Hlýjustu og köldustu mánuðir á Íslandi - Skýringar

Nú verður hleypt af stokkunum hér á síðunni nýjum flokki pistla um hlýustu og köldustu mánuði á Íslandi. Farið verður yfir alla mánuði ársins. Janúar birtist mjög bráðlega en síðan er ætlunin  að pistlar birtist mánaðarlega um viðkomandi mánuð, einn um tíu hlýjustu mánuði, annar um tíu köldustu. Eldri og ágripskenndari pistlar um efnið standa þangað til nýir leysa þá af hólmi en  þá verður þeim gömlu eytt. Hér á eftir er skýrt út  hvernig ég hef að þessu staðið.      

Ekki er alltaf auðvelt að átta sig á því hverjir eru hlýjastir eða kaldastir mánaða á öllu landinu. Framan af voru mælingar á mjög fáum veðurstöðvum og þó þeim hafi síðan fjölgað var dreifing þeirra lengi misjöfn um landið. Flutningar veðurstöðva  hafa einnig verið algengar jafnvel þó á sama stað sé og umhverfi þeirra hefur tekið breytingum vegna bygginga og trjágróðurs. Auk þess hefur mælitækni breyst, sérstæð hitamælaskýli hafa til dæmis leyst gömlu veggskýlin af hólmi. Allt hefur þetta áhrif á mælingarnar. Ekki er því víst að allir síðari mánuðir séu í rauninni hiklaust sambærilegir við eldri mánuði í samanburði. Þar við bætist að hitamunur milli mánaða á sumrin er oftast litill  og munur milli eldri og yngri mánaða getur stafað af breyttum mæliaðstæðum fremur en raunverulegum hitamun en á vetrum er mismunur milli mánaða meiri.

Í þessum bloggpistlum verður  samt reynt að finna hlýjustu og köldustu mánuði yfir allt landið.  

Miðað er við þær veðurstöðvar sem lengst hafa athugað. Þær eru Reykjavík, Stykkishólmur, Teigarhorn, Grímsey, Vestmannaeyjar, Hrepparnir, Akureyri, Bolungarvík og Fagurhólsmýri. Þær sjást hér á kortinu. Ef smellt er á það stækkar það og skýrist. Í Hreppunum var athugað á Hrepphólum 1880 til 1882, Stóra-Núpi 1883-1929 en síðan á Hæli. Tölurnar frá Bolungarvík eru bræðingur frá nokkrum stöðvum þar í grennd og Bolungarvík sjálfri sem mældi ekki alltaf en eru allar miðaðar við hana. Ekki hef  ég þó gert bræðinginn sjálfur fremur en aðrar bræðslur í allri þessari samsuðu nema hvað ég færði meðalhitann 1954-1993 til Bolungarvíkur frá Æðey eftir föstum mismun milli staðanna. Í Vestmannaeyjum var athugað í kaupstaðnum fram í september 1921 en eftir það á Stórhöfða og hitinn miðaður við hann fram til þess tíma. Mismunur stöðvanna er talinn 0,75 stig í öllum mánuðum. Vilji menn finna raunverulegan meðalhita eins og hann var mældur í kaupstaðnum er þá bara að hækka sem þessu nemur.  Árin 1898 til 1902 var athugað á Sandfelli í Öræfum en tölurnar yfirfærðar á Fagurhólsmýri sem byrjaði 1903. Mannaða stöðin í Grímsey var lögð niður í árslok árið 2000 og Fagurhólsmýri í maí 2008 og hér hefur eftir það verið miðað við meðalhita sjálfvirku stöðvanna þar.  Á hinum stöðvunum var mælt allan tímann á sama stað (þó oft hafi veðurathuganastöðin samt verið flutt um set) nema hvað tölurnar fyrir Reykjavík hafa talsvert verið ''lagfærðar'' vegna tíðra flutninga veðurstöðvarinnar en eru allar miðaðar við núverandi staðsetningu Veðurstofunnar. 

