Mesti og minnsti hiti á íslenskum veðurstöðvum

Í fylgiskjalinu eru töflur um mesta og minnsta hita í hverjum mánuði á langflestum íslenskum veðurstöðvum. Þeim stöðvum sem athugað hafa í mjög skamman tíma er þó sleppt. Þessu hefur verð safnað á löngum tíma, Heimildirnar eru veðurbækur stöðvanna, rit dönsku veðurstofunnar Det Meteorlologike Arbog, Íslenzk veðurfarsbók 1920-1923, Veðráttan, mánaðarrit Veðurstofunnar 1924-2006, Vefsíða Veðurstofu íslands og síðast en ekki síst á síðustu árum vefsíða Trausta Jónssonar, Hungurdiskar, undir heitinu metalistar. Þar eru allar þessar töflur en uppsetnnngin er frábrugðin því sem hér er, hver stöð er þar aðgreind eftir vissum tímabilum en hér er allur athugunartími stöðvanna í einni töflu fyrir hverja stöð.

Uppsetningin hér er sú að fyrst er tekið Faxaflóasvæðið og byrjað á Reykjavik en síðan farið austur eftir suðurlandi  allt til Hornafjarðar, þá er tekið norður Snæfellsnes og Breiðafjörður, Vestfirðir og svo norðurland og austurland að Hornafirði. Loks eru stöðvar á hálendi landsins. Fyrirsagnir að töflunum eru stundum nokkuð óreglulegar og er erfitt við það að eiga í exel. Við nafn hverrar mannaðrar stöðvar er tilgreint upphaf og endir mælinga með tölum, t.d. 8 1984 3 2001 (Birkihlíð) sem merkir þá frá ágúst 1984 til mars 2001.Við sjálfvirkar stöðvar, sem merktar eru  sj, er einungis getið áranna em athugað hefur verið. Hæð veðurtöðvanna í metrum yfir sjávarmáli fylgir með við hverja stöð. Einhverjar misfellur og villur geta leynst í þessu og verður það lagfært strax og það uppgötvast. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• xtxnsto_va.xlsx

Hlýjasti júlí í sögu mælinga í Reykjavík

Eins og fram hefur komið í fréttum var júlí sem var að líða sá hlýjasti sem mælst hefur í Reykjavík, 13,4 stig. Hann var líka fremur sólríkur en úrkoman nærri meðallagi. Mánuðurinn var ekki aðeins hlýjasti júlí heldur hlýjasti sumarmánuður sem mælst hefur í borginni. Næstir koma júlímánuðir 1991 og 2010, 13,0 stig.

Í fylgiskjalinu má sjá "innviði" mánaðarins. Þar sést hiti á hverri klukkustund, hámarks og lágmarkshiti á kvikasilfursmæla (einn dagur skáletraður lítllega "lagfærður"), sólarhringsúrkoma og daglegar sólskinsstundir. Auk þess sést meðalhiti hvers dags síðustu tíu ára til samanburðar. Og einnig má sjá hámarks og lágmárkshita og meðaltal þeirra fyrir sjálfvirku stöðvarnar í Reykjavik, svonefnda Búveðurstöð þar, Reykjavikurflugvöll, Korpu og Víðidal. Meðaltal hámarks og lágmarkshita er ofurlítið frábrugðið reiknuðum meðalhita allra mælinga sem er þessi: Reykjavík, Búveðurstöð og Reykjavíkurflugvöllur 13,4, Korpa 13,3 og Víðidalur 13,0 stig. Skemmtilegt er að veita því athygli að meðaltal hámarkshita í Víðidal, sem er mikill kuldapollur á vetrum eins og mælingar sýndu nánast glamnalega í vetur, er nokkuð hærra en á Reykjavíkurstöðinni en meðaltal lágmarkshita aftur nokkru lægra

Fylgiskjalið talar annars sínu máli.

Það skal rifjað upp að apríl var einnig sá hlýjasti sem mælst hefur í Reykjavík og júní var sá fimmti sólríkasti og vel hlýr og maí var einnig í hlýrra lagi og fremur sólríkur. Þetta hefur ekki framhjá fólki og víða heyrir maður menn segja að þeir hafi ekki lifað annað eins gæðasumar. Slíit mat er kannski líka huglægt og persónubundið fyrir hvern og einn en veðurstaðreyndirnar vitna ótvírætt um óvenjulega gósentíð frá því í vor í Reykjavik. Sumarið er hins vegar ekki búið.

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• jul_2019.xlsx

Tvöfalt snjódýptarmet á Akureyri

Mesta snjódýpt sem mælst hefur í nóvember á Akureyri mældist þann 30. s.l., 75 cm og mesta snjódýpt sem þar hefur mælst í desember var í morgun, 105 cm jafnfallinn snjór. Í janúar til mars hefur mælst meiri snjódýpt en þetta á Akureyri, mest 160 cm 15. janúar 1975.

Við Skeiðsfossvirkjun var líka 105 cm snjódýpt í morgun sem þykir þar ekki tiltökumál en þar hefur mælst mesta snjódýpt á landinu, ótrúlegir 279 cm þ. 19 mars 1995.

Fyrir fáum dögum var snjólaust á landinu.

Hitabylgjan

Allmikil hitabylgja gekk yfir landið í  nótt og í dag þegar angi af hlýja loftinu i Evrópu barst til landsins.

Strax um miðnætti var hitinn á Tröllaskaga kominn yfir 20 stig og þar og sums staðar annars staðar varð hiti mestur að næturþeli. Snemma morguns varð sums staðar hlýjast syðst á landinu og víðar á suðurlandi. Annars var yfirleitt hlýjast síðdegis eins og oftast er. Í Reykjavík fór hitinn í 23.5 stig milli klukkan 13 og 14 á sjálfvirku stöðunni en 22,7 stig á þeirri mönnuðu. Það er dagsitamet fyrir mönnuðu stöðina en hlýrra hefur verið nokkra aðra daga  nærri þeirri dagsetningu og aðra hásumardaga. Sólarhringsmeðaltlaið er 16,3 stig og er það næst mesta þennan dag síðan Veðurstofan var stofnuð 1920 en hlýrra var 2008, 16,6 stig þegar hitabylgja  mikla í þeim mánuði var að byrja.         

