við Norgeg og yfir Bretlandseyjum. Yfir landinu var mikil kuldastrengur. Komst frostið þá í Stykkishólmi -22,5 stig og varð hvergi meira í mánuðinum. Ekki var mikil úrkoma. Sérstaklega var þurrvirðasamt í Vestmannaeyjum þar sem þetta er fimmti þurrasti mars. Hafís var fyrir norðan. Það hefur ef til vill verið reynslan af hafísnum þennan vetur sem fékk Matthías Jochumsson til að yrkja hið fræga kvæði sitt Hafisinn sem birtist á forsíðu Norðurljóssins 6. apríl þetta vor. Ísafold birti verðurlýsingar Jónassens fyrir þennnan mánuð:

Alla þessa viku hefir verið logn, svo að kalla  dag og nótt, og optast bjart veður; nokkur þoka og dimmviðri hefir verið snemma dags. Að morgni hins 5. var hjer sama lognið, hæg sunnangola (S Sv) með regnskúrum; en til djúpa fór þegar fyrir hádegi að kalda á norðan og býsna snögglega var hjer orðið mjög hvasst á norðan með miklu frosti. Í  dag 6. norðanbál með hörku-gaddi, en bjartur í lopti. (7. mars.) -  Fyrstu 3 dagana var hjer hvasst norðanveður en bjartur; síðari part h. 9. gjörði logn og 10. blæja logn að morgni en hvessti er á daginn leið á landnorðan. 11. hægur á landnorðan og bjart veður, logn, en dimmur daginn eptir, ýrði snjór úr lopti og gjörði hjer alhvítt og gekk til norðurs síðari part dags. Í dag 13. hvass á norðan með fjúki og talsverðu frosti.- 14. mars. Hinn fyrsta dag vikunnar var hvasst norðanveður að morgni, en gekk allt í einu ofan um kl. 10 og gerði logn og fagurt veður; daginn eptir hægð á veðri, dimmur og gekk svo til vesturs og síðan 16. til útsuðurs með jeljum og sama veður næsta dag (17.); síðan til landsuðurs með mikilli rigningu og nú aptur siðustu dagana til útsuðurs (Sv) með hvassviðri og svörtum jeljum og nokkrum brimhroða í dag 20., og ágerist í dag brimið til sjávarins. (21. mars.) -  Fyrsta dag vikunnar var hjer logn og fagurt veður og eins daginn eptir þar til hann fyrir hádegi fór að hvessa á norðan og hjelzt það næsta dag, svo kom aptur logndagur (24.) síðan aptur norðanveður, lygndi undir morgun h. 26. en hvessti fljótt til djúpa og rann heim um hádegi og var bálhvass síðari part dags. Aðfaranótt h. 27.var afspyrnu-rok á norðan með grimmdargaddi (mjög svipað veður og er Phönix var hjer í flóanum (1881) og hefir það haldizt fram eptir deginum i dag (27.).  (28. mars.) -  Tvo fyrstu daga þessarar viku var hjer hægð á veðri, þótt enn væri hann á norðan til djúpa; 30. var hjer hæg austangola með ofanhríð af landnorðri allan fyrri part dags, svo gjörði ökla-snjó; næsta dag (31.) var hægur austankaldi og gekk til landsuðurs, rjett logn, síðari part dags með sudda. ... (4. apríl). 

1871 (-4,2) Í þessum mars var einungis athugað í Reykjavík og Stykkishólmi og er honum á þeim grundvelli hér skipað sem sjöundi kaldasti mars. Mikið norðanveður skall á þann annan en mánuðurinn hafði byrjað með góðum hlýindum. Kom þá einhver mesti stormur sem menn muna í Bolungarvík. Fórust þaðan tvö skip og voru sex skipsverjar í hvoru þeirra. Sama dag lentu fjögur hákarlaskip frá Fljótum í hrakningum í norðanofsaveðri en náðu með naumindum lendingu í Grímsey. Miklum snjó kyngdi niður norðanlands og dagana 12.-15. var samfelld stórhríð þar og á austurlandi en mikið frost var um allt land, í Stykkishólmi allt niður í -19 stig. Hvasst var og mikið brim fyrir norðan. Úrkoma í Stykkishólmi var 49,2 mm í mánuðinum. Hafis kom að norðurlandi um miðjan mánuðinn og varð talsverður hafishroði frá Ströndum austur að Langanesi. Seint í mánuðinum hraktist ísinn á haf út fyrir sunnanvindum. Var þá fjögra til sex stiga hiti nokkra morgna í Stykkishólmi.  

