Peningarnir ráða

Mikið er ég sammála Torfusamtökunum um það að hagsmunir verktaka megi ekki vera einráðir um niðurrif gamalla húsa í Reykjavík til að byggja þar háhýsi.

Ég er uppalinn í þessari borg og finnst vænt um hana og þekki vel sögu húsanna og uppbyggingu hverfanna. Mér finnst skelfilegt að miðborgin er á allra síðustu árum að breytast í algjört  háhýsaskrímsli. Það er hörmung að sjá þessar kaldranalegu bloggir meðfram sjávarströndinni á Skúlagötu.

Reyndar er það sorgarsaga sem aldrei er minnst á að hvergi  er lengur  upprunalega strandlengju í Reykjavík að finna nema litla fjöru í Laugarnesi og við Ægissíðu.

Mest óttast ég að þessi fáránlega byggð rísi í Örfirisey (þar sem alltaf er rok í öllum áttum) um svipað leyti og  fyrirhugað hverfi þar sem gamli slippurinn var, síðan verði flugvöllurinn látinn víkja fyrir ljótum húsum og enn þá ljótari akbrautum og nýr völlur verði byggður á Lönguskerjum.

En það er víst hægt að búast við öllu.

Það eru eingöngu peningarnir sem ráða í borgarskipulaginu. Og það eru peningarnir sem öllu spilla.

Horfnir frægðarmenn

Í minningargrein um Elías Mar segir Bragi Kristjónsson fullum fetum að neikvæð gagnrýni um Sóleyjarsögu hafi valdið því að hann skrifaði ekki fleiri skáldsögur. Árni Bergmann tekur í sama streng.

Enginn efast um rithöfundahæfileika Elíasar Mar og mikil er ábyrgð ritdómara að geta með óvæginni gagnrýni gert bókmenntasögu þjóðarinnar stórum fátækari. Hversu algengt skyldi það annars hafa verið og er kannski enn? 

Það er eflaust bagalegt að vera svona hörundssár eins og Elías auk þess sem svona viðbrögð virðast bera vott um ónógt sjálfstraust en þetta tvennt fylgist reyndar oft að. En viðkvæmni af þessu tagi fylgir stundum líka mikill næmleiki fyrir öðrum. Ég held að svona næmi fylgi oft góðu fólki.

Meðan ég skrifaði sem mest í Þjóðviljann fyrir ævalöngu, bæði greinar og  tónlistargagnrýni, hafði ég töluvert af Elíasi Mar að segja en hann var prófarkalesari á blaðinu. Ég hitti hann einnig í rithöfundapartýum sem ég sótti stundum á þessum árum þó nú forðist ég slíkt sem heitan eldinn og eitthvað kom ég heim til hans. Í þessum veislum, eins og öllum öðrum, röðuðust alltaf saman ákveðnir hópar. Ég var ávallt í litlum hópi þar sem Elías Mar var þungamiðjan. Og ég fann ætíð frá honum mikla  velvild í minn garð. Ég held að hann hafi botnað eitthvað í mér í raun og veru. Fyrir nú utan hvað hann var andskoti skemmtilegur.

Nú þegar ég hugsa til baka finn ég að Elías Mar er reyndar eini eldri rithöfundurinn sem ég get beinlínis minnst með persónulegri hlýju og þakklæti.

Menn eins og hann eru hættir að vera til.

Í minningargreinunum um Elías er víða vikið að Þórði Sigtryggssyni organista. Sumir segja að hann sé að einhverju leyti fyrirmyndin að organistanum í Atómsstöðinni þó Erlendur í Unuhúsi sé líka þar til nefndur. Þórður er alltaf umvafinn miklum dýrðarljóma þegar á hann er minnst á prenti nú á dögum. Hann skrifaði reyndar minningar sínar og  í einni af minningargreinunum um Elías er sagt að þær séu of mergjaðar til að koma fyrir almenningssjónir. Þessar minningar hef ég lesið í vélrituðu handriti. Mér finnst að eigi endilega að gefa þær út og draga ekkert undan.

Þá þarf ekki lengur að sveipa Þórð neinum dýrðarljóma þjóðsagnanna. Saga hans mun sjálf tala sínu máli.  

Kaninn kvaddur

Jæja. Nú er Kaninn farinn af vellinum. Og mikið sakna ég hans. Það er ekki þar með sagt að ég sé ekki feginn að losna við hann en maður getur nú saknað þeirra sem óhjákvæmileg örlög skilja frá manni. 

Þegar ég var lítill, og ég var alveg hlægilega lítill þegar ég var lítill og alls ólikur því stórmenni sem ég er nú, voru það mínar mestu sælustundir að læðast niður í kjallarakompu sem tilheyrði íbúð foreldra minna. Þar var útvarpstæki og utan á því var ein skrýtin klukka sem gat vakið mann upp af værum blundi ef maður stillti hana til þess. Þetta fannst öllum alveg klukkað. Svona skondin tæki voru í tísku á 6. áratugnum, the fifties, svo allir skilji nú örugglega hvað ég er að skrifa um svona létt og leikandi. Ég setti á kanann og fékk öll nýjustu rokklögin beint í benjar og þau hrísluðust út um allan líkamann og alla sálina sem þá var víst hrifnæm barnssál eða eitthvað þaðan af miklu verra. Þegar ég heyrði Elvis fyrst syngja Heartbreak Hotel í mars 1956 urðu tímamót í barnsálinni.

Síðan hefur hjarta mitt verið mölbrotið því þennan dag skildi ég fyrst sorg heimsins. En líka gleði lífsins.

Elvis var auðvitað lang stærsta gleðin. Og hann er enn mesta gleðin í lífi mínu fyrir utan þórðargleði einstaka sinnum. Chuck Berry var líka æðislegur með Rock and Roll Music, en út á það gekk einmitt lífið fyrir utan fótbolta og þrístökk, tilgangslausasta hopp í heimi, sem Silfurmaðurinn kom stökkvandi með inn í hugarheim ungra drengja á þessum köldustu kaldastríðsárum. En það var aldrei kalt í kompunni minni í kjallarnum heldur Great Balls of Fire. Þetta lag, með Jerry Lee Lewis súperrokkara, hélt ég alltaf í barnslegu sakleysi mínu að Jerry Lewis skrípaleikari væri að syngja en hann var þá eftirlæti allra í þrjúbíói. Jim Carrey er dyggur lærisveinn hans.

Nú hefur rokkið sigrað hana veröld og er hluti heimsmenningarnnar. Í Ríkisútvarpinu heyrðist á fifties bara harmoníkkuvæl og sinfóníugaul. Þar þekktu menn ekki sinn menningarlega vitjunartíma. En Kanaútvarpið gerði það.

Eftir að ég uppgövtaði hvað sinfóníugaulið er mikil gargandi snilld, nokkrum árum eftir heartbreakið, fattaði ég að það voru frábærir þættir í kananum með þessari hreint geggjuðu músik. Á sunnudögum voru tónleikar New York Fílharmóníunnar fluttir í heild af fílefldum hljóðfæraleikurum sem gátu auðveldlega valdið margra tonna þungum Mahlersinfóníum, en það gátu amlóðarnir í íslensku Sinfóníunni alls ekki.

Þegar kanaútvarpið var upp á sitt besta, á fifties og snemma á sixties, var það menningarlegasta og besta útvarpsstöð í landinu.

Engin spurning.  Og takk fyrir það.