Hlýjast varð 24,7 stig á Patreksfirði og 24,5 stig á Tálknafirði og Hafnarmelum, 24,2 við Korpu, 24,1 Lambavatni á Rauðasandi, 23,8 við Hafursfell og 23,7 stig á Skrauthólum á Kjalarnesi og 23.8 á stöð vegagerðarinnar á Kjalarnesi. Á suðurlandi varð hlýjast 23,3 stig á Þingvöllum og 23,2 stig á Önundarhorni. Hlutfall veðurstöðva sem mældu 20 stiga hita eða meira er eftir hitabylgjutali Trausta Jónssonar 58,7 af hundraði sem er það mesta síðan í hitabylgjunni miklu i júlílok 2008 og ég reikna þennan dag reyndar 9.víðfemasta hitabylgjudag á landinu síðan Veðurstofan var stofnuð 1920. Mesti landshiti náði þó ekki 25 stigum.

Ekki hafa mörg árshitamet verið slegin á stöðvum sem nokkuð lengi hafa athugað. Þó mældist hitinn í Æðey 22,1 stig en þar höfðu áður mælst mest 21,6 stig á mönnuðu stöðunni í hitabylgjunni miklu í ágúst 2004 en mælingar eru frá 1954. Í Súðavík mældust 22.4 stig sem er það mesta en mælt hefur verið í mælingasögu upp á 23 ár. Á Bjargtöngum mældust 21,6 stig sem er mesti hiti sem þar hefur mælst, frá 1994. Og á Hvalnesi kom met upp á 21,3 stig þsr sem mælt hefur verið frá árinu 2000.

Ekki mældist 20 stiga hiti eða meira inni í Skagafirði og Húnavatnssýslum og ekki heldur á Fljótsdalshéraði eða norðanverðum austfjörðum. Og ekki á mönnuðu stöðinni á Akureyri og hefur ekki gerst þetta sumar. Hins vegar varð tiltölulega hlýtt á sunnanverðum austfjörðum miðað við það sem þar gerist. 

Í fylgkskjalinu er listi yfir hámarkshita allra veðurstöðva sem mældu 20 stiga hita eða meira. Stöðvunum er raðað frá Reykjanesskaga og síðan norður og vestur um og endað á Eyrarbakka. Einnig er tilgreint klukkan hvað mesti hitinn mældist, td. 14 merkir að hitinn hafi mælst milli klukkan 13 og 14 en þegar tvær tölur eru, t.d. 1314, merkir að hitinn hafi mælst bæði milli klukkan 12 og 13 og milli klukkan  13 og 14. Við mannaðar stöðvar er aðeins tilgreindue hámarksaitinn en ekki hvenær hann varð. Stöðvarnar eru ekki aðgreindar eftir rekstraraðilum. 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• jul_2018.xlsx

Sérstætt hitamet

Í gær hafði hiti einhvers staðar á landinu farið í 20 stig eða meira samfellt í 11 daga. Það er met í þannig dagafjölda svo snemma sumars frá a.m.k. stofnun Veðurstofunnar árið 1920.

Lengsta röð 20 stiga hita í maí einum  eru 8 dagar 20.-27. maí 1987. Þau tilvik sem hiti hefur mælst 20 stig á landinu yfir mánaðarmótin maí til júní á þessum tíma eru  reyndar aðeins tvö,  4 dagar frá 29.maí til 1. júní 1929 og 5 dagar, 30. maí -3. júní 1997. Enginn júní nema okkar hefur mælt 20 stiga hita alla fyrstu 8 dagana en júní 2007 gerði það fyrstu sjö dagana og það voru þá 7 dagar í samfellu. Síðan kom þá einn dagur án tuttugu stiga en eftir það fimm dagar í röð til 13. júní. Árið 2002 komu 10 tuttugu stiga dagar 4.-13. júní. Í júní 1934 í merkilegri hitabylgju, einmitt þegar jarðskjálftinn mikli var á Dalvík, mældist 20 stiga hiti einhvers staðar á landinu 9 daga í röð, frá 3.-11. júní. 

Nú er tuttugu stiga syrpunni lokið og miðað við dagsetninguna 8. júni er það met að mælst hafi svo snemma sumars 20 stiga hiti eða meira 11 daga í röð. Þess ber auðvitað að gæta að veðurstöðvar sem mæla hámarkshita eru nú fleiri en nokkru sinni og möguleikarnir á að krækja í 20 stig eru þar af leiðandi líka meiri. En þetta segja tölurnar eins og þær liggja fyrir.

Tvisvar í syrpunni mældist meiri hiti en mælst hefur viðkomandi dag á landinu frá 1920, 24,3 stig í Ásbyrgi 29. maí, sem var hámarkshitinn í allri syrpunni, og daginn eftir 23,8 stig á sjálfvirku stöðinni á Skjaldþingsstöðum í Vopnafirði en 23,5 á þeirri mönnuðu með kvikasilfrinu (líka met) sem er það sem ég vil taka mark á þar sem enn er mælt á þann hátt jafnframt sjálfvirki mælingu. Enginn dagur í júní núna er með dagshitamet hámarksmeðalhita. Og enginn dagur þessa  11 daga sló met hvað varðar hlutfallslegan fjölda stöðva sem mældu 20 stig eða meira.Í raun var þetta hlutfall fremur lágt miðað við marga glæsilega daga að því leyti á fyrri árum. Enginn dagur komst heldur nærri því að vera með þeim hlýjustu gegnum árin á landsvísu að meðalhita. Æði var hitanum reyndar misskipt á landinu. Á Brú á Jökuldal var meðaltal hámarkshita þessa daga 20,6 stig en um 10 í Surtsey. Á Brú mældist 20 stiga hiti alla dagana nema 2. og 3. júní.