Frá 1898 hefur verið athugað samtímis á öllum ofantöldum stöðvum. Frá 1882 til 1897 var athugað á fyrstu sjö stöðvunum sem að ofan eru nefndar. Meðalhiti þessara sjö stöðva 1961-1990 er nánast sá sami og allra stöðvanna níu. Það hefði alveg verið hægt að miða við meðalhita sjö stöðva en það er meira gaman að hafa þær níu. Frá 1866 til 1872 voru aðeins tvær stöðvar, Reykjavík og Stykkishólmur. Teigarhorn bættist við árið 1873 en Grímsey árið eftir. Í júlí 1877 byrjuðu  Vestmannaeyjar. Hrepphólar bættust við í júní 1880 og Akureyri í ársbyrjun 1882. Loks byrjuðu Bolungarvík og Fagurhólsmýri 1898.  

Frá 1898 er hér einfaldlega reiknaður meðalhiti allra 9 stöðvanna sem mældu. Til að finna  meðalhita fyrir 1898, alveg frá 1866, var meðalhiti þeirra stöðva sem  mældu viðkomandi ár reiknaður og tekið meðaltal af honum og gert ráð fyrir því að frávik þeirra stöðva sem vantaði væri það sama og samanlagt frávik þeirra sem mældu, sem sagt alltaf miðað við frávik mælandi stöðva. Og var þá miðað við meðalhitann 1961-1990. Eins og áður segir er langtímameðaltal sjö stöðvanna sem  mældu 1882-1897 nær það sama og allra níu stöðvanna frá 1898 svo segja má að  litlu sem engu breyti  þó tvær vanti þá upp á þennan tíma. Síðan flækist málið nokkuð fyrir 1882. Og fyrstu árin í röðinni, frá 1866, eru þarna eflaust tæpari en árin frá og með 1873 og 1874 því aðeins er þá miðað við tvær stöðvar á vesturlandi og mælingarnar í Reykjavík voru ekki eins góðar og í Stykkishólmi. En ekki er annað að hafa.

Miðað er sem sagt við árið 1866 sem upphafspunkt. En hér verður þó líka fjallað lítillega, svona eins og utan dagskrár, um mánuði fyrir 1866 ef ástæða er til, það er  að segja ef þar eru mjög afbrigðilegir mánuðir að hita eða kulda. Oftast eru það kuldamánuðir.

Málfarið í þessum pistlum er aðallega í veðráttustílnum en það er sá stílsmáti sem mótast hefur í tímans rás í Veðráttunni, mánaðarriti Veðurstofunnar. Þegar fjallað er um veðurfar í mánuðum fyrir daga Veðráttunar gægist stundum fram málfar þeirra gömlu heimilda sem fyrir hendi eru.

Veðurathuganir hófust í Stykkishólmi í nóvember 1845 og hafa haldist þar síðan. En í Reykjavík voru gerðar athuganir frá 1820 og fram í febrúar 1854. Saman var því fyrir 1866 athugað á báðum stöðum í sjö ár en einungis í Reykjavík frá 1820 þar til Stykkishólmur byrjaði, fyrir utan árin 1846-1854 þegar athugað var á Akureyri og 1855 til 1866 þegar athugað var á Siglufirði. Fyrir einstaka mjög afbrigðilega mánuði fyrir 1866 er hér stundum drepið á þessar mælingar en alltaf bara miðað við Stykkishólm og Reykjavík þegar reynt er að finna meðalhitann fyrir einhverja mjög hlýja eða mjög kalda mánuði á landinu fyrir 1866 að undanteknum fáeinum mánuðum sem voru svo sterkir í hita eða kulda að ekki er hægt að ganga framhjá þeim. Auk þess var athugað snemma á 19. öld á ýmsum stöðvum en mælingarnar hafa verið yfirfærðar til Stykkishólms. Þær koma hér við sögu utan dagskrár eins og áður segir.

