Náttúruvá á Íslandi

Ég hef nú lokið við að lesa ritið Náttúruvá á Íslandi. En ég á örugglega eftir að lesa það margsinnis aftur. Bókin er að mestu leyti sniðin fyrir almenning. 

Fyrri hluti hennar, kaflarnir um eldgos, er einstaklega læsilegur og auðskilinn.

Það á einnig að miklu leyti við um seinni hlutann um jarðskjálfta en þar eru þó líka kaflar sem eru nokkuð harðir undir tönn enda beinlínis tekið fram að þeir séu fremur skrifaðir sem samantekt fyrir fræðimenn en sauðsvartan almúgann. En ekkert af þessu er samt óyfirstíganlegt fyrir almennan lesanda, jafnvel sauð eins og mig.

En bókin hefur einn leiðinlegan galla. Hann er sá hvað hún er stór, þung og umfangsmikil sem gripur. Hreinlega sá harðsvíraðasti sem ég þekki með íslenska bók. Það er næsta vonlaust að reyna að lesa hana uppi í rúmi eða liggjandi í sófa. Hana verður að lesa á borði (og ég á reyndar ekkert slíkt borð í réttri hæð nema eldhúsborðið) og þá er hún svo stór að sjóndapurt fólk á ekki auðvelt með að lesa það sem efst er á síðunni! Sum jarðfræðikortin eru hálf misheppnuð af því að letur á þeim er svo smátt að það er ekki greinanlegt nema með stækkunargleri. Auk þess er litaval til aðgreiningar hraunfláka ekki nógu skýrt. Litirnir vilja renna saman fyrir manni. Þeir eru oft svo líkir. 

Mér finnst að svona bók hefði átt að vera í þremur bindum sem væru viðráðanleg sem bækur í hendi. Eitt bindi fyrir eldgos, annað fyrir jarðskjálfta og svo bindi fyrir náttúruvá af völdum veðurs en hennar er hvergi getið í ritinu. 

Þrátt fyrir þetta vil ég nú bara segja: 

Vá, hvað þetta er athyglisverð og fróðleg bók!  

Óvæntur appendix: Það gladdi mig sem músikunnenda að í heimildarskrá er vitnað bæði í Schubert og Schumann!

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_18_0.xls

Hlýjustu vetur á Íslandi

Samkvæmt skilgreiningu Veðurstofunnar er vetur á Íslandi frá desember til mars.

Hlýjustu vetur sem mælst hafa eru allir frá því á tuttugustu og tuttugustu og fyrstu öld að einum frátöldum.

Hlýjastur var veturinn 1963-1964. Er þá miðað við þær 9 veðurstöðvar sem lengst hafa athugað, Reykjavík, Stykkishólm, Ísafjörð/Bolungarvík, Akureyri, Grímsey, Teigarhorn, Fagurhólsmýri, Vestmannaeyjar og Stóranúp/Hæl í Hreppum.

Meðalhiti þessara stöðva yfir vetrarmánuðina er -0,4 stig 1961-1990 en 0,1 árin 1931-1960.

Þennan vetur var meðalhitinn hins vegar 2,8 stig á stöðvunum níu.

Úrkoma var i rösku meðallagi á landinu yfir allan veturinn. Sunnan til á landinu og norður á Vestfirði var hún yfirleitt meiri en i meðalári, og á stöku stað meira en 30% umfram meðallag, en á Norðausturlandi var hún yfirleitt innan við 50% af meðal- úrkomu 1931-1960.