1892 (-4,0) Mánuðurinn byrjaði fremur mildilega með hægri sunnanátt og rigningu. En hinn 5. skall skyndilega á norðanátt sem næstu daga varð mjög  hvöss og hörð með afbrigðum og snjóaði víða.  Lægð fór yfir landið og svo austur fyrir það. Mældust þá einhver allra mestu frost sem komið hafa í mars, mest -33,2 stig í Möðrudal. Á Gilsbakka voru -26,2 stig, -26,1 á Möðruvöllum í Hörgárdal, -24,8 á Borðeyri og -22,9 á Akureyri. Í Vestmannayjum hefur aldrei mælst eins mikið frost í mars -20,9 stig þ. 9. og ekki heldur á Eyrarbakka, -24,8 stig. Í Reykjavík fór frostið í 18-21 stig dagana 7.-10. Héldust ofurfrost til hins 11. en þá mildaðist mikið með autlægari átt og lægði en áfram var þó frost. Kringum þ. 20. var hins vegar víða frostlaust eða frostlítið í fáeina daga og komst hitinn jafnvel i 10,7 stig þ. 23. á Teigarhorni í vestanátt en mikil hæð var þá suður af landinu, en þ. 25. skall á annað kuldakast með um og yfir  tuttugu stiga frosti í tvo daga en síðan mildara frosti þar til hlánaði síðustu tvo dagana með mikilli rigningu og tíu stiga hita í Vestmannaeyjum í suðvestanátt. Hafís var orðinn landfastur við Melrekkasléttu hinn 7. og lá langt fram í maí. Allmörg bjarndýr sáust þar og tvö á Tjörnesi. Við Vestfirði lá ísinn í stórum breiðum fyrir utan Ísafjarðardjúp og Önundarfjörð og alveg suður undir Dýrafjörð. Hindraði hann siglingar til Ísafjarðar og Dýrafjarðar. Hinn 2. april sást i bjartviðri hvergi út yfir ísinn af Hornbjargi. Um allt land voru jarðleysur út mánuðinn. Fannfergi var mikið og ísalög svo hvergi sá á dökkan díl ogr allir firðir voru fullir af lagnaðarís mest allan mánuðinn.  Hvammsfjörður var ein íshella svo ríða mátti eftir honum endilgöngum. Um tíma var jafnvel gengið út í Flatey. Á undan þessum mars fór fjórði kaldasti febrúar.   

Jónassen segir um tíðarfarið í nokkrum blöðum Ísafoldar:

...að morgni h. 29. (febr.) af austri og sama átt með hægri hláku h. 1., þá regnskúrir við og við allan daginn. Í morgun (2.)  hægur á sunnan (Sv.), rignt mikið í nótt. (2. mars). - Hinn 2. hægur á sunnan með regnskúrum og sama veður h. 3. Logn og ofanhríð h. 4. í morgun (5.) dimmur rjett logn og snjór í lopti. - 5. mars.  Fyrri part laugardagsins var hjer logn og dimmviðri en gekk svo til norðurs, bjartur og nokkuö hvass síðari part dags; hvass á norðan fram undir kveld h. 6.; logn hjer að morgni h . 7. en fyrir hádegið genginn til norðurs og hefir síðan verið hvass á norðan með ákaflega miklum kulda. Í morgun (9.) hægur hjer á norðan og bjart sólskin. Rok við og við í nótt. -Bálhvass útifyrir. Harða veturinn 1881 var mestur kuldi aðfaranótt h. 21. marz nefnil. 20 stiga frost, en aldrei hefið viljað til síðustu 22 árin, að 18 stiga kuldi hafi verið um miöjan dag, eins og nú þriðjudaginn h. 8. ( 9. mars). - Slðari part h. 9. gjörði hjer logn, og var logn og bjart sólskin næsta dag (10.). Hægur austankaldi h. 11. (allur ís horfinn af höfninni um kveldið). Í morgun (12.) hægur á austan, bjart sólskin. - 12. mars.  Logn og fagurt veður alla undanfarna daga, þar til að fór að gola á austan í gær (15.). Í morgun landnorðan, bjart veður. (16. mars). - Hefir verið við austanátt síðustu dagana, optast bjart veður og eigi hvass. - 19. mars. Hinn 19. hægur á sunnan að morgni, hvass er á daginn leið á landsunnan; um kveldið aptur á útsunnan með jeljum, h. 20. hægur á sunnan-útsunnan með jeljum og sama veður h. 21. en fór þá að rigna síðari part dags og rigndi mikið allan daginn h. 22. Í morgun (23.) sunnan, dimmur, nokkuð hvass.  (23. mars). - Hinn 23. hvass og dimmur á sunnan-suð-vestan með regnskúrum allan daginn við og við; gekk svo í vestur-útsuður með jeljum og foráttubrimi hvass og siðast um kveldið h. 24. í norður; hvass á norðan h. 25. en lygndi er á daginn leíð. Í morgun (26.) hægur á landnorðan með ofanhríð.  (26. mars).  - Hinn 26. var hjer blindbilur allan fyrri part dags, svo varla sást húsa á milli; hægur og bjartur á norðan daginn eptir; hvass á austan fyrri part dags h. 28. með ofanhríð, gekk svo til útsuðurs, dimmur, hægur og farið að rigna siðast um kveldið; hægur á austan og bjartur fram að hádegi h. 29., en úr því landsunnan-rigning og dimmviðri, en þó hægur. Í morgun (30.) hvass á sunnan, með rigningu. (30. mars). - Hinn 30. hvass á sunnan með regnskúrum, logn (Sv.) síðari part dags.; suðvestanjel að morgni h. 31.; logn síðari part dags, með talsverðum brimhroða; hægur á sunnan með suddarigningu ...  . (2. apríl).