Meðalhitatölur mánaðanna fyrir hverja stöð sem hér birtast eru ekki alltaf þær sömu og standa í prentuðum ritum, þá fyrst og fremst Veðráttunni, mánaðar og ársriti Veðurstofu Íslands, eða  hinni dönsku Meteorologiske aarbok, heldur þær sem endurskoðaðar hafa verið á Veðurstofunni. Stundum vantar inn í mánuði á einhverri stöð og hefur hitinn í þeim þá verið áætlaðir á Veðurstofunni. Ekki eru þeir mánuðir þó auðkenndir hér. Og því um síður er skeytt um hin og þessi álitamál sem vera munu í gagnaröðunum. Tölur fyrir hámarks og lágmarkshita, svo og úrkomu og snjódýpt og sólskin, sem hér verður stundum sagt frá,  eru hins vegar alveg þær sömu og eru í prentuðu ritunum því þetta hefur vitaskuld aldrei verið endurskoðað.   

Í fylgiskjali við hvern mánaðarpistil er meðalhiti hverrar stöðvar tilgreindur í tíu hlýjustu og tíu köldustu mánuðum frá og með 1866 og er raðað eftir þeim hlýjustu og köldustu nema í júlí þar sem röðin er í tímaröð og mánuðirnir fleiri en venjulega. Sumum kann að finnast þetta nokkuð margir mánuðir. En oft leynast merkilegir hlutir í mánuðum sem ekki eru þó alveg meðal þeirra allra hlýjustu og köldustu. Þegar lítill munur er á hita mánaða má ekki taka röðina alltof bókstaflega. Þess ber líka að gæta að ef fleiri stöðvar væru í dæminu mundi röð mánaðanna kannski breytast eitthvað og jafnvel einhverjir mánuðir neðst á topp tíu listanum detta út en aðrir koma í staðinn. Þess ber að gæta að yfirleitt eru ekki í textanum tilgreindar hitatölurnar fyrir hverja stöð um sig, menn verða að opna fylgiskjalið til að sjá þær. Hins vegar er meðalhiti þeirra allra hafður innan sviga í textanum á eftir ártalinu. Nokkra afbrigðilega mánuði fyrir 1866 má sjá fyrir þær stöðvar sem þá mældu lengst til hægri í töflunum og með smærra letri. Einnig sést í megintöflunni í fylgiskjalinu úrkoma stöðvanna þegar hún hefur verið mæld. Til þess að hægt sé að átta sig að einhverju leyti á því hvort hún hefur verið mikil eða lítil miðað við það sem yfirleitt er fylgir með meðaltalsfrávik  í prósentum frá úrkomunni 1931 til 2000 fyrir þær stöðvar sem lengst hafa athugað úrkomu, Reykjavík, Stykkishólm, Teigarhorn og Vestmannaeyjar og svo Akureyrar sem ekki byrjaði þó að mæla fyrr en 1927, einnar stöðvar í hverjum landshluta. Meðaltal útkomu 1961-1990 er reyndar mjög líkt en meira gaman er að hafa  svona lítt tilvísað meðaltal. Þetta eru fáar stöðvar, stundum ekki nema tvær, og ekki jafn dreifðar um landið. Úrkomumælingar hafa tekið breytingum gegnum tíðina og einnig mælingarstöðvarnar jafnvel enn fremur en hitamælingarnar. Úrkomuhlutfallið er  aðeins ábending um landsúrkomu til þess að hafa einhverja viðmiðun. Þegar talað er um í texta að úrkoma hafi verið svo og svo mikið yfir eða undir meðallagi er þá alltaf miðað við meðallagið 1931-2000 á þessum fáu stöðvum nema annað sé tekið fram. Það er svo kannski svolítið svindl að ég hef líka sett inn úrkomu frá Möðruvöllum árin 1913 til 1926 og látið hana gilda fyrir Akureyri einfaldlega vegna þess að á þeim tíma voru nánast engar aðrar nýtilegar úrkomumælingar fyrir norðan. Í Reykjavík var ekki mæld úrkoma 1911 til 1919 (hitamælingar voru gerðar) en hins vegar á Vífilsstöðum. Þau ár er Reykjavík samt ekki inni í hlutfallsreikningnum en úrkoman á Vífilsstöðum þó tilgreind sem slík ef einhverjir Vífilsstaðamánuðir eru með þeim hlýjustu eða köldustu í Reykjavík. Úrkoman í Bolungarvík, Fagurhólsmýri og Hæli er heldur aldrei inni í hlutfallsreikningnum þó hún birtist í töflunum til fróðleiks og skemmtunar. Í töflunum eru met fyrir viðkomandi stöð auðkennd sérstaklega, á plús veginn með rauðu en mínus veginn með bláu.    