Það sem gerir þessa hitasyrpu sérstaka er lengd hennar með samfelldum 20 stiga dögum svo snemma sumars.  

Það sem olli hlýindunum var hlý háloftahæð í grennd við landið og yfir því. Vindar voru hægir og því lengra frá sjó því hitavænna var í sólinni þar sem sjávarlofsins gætti ekki. Staður einsog mannaða stöðin á Akureyri mældi aldrei 20 stig.

Þetta finnst mörgum kannski fánýtur fróðleikur en þeir sem hafa einhvern náttúrulegan sans ættu að láta sér vel líka!

Í fylgiskjalinu má sjá innviði þessarar 11 daga hitasyrpu. Tvisvar er með smærra letri getið um stöðvar sen næstum því mældu 20 stiga hita.Þetta eru allt sjálfvirkar veðurstöðvar nema þær skáletruðu eru mannaðar. Stöðvunum er raðað í röð frá vesturlandi til austurlands. Ekki er hirt um að aðgreina stöðvarnar efir rekstraraðilum.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hb_2018_0.xlsx

Hitabylgjan í maí 1992

Hitabylgjan í maí 1992 má teljast frænka fremur en systir maíhitabylgjunnar 1987. Hlýjasta daginn í þeim báðum mældu 25 af hundraði allra veðurstöðva tuttugu stiga hita sem er met fyrir maídag.(Um hásumarið getur þetta hlutfall orðið hærra og vel það). En bylgjan 1987 stóð lengur, 8 daga í röð mældist einhvers staðar 20 stiga hiti á landinu, en fjóra daga í röð 1992 og 1987 mældu alls  37 stöðvar 20 stiga hita eða meira en  20 stöðvar  árið 1992.  

Kortið, frá Brunni Veðurstofunnar, sýnir þykkt og hæð 500 hPa flatarins yfir landinu 26. maí en þykktin, sem sýnd er í litum,  er mælikvarði á hita loftsins. Því gulari og brúnni litur því hlýrra. Hlý háloftahæð er yfir Norðurlöndum og teygja hlýindin sig til austurlands en lægðarsvæði er við Grænland og lægð suður í höfum. Kortið stækkar ef smellt er á það. Þessi bylgja, hvað yfir 20 stiga hita varðar, var bundin við norðaustanvert landið en tuttugu stiga hiti mældist aðeins á svæðinu frá Hrauni á Skaga  og Dalsmynni í Viðvíkujrsveit austur og suður um til Neskaupstaðar.  Á Hrauni kom reyndar maímet, 20,6 stig þ. 26. Bylgjan var ekki þurr eins og 1987 heldur mældist umtalsverð rigning sum staðar á suður og vesturlandi þá daga sem hún stóð yfir en  þurrt var yfirleitt fyrir norðan og austan. Mikill munur var á sólskini 1992 og 1987. Í bylgjunni 1987 var einstaklega sólríkt um mest allt land en 1992 var sólarlítið eða sólarlaust á suður og vesturlandi en nokkuð sólfar suma dagana norðanlands og austan en aldrei þó verulega mikið.

Stóra tromp hitabylgjunnar  1992 er  mesti hiti í sem mælst hefur á Íslandi í maí, 25,6 stig í Vopnafjarðarkauptúni. Það var fyrsta daginn, 26.  maí. Þann dag var víðast hvar úrkomulítið en skýjað en nokkuð sólfar á norðausturlandi inn til landsins. (Þess má geta að þ.25. var víðast hvar sólskin á landinu en engin sérstök hlýindi). Eins og áður segir mældu þá 25 af hundraði veðurstöðva tuttugu stiga  hita eða meira. Dagurinn er seinna í almanakinu en sá 21. sem var hámark  hitabylgjunnar 1987 og að meðaltali hlýnar um hálft stig á landinu milli 21. og 26. maí. Þennan fyrsta og mesta dag hitabylgjunnar mældist hitinn 25,0 á Raufarhöfn sem er maímet þar og þar skammt frá mældist mesta sólskin á landinu þennan dag, 9,3 klukkustundir. Á Mánárbakka mældist hitinn 23,7 stig, 24,0 á  Garði í Kelduhverfi, sem er maímet,  24,0 stig á Sandi í Aðaldal og 22,9 stig á Sauðanesi sem er maímet þau ár sem athugað var. Meðalhitinn á Akureyri var 16,1 stig sem er dægurmet. Landsmeðalhitinn var  11,56 stig, um fimm stig yfir langtíma meðalhita dagsins, en daginn eftir var hann 11,64 stig sem er næst hlýjasti maídagur á landinu frá a.m.k. 1949 en hlýjastur er 3. maí 2017, 12 stig. Hámarkshiti var lægri þann 27. en 26. þó meðaltal sólarhringshita væri hærra  og munaði  þar mest um mikinn næturhita. Þann 27. mældist enn minna sólskin en daginn áður en Bakkafjörður, þar sem lengi hefur verið mælt, krækti þó í methita í maí, 21,8 stig. Mikil rigning var sums staðar á vesturlandi. Í Húnavatnssýslum kom ekki 20 stiga hiti í þessari hitabylgju en þann 26. Mældust 19,8 stig á Blönduósi, 19,5 í Miðfirði og 18,5 stig í Hrútafirði. Þennan dag var hellirigning á suðausturlandi og hitinn á Kirkjubæjarklaustri komst ekki hærra en í 9,6 stig. Kortið sýnir veðrið á hádegi á landinu 26. maí og er úr safni Veðurstofunnar. Það stækkar við smell.      