Desember var svalastur mánaðanna veturinn 1963-1964. Hann var samt vel hlýr. Sunnanátt var yfirgnæfandi nema nokkra daga rétt fyrir jólin og svo um jólin sjálf. Mesta frost mánaðarins mældist -21,0 stig þ. 20. í Reykjahlíð við Mývatn. Skarpt hlýnaði eftir þetta kuldakast því hiti komst í 11,9 stig á Seyðisfirði þ. 22. Loftvægi í mánuðinum var óvenjulega hátt, 11,5 hPa yfir meðallaginu 1931-1960 og hafði þessi mánuður hæsta loftþrýsting  allra þeirra mánaða sem minnst er á í þessum pistli. Er þetta með mesta loftvægi sem mælst hefur í desember. Úrkoma var hins vegar  30% undir meðallaginu 1931-1960, minnst í innsveitum á norðausturlandi en mest á vesturlandi. Snjólag  var 47%. Alhvítir dagar voru aðeins fjórir í Reykjavík en alautt var talið allan mánuðinn á Vífilsstöðum. 

Janúar var sá áttundi hlýjasti á landinu í heild en sá annar hlýjasti  í Reykjavík og  Vestmannaeyjum  en fjórði hlýjasti í Stykkishólmi.  Kuldakast í fjóra daga kom laust fyrir miðjan mánuð og svo tvo síðustu dagana en annars voru látlaus hlýindi. Lengst af var snjólaust í byggð og sumarfærð á vegum. Á suðurlandi sló grænum lit á tún. Mestur hiti  mældist 14,9 stig á Seyðisfirði þ. 7. og 10. Á Arnarstapa á sunnanverðu Snæfellsnesi var skráður 14 stiga hiti þ. 5. og er það vægast sagt óvenjulegur janúarhiti á þeim stað ef rétt hefur verið mælt. Í kuldakastinu í lok mánaðarins fór frostið í 27,1  stig á Grímsstöðum. Þessi kuldi hélt áfram fyrstu fimm dagana í febrúar og mældist yfir 20 stiga frost í Borgarfirði þ. 5, en einnig á Grímsstöðum.

Febrúar var sá fjórði hlýjasti sem mælst hefur. Hann var hægviðrasamur og tiltölulega sólríkt var  á norðausturlandi. Eftir 5. febrúar ríktu einmuna hlýindi til marsloka að einum degi undanskildum, 25. mars. Hæðir voru yfir Bretlandseyjum eða Norðurlöndum en lægðir suður í hafi.

Úrkoman í janúar var 30% umfram meðallagið 1931-1960. Mest var hún á suðvesturlandi og suðurlandi en á norðaustur og austurlandi var úrkoman aðeins helmingur af meðalúrkomu. Snjóhula var bara 33% og hefur aðeins verið minni árið 2001 þegar hún var 30%. Í Reykjavík var alautt í 28 daga en alhvítt í tvo. Víðast hvar voru alhvítir dagar færri en 10.

Úrkoma í febrúar var fremur lítil, 87% af meðalúrkomu. Snjólag var 29% en var minna árið 1932 og líklega árið 2006.

Tré og blóm fóru að springa út í mars sem var sá næst hlýjasti í sögu mælinga. Fór hitinn seint í mánuðinum í 15 stig á nokkrum stöðum og 12 stig í Reykjavík. Úrkoman var 20% umfram meðallagið. Mest rigndi suðaustanlands, allt að tvöföld meðalúrkoma. Á norðurlandi  var sérlega lítil úrkoma þennan vetur, aðeins 45 mm á Akureyri og 63 mm í Grímsey alla fjóra mánuðina.

Þetta er snjóléttasti vetur í heild á landinu frá 1924. Samanlögð snjólagsprósenta allra stöðva á landinu allra vetrarmánaðanna var aðeins 121 en var að meðaltali 263 veturna 1961-1990.

Næst hlýjasti veturinn var 1928-1929. Meðalhitinn var 2,6 stig. Mars var sá hlýjasti sem mælst hefur, febrúar sá þriðji hlýjasti og janúar sá 13. hlýjasti.

Desember var nokkuð umhleypingasamur, sérstaklega á Vestfjörðum. Hlýtt var fyrsta daginn en annars var fremur kalt fyrsta þriðjung mánaðarins. Eftir það ríktu hlýindi að mestu nema um jólin. Hiti fór þó aldrei hærra en í 9,6 stig, þ. 1. á Húsavík. Dagana 4.-7. var norðanátt með kulda og mældist frostið þá 22,7 stig á Grænavatni þ. 7. Úrkoma var svipuð og núverandi meðaltal en þó mjög lítil á austfjörðum en mest vestanlands og á Vestfjörðum. Snjólag var í kringum meðallagið 1961-1990 en þótti fremur lítið á þessum tíma.        