Hlutfall úrkomu af meðaltalinu 1931 til 2000 er sem sagt einungis miðað við Stykkishólm og Teigarhorn frá 1873 en líka Vestmannaeyjar frá 1881 og auk þess Reykjavik frá 1885-1907 og frá 1920 og svo bætist þá norðurland við 1913 með Möðruvöllum fyrst í stað en  svo Akureyri sem byrjar 1927 fyrir alvöru. Í Vestmannaeyjum var mælt í kaupstaðnum til september 1921 þegar flutt var á Stórhöfða. Úrkoma er nokkru minni að jafnaði í kaupstaðnum en á höfðanum, 97% af úrkomunni á honum. Loks má í fylgiskjölunum sjá fjölda sólskinsstunda í Reykjavík og á Akureyri í þeim mánuðum sem fyrir koma eftir að byrjað bar að mæla þær á þessum stöðum. 

Ættu þá að vera nokkuð ljósar leikreglurnar sem farið er eftir í þessum veðurleik.    

Búast má villum ýmis konar í þessu. Verst er nú ef manni yfirsést kannski heill mánuður! Svo getur maður nú kannski klúðrað einhverju! Satt að segja hef ég slæmar aðstæður til að leiðrétta villur ef þær koma á annað borð en þær sem ég finn verða leiðréttar strax og upp um þær kemst.   

Loks skal upplýst að þessir pistlar eru fyrst og fremst skrifaðir fyrir sjálfan mig til að átta mig nokkru betur á íslensku veðurfari, en  það er kannski í lagi að leyfa þessum tíu réttlátu veðuráhugamönnum sem mér skilst að séu til á landinu að lesa þá líka! Ekki er þó gert ráð fyrir að þessir pistlar séu neinn skemmtilestur. Það segir sig sjálft að einlægar veðurlýsingar eru oft  argasta stagl og ekki fyrir aðra en innmúraða og innvígða! Já, og svo eru pistlarnir auðvitað ''alltof'' langir.   

Ekki þori ég nú að fara langt út í það, þó stundum örli á því, að reyna að skýra út ástæður hlýinda og kulda hvers mánaðar eða ýmis konar blæbrigðamun sem vitastuld er á þeim, þó þetta sé einmitt sérstaklega áhugavert. En stundum verða birt kort sem eiga að benda dálítið í skýringarátt  og eru vonandi ekki alltof mikið út í hött. Eigi að síður er það textinn sem er aðalatriðið í þessum pistlum.  Þá verður annað slagið vísað beint á fréttir eða aðra umfjöllun um veður, skaða og slys til dæmis, sem hægt er að nálgast á netinu um ýmsa þá atburði sem sagt er frá í pistlunum en þar er reyndar ekki um auðugan garð að gresja. Bloggsíða er eins konar fjölmiðill og kannski má líta á þessa pistla sem eins konar veðurfarsblaðamennsku! 

Tekið skal fram að kortagrunnurinn fyrir Ísland er tekinn traustataki af vef Veðurstofunnar!