Næstu tvo daga mældu 15 af hundraði veðurstöðva 20 stiga hita eða meira. Þann 27. var talsverð rigning með köflum sunnanlands og vestan en yfirleitt þurrt norðaustanlands. Hitinn fór í Vopnafirði í 22,7 stig en var annars víða 21-22 stig norðaustanlands.  Þann 28. skein loks talsverð sól á norðaustanverðu landinu og var það eini umtalsverði sólardagurinn í hitabylgjunni en þó aðeins sums staðar á landinu. Hiti komst þá í í 23,5 stig í Vopnafirði og 22,1  á Dratthalastöðum á Úthéraði en var víða um 21 stig á hlýjasta svæðinu. Þetta var reyndar hlýjasti  dagurinn á sunnanlands og fór  hitinn á suðurlandsundirlendi allvíða í 18-19 stig í skýjuðu veðri. 

Síðasti dagurinn í þessari syrpu sem 20 stiga hiti eða meira mældist á landinu var  sá 29. þegar þrjár veðurstöðvar á Fljótsdalshéraði mældu hann en allmjög var þá tekið að kólna yfirleitt á landinu. Þá náði hitinn sér einnig best á strik í Skaftafellssýslum þegar 18,0 stig mældust í Álftaveri og 16,4° á Kirkjubæjarklaustri. 

Engar hálendar stöðvar í byggð náðu 20 stigum í þessari bylgju nema einn dagur við Mývatn (20,2° þ, 26.), ólíkt því sem var i hitabylgjunni 1987 þegar þar mældust 20 stiga hiti 7 daga í röð. Hitinn fór aldrei hærra en í 8,7 stig á Hveravöllum, þann 29. þegar mesta hitabylgjan var reyndar um garð genginn. 

Ráðhúsið í Reykjvik var nýlega vígt og stríðið á Balkanskaga var að brjótast út.

Í fylgiskjalinu er yfirlit yfir tuttugustiga hitamælingar í þessari hitabylgju.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hbmai_1992.xlsx

Mesta hitabylgjan í maí

Mesta hitabylgja sem komið hefur á Íslandi í maí sem mælingar ná yfir var 1987. Þá fór hiti yfir tuttugu stig 8 daga í röð sem er alveg einsdæmi í þessum mánuði og hlýjasta daginn hafa aldrei hlutfallslega fleiri veðurstöðvar mælt tuttugu stiga hita eða meira í maí. Og aldrei hafa jafn margar veðurstöðvar mælt tuttugu stiga hita í sömu hitabylgju í maí þegar allir hitabylgjudagarnir eru teknir saman. Mannaðar veðurstöðvar í þessum mánuði voru 80 og þar af mældu 37 stöðvar tuttugu stiga hita. Og 21 veðurstöð  mældu mesta hita í maí sem þær hafa mælt en reyndar með mislanga mælingasögu.

Það mældist sem sagt tuttugu stiga hiti eða meira einhvers staðar á landinu dagana 20.-27. Mikið háþrýstisvæði réð þá veðurlagi á landinu. Það var í fyrstu fyrir sunnan land, í grennd við Azoreyjar en hlýtt loft tók að berast yfir landið þann 19. þó hiti næði þá hvergi 20 stigum. Miðvikudaginn 20. maí náði hitinn tuttugu stiga markinu á aðeins fimm veðurstöðvum, á norðaustur og suðausturlandi, mest 22,4 stig á Vopnafirði, eða á 6,2 af hundraði stöðva og er ekki hægt að kalla daginn neinn hitabylgjudag út af fyrir sig. En þetta var nú bara upptakturinn að mestu hitabylgju alls mælingatímans eftir árstíma. Sólarlaust var þennan dag á suður og vesturlandi en bjart annars staðar.

Næsta dag (21.) hafði alvöru hitabylgja tekið völdin með slíkum glæsibrag að 25 af hundraði veðurstöðva (hundraðstalan kallast hitabylgjuvísitala, eða bara hitabylgjutala og er hugmynd Trausta Jónssonar veðurfræðings) voru með tuttugu stiga hita eða meira og hafa aldrei verið jafn margar nokkurn dag í maí nema þann 26. árið 1992 þegar þær voru jafn margar. Er þessi dagur (ásamt 27. maí 1992) í 176 sæti yfir mestu hitabylgjudaga sem komið hafa á  lista sem ég hef gert yfir alla daga þegar hiti hefur náð 20 stigum einhvers staðar á landinu frá stofnun Veðurstofunnar 1920 (2443 dagar eru á listanum) og eru þetta einu maídagarnir sem ná 25%. En 21. maí 1987 varð hlýjast 23,3 í Vopnafjarðarkauptúni og 23,0 á Hallormsstað, en 20 stig mældust allt frá Skagafirði austur og suður um að Kirkjubæjarklaustri. Hitamet í maí voru sett á Seyðisfirði, 21,4 stig, Neskaupstað 21,2 og á Fagurhólsmýri 22,3 stig. Og auk þess á þeim arma stað Kambanesi, 20,2 glæsistig! Sólarhringsmeðalhitinn var 17,0° á Akureyri en hámarkið 20,1 stig. Og er þetta hlýjasti maídagur að meðalhita sem mælst hefur á Akureyri í maí síðan 1938 og dagurinn á undan var reyndar með dagsmet, 15,2 stig, og svo líka dagsmet fyrir hámarkshita þó hann væri ekki meiri  en 19,0°. Meðalhiti á landinu þann 21. var 11,38, stig og var sá hæsti í bylgjunni. Það er 7. hlýjaseti maídagur sem mælst hefur á landinu. Glaðasólskin var á öllu norður og austurlandi og á hálendinu og þó nokkuð  sólfar var einnig á suðurlandsundirlendi og í Reykjavík en þoka var víða við sjóinn syðra og vestra. Loftþrýstingur mældist sá mesti í  mánuðinum þennan dag, 1037,2 hPa á Stórhöfða í Vestmannaeyjum.