1967 (-3,9) Tíðarfarið var óhagstætt með afbrigðum til lands og sjávar. Um norðanvert landið voru mikil snjóþyngsli og með köflum einnig fyrir sunnan. Meðalsnjódýpt á Raufarhöfn var hvorki meiri né minni en 153 cm og þar mældist mesta snjódýpt á landinu, 205 cm síðasta dag mánaðarins. Úrkoman á Raufarhöfn var fjórum sinnum meiri en meðallagið 1931-1960! Hefur þar ekki mælst meiri úrkoma í mars, 141,3 mm. Mest úrkomumagn var hins vegar á fremur óvenjulegum stað, 207,7 mm á Mýrum i Álftaveri. Alhvítt var allan mánuðinn á Vestfjörðum, norður og austurlandi og einnig í Vík í Mýrdal og í uppsveitum suðurlands. Víðast hvar á landinu var enginn dagur alauður. Snjólag var 91%, það mesta sem þá hafði mælst í mars en það varð þó enn meira 1989 (94%) og 1994 (92%).Snjóflóð féllu á Seyðisfirði í mánaðarlok en ollu ekki tjóni. Meðalhiti allra daga á Akureyri var undir frostmarki og  í Reykjavík alla daga nema 18.-20.  en þ. 18. komst hitinn í 9,5 stig á Vopnafirði. Er óvenjulegt að hiti nái ekki tíu stigum á landinu í mars  þrátt fyrir  fjölda veðurstöðva. Kaldast varð -26,0 stig á Grímsstöðum þ. 13. Meira brim gerði hinn 17. við suðurstöndina en komið hafði um árabil. Djúp lægð var þá uppi í landsteinum við suðurland. Eyðilögðust tveir bátar á Stokkseyri og tveir skemmdust og skipi hlekktist á suður af Ingólfshöfða. Næstu tvo daga urðu miklar rafmagnstruflanir suðvestanlands og geysilegt tjón varð á veiðarfærum. Kaldast að meðaltali varð síðustu vikuna og voru þ. 23. og 25. köldustu dagarnir, allt að 9 og hálfu stigi undir meðallagi. Illviðri á norðan var um páskana 25.-27. með mikilli ísingu. Fórst þá færeyskur bátur með allri áhöfn milli Íslands og Færeyja og margvíslegar skemmdir urðu á landi og ferðamenn voru hætt komnir. Nokkur fleiri illviðri herjuðu á landsmenn í þessum mars. Hafís var úti fyrir Vestfjörðum snemma í mánuðinum og síðast í honum var mikill ís fyrir norðurlandi. Gos var í Surtsey allan mánuðinn. Kortið sýnir loftþrýsting við jörð og hæð 500 hPa flatarins í dekametrum kl. 00 þ. 22. og var þetta ekki ódæmigerð staða fyrir mánuðinn.

1882 (-3,7) Miklir umhleypingar og úrkoma. Lægðir voru oft að drolla yfir landinu eða uppi í landsteinum, oftast austan við. Inn á milli hlákublota komu nokkur mikil kuldaköst. Kaldast varð -31,1 stig á Grímsstöðum. Síðasta þriðjung mánaðarins var austlæg eða suðaustlæg átt og ekki mikið frost en frost samt en loks hlýnaði vel síðustu tvo dagana. Komst hitinn mest í 7,5 stig á Kjörvogi á Ströndum. Hafíshroði sást í byrjun mánaðar úr Fjörðum og frá Látraströnd og rak nokkru síðar inn dálítinn ís á Húnaflóa. Í mánaðarlok var af Kaldbak við Eyjafjörð ísbrún að sjá fyrir öllu hafi og um svipað leyti var ísinn að nálgast Melrakkasléttu og Langanes.   

1859 Næst kaldasti mars í Stykkishólmi var þetta ár, -9,7 stig. Einhvers konar mælingar voru í Reykjavík þar sem var miklu mildara, kringum  -4,2 stig en  á Akureyri mældist mánuðurinn  kringum -11,8 stig. Þegar allt kemur til alls er þetta þá kannski næst kaldasti mars á landinu, á eftir 1881. Og apríl 1859 var án nokkurs vafa sá langkaldasti sem mælst hefur á Íslandi. Hafís var mikill fyrir norðan. Lagnaðarísir voru einnig afar miklir og var veturinn kallaður Álftabani á vesturlandi.  

Mars 1812 og 1827 virðast hafa verið álíka kaldir og 1866 en 1801 um það bil einni gráðu mildari. 

Í Fylgiskjalinu má sjá nánar um mánuðina. 

Skýringar.  

Trausti Jónsson: Frostaveturinn mikli 1880-1881;  Náttúrufræðingurinn, 46, 1-2, 1976; Gangleri 28. mars 1871; Þjóðólfur 14. apríl 1871;  Þjóðviljinn 21. mars 1891; Vísir 31. mars 1919; Austri 22. mars 1892; Þjóðólfur 21. mars, 16. apríl 1892.            

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• mars_kald.xls