Meðalloftvægi í janúar var mjög hátt, 1022,3 hPa á Hólum í Hornafirði en 1019,9 í Reykjavík. Loftvægi í janúar hefur aðeins einu sinni orðið meira, 1963. Sérstaklega var loftþrýstingur mikill dagana 10.-15. og 23.-27. Hæst stóð loftvog 1048,5 hPa þ. 27. á Ísafirði. (Loftvægi vetrarins í heild var líka óvenjulega hátt eins og það var líka veturna 1846-47 og 1963-64). Látlaus hlýindi voru í mánuðinum að undanskildum þ. 17. og síðustu sex dagana. Síðasta daginn fór frostið í 25 stig á Grímsstöðum og 23 á Grænavatni sunnan við Mývatn. Veður voru yfirleitt kyrrlát. Einstakt blíðviðri ríki dagana 18.-25. um land allt og var þá víða bjart. Mestur hiti í mánuðinum varð 11,6 stig þ. 11. á Suðureyri við Súgandafjörð. Sérlega hlýtt var þ. 4. og 9.-12. Úrkoman var mjög svipuð og núgildandi meðallag, mest á vesturlandi en tiltölulega lítil á suðurlandsundirlendinu og um miðbik norðurlands. Snjólag var 38% , það sjötta minnsta. Í Reykjavík var alautt 25 daga en aldrei talið alhvítt. Sunnanlands mátti heita alauð jörð til þ. 26. Fyrir norðan var lítill snjór fyrri hluta mánaðarins en yfirleitt alhvítt eftir það.

Í febrúar var oft hæð yfir Norðurlöndum en lægðir gengu norður um Grænlandshaf. Það var talin einmuna tíð nema dagana 9.-10. og 18., jörð víðast klakalaus, vottaði víða fyrir gróðri og hestar gengu úti sums staðar. Nokkuð dró úr hlýjunni síðast í mánuðinum en þau fóru aftur í gang síðasta dag mánaðarins og héldu linnulaust áfram allan marsmánuð. Er þetta þriðji hlýjasti febrúar á landinu en hlýrra var 1932 og 1965. Hlýjast varð 12,0 stig þ. 20. á Hraunum í Fljótum en þ. 10. fór frostið í 15,4 stig á Kollsá í Hrútafirði. Mánuðurinn var mjög úrkomusamur og á Teigarhorni mældist mesta úrkoma sem þar hefur mælst í febrúar, 300,2 mm. Enn meiri úrkoman var þó á Fagurhólsmýri, 389,2 mm. Snjór var lítill 35% og hefur aðeins verið minni snjór í febrúar 1932, 1964, 1965 og 2006. Á norðurlandi allt frá Bakkaflóa til Seyðisfjarðar var víða alautt eftir þ. 20. en á suðurlandi voru alhvítir dagar einn til fjórir og engir á stöku stað. Hvergi var þó talið alautt allan mánuðinn  