Daginn eftir (22.)var hitabylgjuvísitalan 16,2%.  Landsmeðalhiti var 10,97 stig en meðaltal hámarkshita 16,04,það hæsta í hitabylgjunni. Hlýjast varð 23,5 stig í Birkihlíð í Skriðdal og eins og daginn áður var tuttugu stiga hiti frá Skagafirði og austur og suður um allt að Norðurhjáleigu í Álftaveri. Nú skein sól glatt í heiði nær alls staðar en þó var þokuloft við Vestmanneyjar.Sólarhringsmeðalthitinn á Kirkjubæjarklaustri var 16,8 stig sem er met fyrir allan maí og einnig hámarkshitinn 21,5 stig. Þá mældist mesti hitinn á Vestfjörðum í þessari hitabylgju, 18,2 stig í Æðey. Kortið til vinstri sýnir sólina og hitann á hádegi þennan dag og  stækkar ef smellt er á það. Útreiknuð þykkt yfir landinu kl. 18 var 5599 metrar sem er sú mesta sem reiknuð hefur verið á nokkrum maídegi. Þykkt lofthjúpsins milli 1000 hPa flatarins, sem er oftast mjög nærri sjávarmáli, og 500 hPa flatarins, sem er í um 5,5 km hæð á sumrin,er í rauninni hitamælir á hita loftsins sem er yfir landinu,segja háloftavitringar, því meiri þykkt því hlýrra loft, en ekki er alltaf víst að hiti við jörð endurspegli algjörlega þá  hitamöguleika uppi eru. En ekki koma hitabylgjur nema hlýtt loft í eðli sínu sé yfir landinu. Sólin hjálpar til og hagstæðir vindar sem ekki blása af hafi. Um þetta og margt fleira æsi spennandi má lesa í greinargerðinni Langtímasveiflur V Hitabylgjur og hlýir dagar eftir Trausta Jónsson veðurfræðing frá 2003. Skilgreining á hitabylgjum getur vísast verið ýmis konar en hann miðar við að hitabylgja sé þegar 10% veðurstöðva ná því að mæla 20 stiga hita. Reyndar finnst mér þetta vera of væg mörk fyrir alvöru hitabylgju á hásumri en viðunandi fyrir maímánuð. Einar Sveinbjörnsson veðurfræðingur hefur lika fjallað um hitabylgjuspursmálið. Kannski segi ég eitthvað seinna um málið af mínu litla veðurviti!

Það sem olli þessari óvenjulegu hitabyltgjju var mikill háloftahæð af hlýju loft sem kom sunnan að en  settist beinlínis að í nágrenni landsins og færðist jafnvel enn í aukana þar. Oft var hægviðri og  nær engin úrkoma, engar hvassar og hlýjar sunnanáttir með rigningu sunnanlands og vestan en hiti rauk upp þar sem hafloft hélt sog fjarri.  Allar lægðir voru víðs fjarri. Kortið sýnir hlýja hóllinn eins og hann var síðdegis þ. 21. og stækkar ef á það er smellt. Brúni liturinn sýnir mikil hlýindi, alvöru sumarhlýindi, á austanverðu landinu.  

           

 

 

 

 

 

 

Næstu tvo daga (23. og 24.) var hæðin að fikra sig í austur og hitabylgjutalan féll niður í 10,0%, Báða dagana mældust 20 stig á stöðvum, frá Eyjafirði og austur á Fljótsdalshérað, mest 22,2 stig á Dratthalastöðum á Úthéraði fyrri daginn, en 23,0 þann seinni á Egilsstöðum. Fyrri daginn var víðast hvar bjart og var hann reyndar sólríkasti dagurinn í syrpunni í Reykjavík þar sem sólin skein frá morgni til kvölds. Ekki var þó hitanum þar fyrir að fara og fór hann ekki hærra en í 11,7 stig enda hafloft allsráðandi. Seinni daginn var víðast hvar skýjað á suður og vesturlandi en sól annars staðar.   

Næstu tvo daga (25. og 26.) færðist hitabylgjan aftur í aukana og voru þeir báðir með hitabylgjutölu upp á 13,7%.En þann 25. var áttin farin að snúa sér til austurs enda var háloftahæðin komin austur fyrir og tóku þá stöðvar á suður og vesturlandi við sér í landáttinni með tuttugu stiga hita en nokkuð kólnaði fyrir norðan og austan og gerði þoka þar vart við sig við strendur. Hitinn fór 20 stig eða meira á Hellu, Sámsstöðum í Fljótshlíð, Hvanneyri og á Hamraendum í Stafholtstungum og Hamraendum í  Dölum. Á síðastnefnda staðnum fór hitinn í 22,0 stig sem er mesti maíhiti sem mælst hefur á svæðinu. Hlýjast á landinu var hins vegar í Reykjahlíð við Mývatn 23,3 stig. Glaða sólskin var nánast alls staðar og í Reykjavík mældist mesti hitinn í þessari syrpu. 18,0 stig í heilmikilli sól. Þótti mönnum þetta góður dagur í höfuðborginni. Þennan dag varð einnig mesti hiti mánaðarins í Vestmannaeyjum, en þó aðeins 10,6 stig!  Kortið sýnir hitann í 850 hPa fletinum í um 1500 metra hæð daginn sem hlýjast varð á suður og vesturlandi. Það stækkar við laufléttan smell.           

