Söguleg byrjun á desember

Þegar fyrstu tíu dagarnir eru liðnir af desember er meðalhitinn í Reykjavík 7,1 stig. Það er rétt rúmlega sex stigum  yfir meðallagi síðustu 30 ára fyrir sömu daga. En jafnframt er þetta hlýjasta byrjun á desember frá því mælingar hófust í Reykjavík. Næstir koma í röðinni desembermánuðirnir 1933 og 1978 sem voru með 6,0 stig fyrstu 10 dagana en svo 1989 með 5,7 stig, 1987 með 5,6 stig og 1902 með 5,4 stig. Desember 2002 var 5,2 stig fyrstu 10 dagana en endaði sem hlýjasti desember sem mælst hefur í Reykjavík, 4,5 stig, en 1933 er næstur, 4,4 stig og 1987 þriðji, 4,3 stig. 

Margt getur gerst á 20 dögum sem eftir eru mánaða svo sem sjá má á því að desember 1989 endaði í 0,2 stigum, 1978 i 1,4 stigum og 1902 í 0,6 stigum þrátt fyrir afar hlýja byrjun. Ekki er því hægt að spá neinu um það hver hitinn verður í mánaðarlok. 

En auðvitað er forskotið núna sérstaklega glæsilegt, meira en heilu stigi meira en það sem mest hefur áður verið fyrstu tíu dagana.Vikutími með frosti gæti þó gert þennan  glæsileika að engu. 

Þetta er sem sagt æði söguleg byrjun á desember. Enginn hefur bókstaflega lifað annað eins! Og það fylgir þá með ýmislegt sem ekki er beint hversdagslegt. Skammdegisbirtan er til dæmis öðru vísi en næstum því alltaf á sama tíma. Það stafar af því að enginn snjór er á jörðu, ekki aðeins á láglendi heldur upp um öll fjöll. Það sem gerir þetta svo sjarmerandi er auðvitað það hve sjaldgæft það er. Náttúran er að sýna hlið sem hún er einna spörust á.Ekki er ástandið núna í myrkasta skammdeginu að þessu leyti þó alveg einsdæmi þó hitunn sé að slá met. Á aðfangadag 1997 var snjólaust hér á láglendi og næstum því enginn snjór í Esju og reyndar alautt á öllu landinu. Þann dag skein sól á sundin við Reykjavík um miðjan dag og voru þau litbrigði sem þá birtust engu lík og alveg ógleymanleg. Oft er þó þungbúið við svona aðstæður og slíkt sjónarspil er því einstaklega fátítt þó snjólaust sé. En menn ættu endilega að hafa augun hjá sér og fylgjast vel með ef slíkt einstætt náttúrundur léti á sér kræla næstu daga, sólskin í snjólausu skammdegi, í stað þess að rella eftir jólasnjó sem alltaf er hvort sem er meira og minna og er engan vegin sjaldfgæt náttúrufar. Njótum náttúrunnar þegar hún sýnir sínar leynilegustu hliðar! 

Þó erfitt sé enn þá að átta sig á því nákvæmlega sýnist mér að landsmeðalhiti megi heita sá sami eða jafnvel örlítið hærri en sá mesti frá og með árinu 1949 fyrstu tíu dagana í desember. En hlýindin nú eru mest á suðvesturlandi. Hlýtt er auðvitað alls staðar en nokkuð vantar upp á víðast hvar annars staðar að fyrstu tíu dagar mánaðarins séu í toppnum eins og hér.

Til samanburðar og andstæðu við hlýindin núna má nefna fyrstu 10 dagana í desember 2011 sem voru upp á -4,8 stig í Reykjavík. Það er reyndar kaldasta desemberbyrjun sem núlifandi borgarbúar hafa lifað. Samt er ekki rétt að tala um neinar öfgar varðandi mismuninn á þessum tíu dögum en tal um öfgar í veðri í fjölmiðlum er stundum  með nokkrum öfgum á vorum dögum! Þannig geta bara hagað sér dagar í vetrarmánuðum milli ára, þeir geta verið óvenjulega hlýir eða óvenjulega kaldir og allt þar á milli. Það er einfaldlega náttúrulegur breytileiki veðurfars sem ekki er hægt að jafna við öfga.