Marsmánuður er sá hlýjasti sem mælst hefur. Í mánaðarlokin var komin nál í úthaga og enginn klaki í jörð á laglendi og sóleyjar sáust i túnum. Hitafarið minnti reyndar frekar á maí en mars. Meðalhitinn í Vík í Mýrdal var 6,8 stig og er það mesti meðalhiti sem mælst hefur á nokkurri veðurstöð á Íslandi í mars. Á Seyðisfirði var meðalhitinn 6,5 stig en svalast var á Grímsstöðum á Fjöllum 2,7 stig í 400 metra hæð. Hlýjast varð 14,4 stig þ. 9. á Teigarhorni. Hiti fór yfir tíu stig víða um land nokkuð marga daga. Mesta frost mældist 8,0 stig á Eiðum þ. 2. Þetta er hæsti lágmarkshiti  yfir allt landið sem mælst hefur í nokkrum marsmánuði síðan mælingar hófust. Ekki fraus allan mánuðinn í Hornafirði og Vík í Mýrdal sem er nánast einsdæmi í mars. (Frost mældist ekki í Mýrdal og Vestmannaeyjum í mars 1963). Ekki mældist frost í Reykjavík eftir þ. 6. en hins vegar 1. apríl! Ekki var sólinni fyrir að fara syðra í sífelldri sunnanáttinni og er þetta sólarminnsti mars í Reykjavík sem mælst hefur, 38,9 klst. Engar mælingar voru gerðar á Akureyri. Mánuðurinn er snjóléttasti mars sem vitað er um á landinu. Snjólag var 6%. Í Reykjavík var alhvítt aðeins einn dag, þ. 25. Víða um land var alautt allan mánuðinn, svo sem á Grænhóli á Ströndum, Blönduósi og Akureyri og víðast hvar á suður og vesturlandi. Hvergi varð oftar alhvítt en þrjá daga og var það á Grímsstöðum og Fagradal í Vopnafirði.

Hæð var iðulega í mámunda við Bretlandseyjar þennan mánuð en lægðir suðvestan eða vestur af Grænlandi.     

Veturinn 2002-2003 er næstur í röðinni. Meðalhiti 2,5 stig.

Desember var sá næst hlýjasti á landsvísu sem mælst hefur. Hlýrri var desember 1933. Á Fagurhólsmýri og á suðvesturlandi var þessi mánuður sá hlýjasti en næst hlýjasti á Vestfjörðum og þriðji hlýjasti Akureyri. Sérlega hlýtt var þ. 5. og um kvöldið mældist mesti hiti sem mælst hefur í Reykjavík í desember, 12,0 stig og sama daga mældust 17,2 stig á Skjaldþingsstöðum í Vopnafirði. Það er með því mesta sem mælst hefur á landinu í desember. Meðalhitinn varð mestur á Stórhöfða í Vestmannaeyjum 5,5 stig og má þá telja líklegt að í kaupstaðnum hafi meðalhitinn náð sex stigum. Úrkoma var í minna lagi um allt norðurland en í meira lagi annars staðar og mest á suðausturlandi en þó einkum á vesturlandi þar sem hún var sums staðar tvöföld miðað við meðallagið 1961-1990. Snjólag virðist aldrei hafa verið eins lítið á landinu í desember, kringum 7% (einhver óvissa er reyndar um þessa tölu) en næstur kemur desember 1933 með 13%.  Í Reykjavík var aldrei alhvítt en flekkótt í tvo daga. Á Akureyri var alauð jörð og er það einsdæmi. Sömu sögu er að segja víða af suðurlandi og Borgarfirði og á stöku stað við Breiðafjörð. Það er til marks um snjóleysið að á Hveravöllum var alauð jörð í 15 daga og aðeins alhvítt í einn dag. Víða voru tún græn og blóm sprungu út. Hæð var langtímum saman yfir Norðurlöndum eða austan við land og svo í námunda við Bretlandseyjar en lægðir gengu vestan við land og við Grænland.   

Hlýindin héldu áfram fram í miðjan janúar og var þá fremur hægviðrasamt. Kuldakast allmikið gerði dagana 18.-23. og fór þá frostið yfir 20 stig inn til landsins norðaustanlands, en eftir það hlýnaði á ný. Meðalúrkoma var aðeins um helmingur þess sem venjan er þó hún hafi náð meðallagi á útskögum norðanlands og austan og sums staðar vel það. Snjólítið var víðast hvar en einkum þó á suðurlandi.   