Þann 26. í suðaustanátt tók norðausturland aftur völdin í hitanum, reyndar ásamt Hólum í Hjaltadal þar sem kom maímet, 21,2 stig. Og þennan dag  mældist mesti hiti á landinu í allri bylgjunni, 24,0 stig á Mánárbakka á Tjörnesi. Ekki endilega líklegasti metstaðurinn í maí en þetta er maíhitamet þar og líka var met á Húsavík,23,5°stig. Þá mældist mesti hiti í hitabylgjunni á norðurlandi, vestan Skagafjarðar, 19,3 stig á Barkarstöðum, inni í dalnum í Miðfirði og met maíhiti mældist i Grímsey,19,2°.  

Úrkoma var hverfandi á suður og vesturlandi meðan hitavylgjan stóð yfir en  mátti heita engin annars staðar. Mjög víða var léttskýjað svo leitun er á dögum yfirleitt sem jafn mikið sólskin hefur mælst jafn marga daga í röð. Oft var þó þoka við stendur, einna mestar við suður og vesturströndina.    

Eftirhreytur hitabylgjunnar voru svo þann 27. Hæðarmiðjan var þá komin norðaustur í haf en enn þá var nokkuð hlýtt loft yfir landinu. Þá mældu þrjár stöðvar á norðausturlandi tuttugu stiga hita eða meira, mest Dratthalastaðir, 21,4 stig.

Í þessari hitabylgju fór hitinn í Reykjahlíð við Mývatn sjö daga í röð í 20 stig eða meira, dagana 21.-27. og sex daga í Lerkihlíð í Vaglaskógi. Þetta er algert einsdæmi með veðurstöðvar í maí.   

Þann 28. var tuttugu stiga veislan búin og veður fór kólnandi á landinu en víða var samt enn þá bjart og fremur hlýtt þó engir væru tuttugu stiga hitarnir. Hlýjast varð 19,4 stig á Búrfelli, sem er reyndar mesti hiti þar í maí meðan stöðin var mönnuð, og á Hveravöllum mældist mesti hitinn þar í mánuðinum, 14,0 stig. Hitinn náði sér aldrei almennilega á strik á Hveravöllum enda var þar ekki enn orðið snjólaust. Hins vegar mældi stöðin á Hveravöllum meira en 10 klukkustunda sólskin alla dagana frá 20. maí til mánaðarloka og léku engar aðrar sólskinsmælistöðvar það eftir henni.

Þessi hitabylgja 1987 var með lengstu samfellda röð 20 stiga daga á landinu í maí og fór víða um landið.Auk þess skartar hún deginum með mestan fjölda tuttugu stiga hita á veðurstöðum. Hún má teljast sér á parti.

Meðan hlýindin voru hér sem mest voru kuldar og rigningar í V-Evrópu svo hitinn náði varla tíu stigum sums staðar um hádaginn. Menn mega alveg muna að hitar og kuldar slá sér mismunandi niður á sama tíma á jarðarkringlunni og það á stöðuðm sem nálægt hverjum öðrum liggja.   

Á fylgiskjalinu má sjá allar þær stöðvar sem mældu 20 stiga hita eða meira dagana 20.-27. mai 1987, hve þær voru margar og hve margar af hundraði. Á blað síðu 2 er skrá yfir öll maíhitamet sem enn standa frá þessari hitabylgju og einnig sést landsmeðalhiti hvers dags og meðaltal hámarkshita og dagsmeðaltal miðað við 1961-2000. Sömuleiðis sólskin á öllum sólskinsmælingarstöðvum þessa dæmalausu sólríku og hlýju maídaga.

Myndirnar eru frá amerísku endurgreiningunni og af brunni Veðurstofunnar. Talsvert hefur verið stuðst i textanum við Veðrátttuna, mánaðarrit Veðurstofunnar.  Frá Veðursetofunni koma líka hvaða stöðvar mældu 20 stig og hvaða dag og meðalhiti hvers dags. En hitabylgjutölurnar hef ég reiknað sjálfur út frá fjölda allra stöðva sem daglega mældu 20 stig eða meira, skeytastöðvum og svokölluðu veðurfarsstöðvum, sem þá voru enn við lýði.

Þessi pistill, sem reyndar er endurvinnska eldri pistils, átti að birtast 21. maí, þann mánaðardag sem hitabylgjan 1987 var mest,  en vegna tölvubilunar hefur biringin dregist og kannski valdið einhverjum ruglingi að auki sem við þessar aðstæður er erfitt við að eiga. Ætlunin er á þessari síðu að víkja seinna að nokkrum merkustu sumarhitabylgjum og má líta á nokkrar maíbylgjur sem forleik að þeim alvöru hitabylgjum! 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hb_1987.xlsx

Hlýju maídagarnir 1941 og 2000

Þann 11. maí 1941 mældist hitinn 24,4 stig á Hallormsstað. Það var þá mesti hiti sem mælst hafði á landinu í maí. Stóð metið til 1980. Enn þann dag í dag hefur ekki mælst meiri hiti í maí á Hallormsstað.

Hiti fór yfir tuttugu stig á tveimur öðrum stöðvum, 20,6°á Fagurhólsmýri (20,5° á hádegi) og 20,1° á Sandi í Aðaldal. Það varð einnig hlýtt á suðausturlandi annars staðar en á Fagurhólsmýri, 19,5 stig á Kirkjubæjarklaustri og 17.5 stig á Hólum í Hornafirði. Daginn áður hafði hitinn farið í 21,6° á Hallormsstað og 21,2° í Reykjahlíð við Mývatn og 19,7° á Akureyri. Sólarlítið var þessa tvo hlýju daga á Akureyri og alveg sólarlaust var í Reykjavík. Hins vegar var sólskin á landinu austanverðu og seinni daginn naut sólar jafnvel eitthvað á suðurlandsundirlendi. Þurrt mátti heita á landinu þessa daga í vestlægum þurrum vindi.   

