Sjálfsvíg getur verið raunveruleg lausn

Oft segir fólk að sjálfsvíg sé engin lausn frá erfiðleikum. En það er algjör fjarstæða. Sjálfsvíg getur einmitt verið lausn. 

Sumt fólk fremur einfaldlega sjálfsvíg af því að það getur ekki meira og vill ekki meira. Eins og til dæmis söguhetjan í Englum alheimsins eftir Einar Má Guðmundsson. Maðurinn sem sagan segir frá hafði verið geðveikur árum saman og lifði á jaðri mannlífsins. Aldrei leið honum vel og aldrei var hann að njóta dásemda lífsins. Líf hans var inn og út af geðdeildum, þjáning og vanlíðan í endalausum og tilbreytingarlausum straumi. Og hann var ekki svo skyni skroppinn að hann gerði sér ekki fulla grein fyrir því að svona yrði líf hans þangað til það tæki enda. Það myndi ekki gerast neitt kraftaverk. Hann var bara raunsær í því mati. Hann þekkti líf sitt og þá möguleika sem það bauð upp á. Þeir voru þjáning og enn þá meiri þjáning. Annað var ekki í boði. Hann vissi það ósköp vel og allir aðrir vissu það líka og voru ráðalausir. (Reyndar var ofan á allt annað unnið á honum níðingsverk undir lok sögunnar). Þessi maður batt loks enda á líf sitt.

Þannig öðlaðist hann lausn frá mónatóna kvöl ævi sinnar og gerðist herra örlaga sinna. Þetta er að vísu skáldsagnapersóna en mun eiga sér mikla stoð í raunveruleikanum og margir aðrir raunverulegir menn i sömu sporum hafa gengið inn í sömu lausn. 

En bíðum nú við! Kemur þá ekki bókstafstrúað fólk og fordæmir þá af því miskunnarlausa skilningsleysi sem því einu er lagið því fordæming er alltaf mest frá þeim sem skilja minnst. Og geðlæknarnir gera lítð úr sjálfræði þeirra, svipta þá í raun mannlegri virðingu, með því segja að þeir hafi ekki verið í hugarástandi til að meta aðstæður rétt þó þeir hafi einmit gert það eins og ég var að rekja með söguhetjuna í Englum alheims. Margir aðrir munu  fordæma þá fyrir að hafa "gefist upp", sem sé að hafa fengið nóg af þessu tilgangslausa og seigdrepandi  víti sem líf þeirra var. Þeir áttu að halda áfram að þjást vegna einhverrar hetjuskaparímyndar sem þjónar fyrst og fremst þeim tilgangi að horfast ekki í augu við staðreyndir.  Í stað þess að horfast í augu við það að lífið er sumu fólki óbærilegt vilja sumir  frekar trúa því að til sé fólk sem sé svo miklir aumingjar að það "gefist upp", þó það sé einmitt að gerast herrar örlaga sinna og sigrast á þjáningu sinni eftir að hafa metið hvort líf þeirra sé þess virði að lifa því og komist að þeirri niðurstöðu að svo sé ekki. Og það sjálft þekkir auðvitað betur líf sitt en allir aðrir og er því best fallið til að meta þetta líkt og maðurinn í Englum alheimsins. Hann kann að hafa verið geðveikur en gerði sér eigi að síður fulla grein fyrir kostunum í stöðu sinni. Og hversu rétt og raunsætt var ekki mat hans! Hvílík lausn var ekki dauði hans fyrir hann sjálfan!

Í áróðri heilbrigðisstétta er það sett fram sem óvéfengjanlegur sannleikur að allt böl megi bæta. Þó vita þessar stéttir mæta vel eins og allir sem kynnst hafa mannlífinu og haft opin augun um ævina að þetta er  ekki rétt. Við vitum öll að margt böl verður ekki bætt og versnar og versnar þar til yfir lýkur. Eins og ég var að segja líður sumu fólki illa árum saman og alveg þangað til það deyr. Eigi að síður er þessi lífslýgi heilbrigðisstétta algjörlega friðhelg og mega þeir biðja fyrir sér sem nefna hana svo mikið sem á nafn.  

Sjálfsvíg getur verið eðlilegur valmöguleiki. Raunveruleg lausn frá óbærilegu lífi. Það hefur verið viðurkennt í reynd um margar aldir í flestum samfélögum, þrátt fyrir andóf kirkjunnar og komið m.a. fram í listsköpun og ýmsri heimspeki allt þar til að vélrænt ofurvald geðlæknisfræðinnar varð einrátt um rétt og rangt um lífskosti manna eins og nú er orðin reyndin. Hver og einn gerir það upp við sjálfan sig hvort öllu sé lokið. Enginn getur dæmt um það fyrir hann nema viðkomandi einstaklingur. Allra síst heilbrigðisstéttir sem þykjast geta haft vit fyrir öðrum og bókstaflega kæfa frjálsa hugsun um sjálfsvíg í mannlegu samfélagi með því að dæma alla umræðu um þau ábyrgðarlausa sem ekki er eftir þeirra eigin kokkabók, sem er: sjálfsvíg er afleiðing geðsjúkdóms  og þeir sem það fremja skulu fá þau eftirmæli að þeir hafi verið froðufellandi vitfirringar sem ekki hafi verið vilja síns ráðandi og ekki þurfi því að bera minnstu virðingu fyrir ákvörðun þeirra. Þannig er boðskapurinn í reynd þó ekki sé hann sagður svona hreint út.  

Til þess að forðast svívirðingar um mig, sem koma alltaf inn á þessa síðu ef ég vík frá  hefðbundnum brautum, leyfi ég ekki athugasemdir í þetta sinn. Menn geta þá bara bölvað mér hressilega í hljóði.