Febrúar var sá sjötti hlýjasti sem mælst hefur. Tún voru byrjuð að grænka í mánaðarlok og brum farin að myndast á trjám. Tiltölulega hlýjast var á norðausturlandi, einkum inn til landsins, 3,5 til 4 stig yfir meðallaginu 1961-1990. Mánuðurinn hófst raunar á kuldakasti fyrstu fjóra dagana en eftir það var oftast hlýtt. Frostið fór í 21 stig í Möðrudal þ. 5. Vindar ollu nokkrum vandræðum í mánuðinum. Norðanbyl gerði þ. 2. suðaustanstorm þ. 10. og þ. 18. geisaði ofsaveður á Austfjörðum. Síðasta daginn var hlýtt og fór hitinn þá í 14,1 stig á Sauðanesvita. Úrkoma var býsna mikil, tvöföld eða meira á  suðausturlandi, suðvesturlandi og sums staðar á vesturlandi og í Skagafirði. Aðeins á norðausturhorninu var úrkoman undir meðallagi. Á Eyrarbakka og á Reykhólum var alauð jörð allan mánuðinn. Hvergi voru alhvítir dagar fleiri en tíu.  

Mars var sá níundi hlýjasti. Og enn var tiltölulega hlýjast á norðausturlandi 4,5 stig yfir meðallaginu 1961-1990.  Mestur meðalhiti var í Vík í Mýrdal, 4,8 stig en svalast í byggð í Möðrudal, 0,4 stig en afar sjaldan er þar marsmánuður yfir frostmarki. Hitinn komst þ. 24. í 14,5 strg  á Akureyri en 14,7 á sjálfvirku stöðinni á Neskaupsstað þ. 16. Úrkoma var í minna lagi á norðausturhorninu og inn til landsins á norður og austurlandi en yfir meðallagi á útskögum sem og annars staðar á landinu. Á suðausturlandi var úrkoman tvöföld en víða annars staðar kringum 50 % meiri en venja er til.

Veturinn 1846-1847 er fjórði hlýjasti veturinn ef miðað er við mælingar í Reykjavík og Stykkishólmi sem eru stöðvarnar sem þá mældu hita. Meðalhiti kringum 2,1 stig.

Hitinn í desember var reyndar einungis svipaður eða örlítið lægri en hann var að meðallagi árin 1961-1990. Kringum tíu daga kuldakast kom um miðbik mánaðarins en hlýrra var yfirleitt í byrjun hans og enda. Aðeins var mæld úrkoma í Reykjavík þennan vetur og í desember var hún svipuð og meðallagið 1961-1990. Í janúar ríktu hins vegar eindregin hlýindi og var hann sá hlýjasti sem mælst hefur bæði í Reykjavík og Stykkishólmi en 1947 gengur næstur. Á Akureyri virðist mánuðurinn líka hafa verið í svipuðum gæðaflokki samkvæmt mælingum sem þá voru þar gerðar. Er þetta þá líklega hlýjasti janúar sem mælst hefur á landinu í um 200 ár. Mjög úrkomusamt var í Reykjavík en í febrúar og mars var úrkoma fremur lítil miðað við núverandi meðallag.  

Í febrúar dró verulega úr hlýindunum og var meðalhitinn í Reykjavík og Stykkishólmi minna en eitt stig yfir meðallaginu 1961-1990. Eins og í desember var kalt um miðbik mánaðarins en síðasta þriðjunginn hlýnaði svo um munaði og héldust þau hlýindi á suðurlandi til loka marsmánaðar en dag og dag kólnaði fyrir norðan. Virðist marsmánuðurinn í heild vera sá þriðji hlýjasti á landsvísu síðan mælingar hófust en líklega voru þó mars 1929 og 1964 hlýrri. Í Reykjavík var þetta þó hlýjasti mars sem mælst hefur en næst hlýjasti  í Stykkishólmi.