Þann 12 fór lægð suðaustur yfir landið og kólnaði þá mjög og fór að snjóa á norður-og austurlandi og síðar víðar. Sá dagur og sá næsti urðu köldustu dagar mánaðarins. Að morgni hins 13. mældist frostið -7,5 stig í Reykjahlíð og alls staðar nema syðst á landinu kom frost, nokkuð víða undir fimm stigum, en -4,9 stig á Hallormsstað en -0,5 stig í Reykjavík. Á Kirkjubæjarklaustri var snjódýpt einn sentimetri að morgni 14. maí. Það getur verið skammt á milli hlýinda og kulda snemma í maí.

Þann 11. mai árið 2000 og næsta dag kom kannski öllu umfangsmeiri hitabylgja en 1941 þó hæsti hiti yrði ekki eins mikill og þá, 23,5° á Hallormsstað þ. 11 og 23,3° þar daginn eftir. Eins og 1941 var hlýjast á norður og austurlandi, frá Skagafirði austur um að Neskaupstað. Sólin sken glatt á norður og austurlandi og jafnvel á Hveravöllum en þungbúið og nokkur ringing á suður og vesturlandi en samt var talsvert sólskin seinni daginn á suðurlandsundirlendi. Meðaltal hita þessa tvo daga á landinu var 10,6 og 9,9 stig. Fyrri talan er dægurmet fyrir 11. maí frá 1949 að telja og fjórði hlýjasti dagur að meðalhita svo snemma vors frá þeim tíma, eftir 3. maí i fyrra, 12,0 stig, 18. apríl 2007, 11,2° og 29. apríl 2007, 10,8°. Meðaltal hámarkshita allra stöðva 11. maí var 15,0 stig árið 1941 en skeytastöðva 15,8° árið 2000. Ekki er víst að hiklaust sé hægt að bera þessa daga saman vegna mikilla breytinga á veðurstöðvum en þó virðast þeir vera svipaðir hlýindadagar. Ekki er vitað nákvæmlega um landsmeðalhita 11. mai 1941 en liklega hefur hann verið um tíu stig.      

Þann 11. mai 1960 hófst hlýindakafli sem náði sér einna best á strik á Reykjavíkursvæðinu og skilaði m.a. 20,6 stig hita þar þann 14. sem er mesti hiti sem þar hefur mælst í maí. Svipað ástand gerðist á sömu dögum árið 1988. Má lesa um þetta á gömlu blogggi.

Maí skartar eðlilega ekki eins glæsilegum hitabylgjum og sumarmánuðirnir frá júní fram í ágúst og jafnvel í einstaka septemberánuðum. Það er ekki fyrr en um 20. maí að örfáir maídagar ná þó 25 af hundraði hitabylgjuhlutfalli, sem þær 1941 og 2000 náðu alls ekki (þó á toppnum séu eftir sínum dagsetningum),og eru þar með jafnokar allgóðra og allamargra hitabylgjudaga um hásumarið.

Til gamans er hér einfalt kort frá hádegi hitadaginn 11. mai 2000. Sjá má að 20 stiga hiti er bæði á Akureyri og Egilsstöðum. 

Í fylgiskjali má sjá yfirlit yfir hitabylgjunar kringum þann 11. maí 1941 og 2000. 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hbmai_4120.xlsx

Hitamet í apríl

Þennan mánaðardag, 29. apríl, árið 2007 mældist mesti hiti sem mælst hefur á landinu í apríl, slétt 23 stig á sjálfvirku veðurstöðinni í Ásbyrgi. Þá mældust 22,2 stig á sjálfvirku stöðinni á Möðruvöllum i Hörgárdal og 21,9 stig á mönnuðu stöðinni á Staðarhóli í Aðaldal sem er mesti aprílhiti sem mælst hefur á mannaðri veðurstöð í apríl en þær stöðvar eru nú óðum að týna tölunni. Á Akureyri fór hitinn í 21,5 stig á mönnuðu stöðinni við lögreglustöðina en 21,8 stig á sjálfvirku stöðinni við Krossanesbraut. Alls mældist 20 stiga hiti eða meira þennan dag á 14 stöðvum, þar af fjórum mönnuðum stöðvum sem er 9% allra mannaðra stöðva. Það er hæsta tuttugustigahlutfall nokkurs dags í apríl. Þetta er næst hlýjasti apríldagur á landinu frá 1949 að meðalhita á eftir þeim 18. árið 2003, 10,8 stig. Hámarkshiti að meðaltali hefur aldrei orðið hærri á landinu í apríl en þann 29. en hann var þá 15 stig. Veðurlag var ekki ósvipað og í hitabygjunni 1984 og sagt er frá hér að neðan. Morgunblaðið sagði frá þessum hlýindum 2007. 

Daginn eftir mældist 20 stiga hiti eða meira á fjórum veðurstöðvum. mest 21,6 stig á Végeirsstöðum í Fnjóskadal. Og 1. maí mældist reyndar rúmlega 20 stiga hiti á tveimur  veðurstöðum. 

En þennan aprílmánuð mældist einnig strax þann 3. meira en 20 stiga hiti á þremur sjálfvirkum stöðum, mest 21,9 stig á Neskaupstað,en hvergi á mannaðri stöð. Svona mikill hiti á landinu svo snemma vors er nánast einsdæmi. En á Kvískerjum í Öræfum mældust reyndar 20,5 stig 29. mars 2012 og er það í eina skipti í mars sem hiti á landinu hefur náð 20 stigum. Þennan apríl dag var þykkt og blautt á suðurlandi í suðvestanátt. 

Dagana 18. og 19. apríl 2003 mældist 20 stiga hiti á nokkrum stöðum. Fyrri daginn komu 21,1 stig á Sauðanesi en daginn eftir 21,4 á Hallormsstað. Alls mældist 20 stiga hiti eða meira á einum 13 veðurstöðvum þessa daga. Sól var víða fyrri daginn, þar á meðal í Reykjavík  með 12 stiga hámarkshita í suðaustanátt en síðari daginn kólnaði mjög á vestanverðu landinu þegar lægðardrag gekk þar yfir en áfram var hlýtt á norðausturlandi og nokkuð sólfar. Sá 18. er hlýjasti aprildagur á landinu í heild að meðalhita a.m.k. frá 1949 en meðaltihinn var 11,2 stig. 