Þorvaldur Thoroddsen segir svo um þennan vetur í riti sínu Árferði á Íslandi í þúsund ár:

 "Framan af árinu voru frostleysur og blíðviðri, svo sóley og baldursbrá voru sums staðar syðra komnar í blóm á þorra. Yfirleitt mundu menn eigi jafngóða vetrarveðráttu... Á Vesturlandi var tíðarfar frá nýári til sumarmála eins og syðra eitt hið ágætasta, svo mátti kalla, að ekki væri frost nema dag í bili, og varla festi snjó á jörð, fannir sáust að eins í háum hlíðum, láglendi var snjólaust og jörðin klakalaus, svo sauðfje og jafnvel lömb gengu víða sjálfala úti. Gras á túnum og út til eyja, enda sóley og fífill sást þrisvar sinnum vera farið að spretta; fuglar sungu dag og nótt, eins og á sumrum, andir og æðafuglar flokkuðu sig um eyjar og nes og viku ei frá sumarstöðvum sínum, og svo var að sjá, sem hvorki menn nje skepnur fyndi til vetrarins. Menn sljettuðu tún, hlóðu vörzlugarða og mörg útihús, fóru til grasa, eins og á vordag, og það ekki einu sinni eða tvisvar, heldur allvíða 12 og 14 sinnum, enda var þetta hægðarleikur, því hvort heldur vindurinn stóð frá norðri eða suðri voru jafnan þíður, en oftar var þó sunnanátt aðalvindstaðan, en sjaldan hægviðri eða logn, svo sjógæftir voru nokkuð bágar ... ''

Fimmti hlýjasti veturinn er árið 2005-2006 en hann er samt skör lægra í hitanum en þeir sem áður hafa verið hér taldir. Meðalhiti stöðvanna níu er 1,6 stig.         

Desember var sá tíundi hlýjasti. Hann var umhleypingasamur en enginn stórviðri voru þó í mánuðinum. Jóladagur var hlýjasti dagur mánaðarins að tiltölu. Mældist þá mesti hiti í Reykjavík sem komið hefur þann dag, 10,1 stig. Sama dag mældist mesti hiti mánaðarins, 13,7 stig á Sauðanesvita. Mjög hlýtt var einnig þ. 14. þegar hitinn á Akureyri fór í 12,3 stig og 13,1  á Dalatanga en 14,2 stig á sjálfvirku stöðinni í Neskaupsstað. Fyrstu dagana var kalt í veðri, einkum norðanlands og fór frostið í 20,9 stig í Möðrudal þ. 7. Úrkoma var mikil, nær alls staðar meiri en í meðallagi og tiltölulega mest á suðvesturhorninu og um miðbik Vestfjarða. Fremur var snjólétt og var alautt allan mánuðinn í Norðurhjáleigu í Vestur-Skaftafellssýslu. Á nokkrum stöðvum sunnanlands varð aldrei alhvítt og aðeins fjóra daga í Reykjavík. Hvergi var alhvít jörð allan mánuðinn.  

Nokkuð umhleypingasamt var á suðvesturlandi í janúar. Hiti var allt upp í 4 stig yfir meðallagi í Vopnafirði en innan við tvo stig vestast á Vestfjörðum og við suðurströndina. Hlýindi mikil voru fyrstu vikuna og komst hitinn 15,8 stig á sjálfvirku stöðinni í Neskaupsstað þ. 4. og daginn eftir í 14,8 stig á Skjaldþingsstöðum. Um miðjan mánuðinn kom kuldakast og mældist þá mesta frost á landinu og var það á fremur óvenjulegum stöðum, -21,0 stig á Stafholtsey í Borgarfirði en -21,1 stig á sjálfvirku stöðinni á Hvanneyri. Úrkoma var mikil. Hún var þó venju fremur lítil á svæðinu frá Skagafirði til Norðfjarðar en mjög mikil sums staðar á vesturlandi og suðurlandi. Í Reykjavík var mesta janúarúrkoma síðan 1947. Á Kvískerjum mældist úrkoman 700,2 mm. Á Teigarhorni var þetta þriðji úrkomusamasti janúar frá 1874 en mælingar vantaði reyndar árið 1997 sem var afskaplega úrkomusamur mánuður á þeim slóðum.