Það var 25. apríl 1984 sem 20 stig mældust fyrst á hámarkshitamæli í apríl á landinu. Þá voru 20,1° á Neskaupstað en 20,0° á Seyðisfirði. Daginn eftir bætti Seyðisfjörður um betur með sléttu 21 stigi en Vopnafjörður var með 20.4 stig. Það var rakin sunnanátt með nokkurri rigningu og súld sunnanlans en björtu veðri fyrir norðan og austan. Hæð var suðaustan við land en lægðasvæði fyrir sunnan Grænland og mikill hlýindastrengur langt norður í haf. Meðalhitinn á Akureyri þann 25. var 14,7 stig og er það mesti meðalhiti þar nokkurn dag í apríl en næst er sá 18. 2003 með 14,6 stig í annarri og enn meiri aprílhitabylgju sem sagt er frá hér að ofan. 

Á þessum apríldögum sem sagt hefur verið frá hér hafa fjölmörg mánaðarmet fallið á veðurstöðvum en of langt mál yrði að tíunda það.      

Þann 16. apríl árið 1908 var lesið á hitamæli á athugunartíma á Seyðisfirði 21,4 stig. Suðvestan og vestanátt var í lofti og hæð sunnan við Færeyjar.

Sérstakt tilvik átti sér hins vegar stað 20.apríl 1933. Þann dag mældist mesti hiti á landinu á hámarksmæli 12,5 stig í Stykkishólmi sem var reyndar næst mesti hiti mánaðarins þannig lesin. Á Fagurhólsmýri var þá ekki hámarksmælir en lesið á mæla á þremur föstum athugunartímum. En viti menn! Þennan dag segir athugunarmaður frá því að klukkan 1 eftir hádegi (kl. 2 að okkar tíma) hafi hiti verið 20,5 stig. Aldrei var neitt grunamlegt við hitamælingar á stöðinni á þessum árum og er ekki hægt annað en taka þessa mælingu trúanlega hjá athugunarmanni sem hefur skynjað óvenjulegan hita og litið á mælinn! Hæð var yfir landinu og nokkru svæði umhverfis það og hægviðri og fremur hlýtt í háloftunum.  

Síðast mældist 20 stiga hiti í apríl landinu þann 9. árið 2011, 20,2 stig á Skjaldþingsstöðum í Vopnafirði.

Tuttugu stiga hiti eða meira í apríl hefur aðeins mælst á veðurstöðvum frá Dalvik austur og suður um að Fagurhólsmýri, fyrir utan eitt tilvik, árið 2007, á sjálfvirku stöðinni í Ásgarði í Dölum, en mannaða stöðin þar mældi minni hita, 19,2 stig. Mesti aprílhiti sem annars hefur mælst á suður og vesturlandi, frá Mýrdal upp í Borgarfjörð, er 17,6 stig þ. 28. árið 2007 á Stafholtsey í Borgfirði og 17,6° á Húsafelli þ. 30. 2007 en þess verður að geta að 31. mars 1965 mældust 17,9 stig á Sámsstöðum í Fljótshlíð og 17,5  stig á Akurhóli á Rangárvöllum. Á Reykhólum mældust svo 17,5 stig 30.apríl 1965 sem er mesti hiti sem mækst hefur á vestfjarðarkjálkanum i april.

Meðaltal hæsta mánaðar hámarskshita í öllum apríl á landinu á þessari öld er 17,4 stig en 14,9 tímabilið 1931-1960 og 15,0 árin 1961-1990 en þess ber að gæta að veðurstöðvar eru nú miklu fleiri en var á fyrri tímaskeiðum. 

Í fylgiskjalinu er skrá yfir allar tuttugustiga mælingar á landinu í aprílmánuði.   

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• aprmax.xlsx

Met sólskin í byrjun marsmánaðar í Reykjavík

Þegar 8 dagar eru liðnir af mars hafa mælst 68,2 sólskinsstundir i Reykjavík. Þær hafa aldrei verið fleiri þessa daga síðan mælingar hófust fyrir meira en 90 árum. Næst kemur byrjun mars 1962 þegar sólskinsstundir voru 62,0. Úrkoman hefur nú mælst 0,1 mm, sem mældist að morgni 1. mars og hefur úrkoman aðeins mælst minni í marsbyrjun 1995, 1937 og 1894 en þá var hún alls engin.

Meðalhitinn er nú þessa 8 fyrstu daga í Reykjavík -1,4 stig eða 2,4 stig undir meðallagi þessarar aldar. Eigi að siður er hitinn eða kuldinn ekki tiltökumál. Strax fyrstu dagana árið 2009 var hann -2,5° þessa daga og -8,2 stig 1998. Sólríku dagana árið 1962 var meðalhitinn -2,5 stig. Síðustu 30 árin hefur marsbyrjun í Reykjavík sjö sinnum verið kaldari en nú, hvað þá á fyrri árum. Var um -11,4  stig í marsbyrjun 1919!  Eiginlega er furðu hlýtt núna miðað við stöðuga norðaustanátt í marsbyrjun. Aðeins tvo daga hefur ekki hlánað um hádaginn.

En það er sólin og þurrkurinn sem er óvenjulegur. Hann leggst misjafnlega í fólk. Hann fer mjög í suma, ef marka má fasbók, en aðrir segja að veðrið í höfuðborginni gæti ekki betra verið. 

Hvað sem um það má segja er það víst að þessir fyrstu 8 dagar í mars  eru afbrigðilegir og sögulegir í veðurfarslegu tilliti í Reykjavík