Febrúar var sá fimmti hlýjasti sem mælst hefur. Hitinn var tiltölulega jafn um allt land, 2,5-3,5 stig yfir meðallaginu 1931-1990 nema norðvestast á landinu þar sem nokkru kaldara var. Loftvægi var hátt og norðanátt var venju fremur tíð þrátt fyrir hlýindin. Úrkomusamt var sunnanlands og vestan en yfirleitt í þurrara lagi á norður og austurlandi. Mikil hlýindi ríktu á síðasta þriðjungi mánaðarins og fór hitinn í 16,2 stig á sjálfvirku stöðinni á Seyðisfirði þ. 21. og sama dag í 14,6 stig á Skjaldþingsstöðum. Gróður fór víða af stað, bæði tré og gras. Snjór var mjög lítill, aðeins þrjá daga var alhvítt á Akureyri og þrjá í Reykjavík en alautt var allan mánuðinn syðst á landinu.

Veðrátta var talsvert breytileg í mars, hlýtt um miðjan mánuðinn en kalt fyrstu dagana og síðasta þriðjung mánaðarins. Meðalhiti alls mánaðarins var lítið yfir meðallagi. Frostið fór í 23,1  stig í Möðrudal þ. 5. Í hlýindakaflanum var hæð við Færeyjar og svo sunnan við land þ. 17. og 18. og var þá sólskin og mikil hlýindi á suðausturlandi. Hitinn fór þá í 16,6 stig á sjálfvirku stöðinni á Fagurhólsmýri en 15,0 á þeirri mönnuðu og 16,2  stig á sjálfvirku stöðinni í Skaftafelli. Úrkoma var lítill. Hún var yfir meðallagi einungis um miðbik norðurlands og kringum Reyðarfjörð og upp á Hérað en afar lítil á suðurlandi og vesturlandi. Sérstaklega var þurrt í kuldakastinu í lok mánaðarins og var þá oft allhvasst af norðri. Síðasta dag mánaðarins hófust sinueldararnir miklu á Mýrum. Snjólétt var syðra og vestra en kringum meðallag eða rúmlega það á norður og austurlandi. Alhvítt var þó allan mánuðinn í Reyðarfirði.

Næstum því enginn munur er á vetrarhita 2005-2006 og 1971-1972 en hér verður látið staðar numið. Hægt er þó að sjá tölur um veturinn 1972 í fylgiskjalinu.

Vetur á Íslandi fóru að hlýna upp úr 1920. Næstu áratugi voru meðalvetur lítið kaldari  en hlýjustu vetur voru áratugina þar á undan. Eftir hlýja veturinn 1847 fylgdu tveir hlýir vetur árin 1851 og 1852 sem voru kringum 0,8 og 0,9 stig en hlýjasti vetur eftir það voru veturnir 1875, um 0,1 stig, 1880, um 0,5 stig og 1901, 0,1 stig. Svo kom allt í einu veturinn 1923 upp á 1,3 stig og boðaði almennt hlýrri vetur. Síðast taldi veturinn er sá  níundi hlýjasti á  eftir þeim sem hér hafa verið raktir, en auk þeirra voru veturnir 1972 (1,6° ), 1946 (1,4°) og 1942 (1,4°) hlýrri en 1923.

Ástæðurnar fyrir mjög afbrigðilega hlýjum (og köldum) mánuðum eða heilu vetrunum er vitanlega óvenjulega mikið aðstreymi af hlýju (eða köldu) lofti. Hér verður ekki farið lengra í þá sálma en vísað á þennan pistil þar sem ýmislegt er útskýrt hvernig það gerist. Þó skal tekið fram að mjög bar á hagstæðum fyrirstöðuhæðum fyrir Ísland veturna 1929 og 1964 og líklega einnig í janúar og mars 1847.

Í fylgiskjalinu má sjá hvernig þessir vetur koma út í tölum í samanburði við meðallag. 

Heimildir: Veðráttan, Þorvaldur Thoroddsen: Árferði á Íslandi í þúsund ár, gefið út í Kaupmannahöfn 1916-17, vefsíða Veðurstofunnar, ''veðurfar''. Ýmsar meðalhitatöflur frá Veðurstofunni. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hlyvetur.xls