Aðalheimildirnar fyrir færslunum,  fyrir utan endurskoðaðar mánaðarhitatöflur frá Veðurstofunni, eru þessar: Meteorologiske Aarbog 1873-1919, 2. hluti, gefið út af dönsku veðurstofunni; Íslenzk veðurfarsbók 1920-1923, útgefandi Löggildingarstofan í Reykjavík; Veðráttan, mánaðarrit Veðurstofu Íslands, 1924- ; Veðurfarsyfirlit,gefið út af Veðurstofu Íslands; Þorvaldur Thoroddsen: Árferði á Íslandi í þúsund ár, 1916-17, gefið út í Kaupmannahöfn; Trausti Jónsson: Veður á Íslandi í 100 ár, 1993, gefið út í Reykjavík, sami: Langtímasveiflur I, snjóhula og snjókoma, greinargerð Veðurstofu Íslands 02035, 2002.  Fyrir allra síðustu ár eru stundum notaðar meðaltalstöflur Veðurstofunnar og einstaka sinnum óútgefnar upplýsingar frá Veðurstofunni. Þessar heimildir sem hér hafa verið nefndar eru ekki taldar upp með hverjum pistli um sig en hins vegar aðrar heimildir eftir því sem við á. 

Helstu myndaveitur með kortum eru: NOAA  20 Century Reanalysis,  Wetterzentrale, http://www.wetterzentrale.de/topkarten/fsreaeur.html, Veðurstofa Íslands, http://andvari.vedur.is/athuganir/vedurkort/eldra/.

 

Hlýjustu janúarmánuðir

Innan sviga við hvert ár er meðalhiti mánaðarins fyrir allar níu stöðvarnar sem miðað er við. Í fylgiskjalinu má hins vegar að sjá hita hverrar stöðvar um sig og auk þess úrkomu og sólskin. Sjá skýringar.

Óvenjulega hlýir hávetrarmánuðir stafa vitaskuld oft af miklu aðstreymi af suðrænu loft. Oft eru þá hæðir yfir Norðurlöndum, Bretlandi eða Norður-Evrópu en lægðir suðvestur og suður í hafi.            

Meðalhiti stöðvanna níu var -0,8 stig árin 1961-1990. 

1847 (3,8) Hlýjasti janúar síðan mælingar hófust virðist vera 1847. Þá voru  gerðar mælingar í  Stykkishólmi, Akureyri og í Reykjavík. Í Reykjavík og Stykkishólmi hefur síðan ekki komið jafn hlýr janúar en janúar 1947 var svipaður á Akureyri. Svo segir Þorvaldur Thoroddsen um þessi hlýindi í riti sínu Árferði á Íslandi í þúsund ár:  "Framan af árinu voru frostleysur og blíðviðri, svo sóley og baldursbrá voru sums staðar syðra komnar í blóm á þorra. Yfirleitt mundu menn eigi jafngóða vetrarveðráttu.'' Alla morgna var frostlaust í Stykkishólmi nema þá síðustu tvo. Á nýársdag sveiflaðist hitinn í Reykjavík kringum frostmarkið en síðan voru nær látlaus hlýindi þar til síðustu dagana að kólnaði nokkuð og voru tveir síðustu dagarnir í Reykjavík þeir einu sem hitinn fór ekki yfir frostmark. Mest frost mældist þar -5,0 stig þ. 31. Einna hlýjast var í annarri vikunni og fór hitinn í 8,8 stig bæði þ. 8. og 10. Úrkoma var 162 mm og kemst auðveldlega inn á lista yfir tíu úrkomusömustu janúarmánuði sem einhverjarw tölur eru um í Reykjavík.

1947 (3,4) Næst hlýjasti janúar á landinu kom nákvæmlega hundrað árum síðar. Í Veðráttunni segir: "Tíðarfarið var óvenju milt um allt land. Blóm sprungu út sem á vori væri og grænum lit sló á tún. Umhleypingasamt og stormasamt var með köflum." Meðalhitinn var mestur í Vík í Mýrdal, 4,7 stig og er það mesti meðalhiti á veðurstöð á Íslandi í janúar. Kaldast var -0,5 stig á Möðrudal. Á Grímsstöðum var meðalhitinn 0,2 stig og er þetta eini janúar sem þar hefur verið yfir frostmarki. Þetta er alls staðar hlýjasti janúar sem mælst hefur eftir 1847 nema á Reykjavíkursvæðinu og Reykjanesi, vesturlandi, Vestfjörðum og inni i Skagafirði. Áberandi er hvað hitinn var jafn um allt land. Sjá kort. Lágmarkshiti mánaðarins í Reykjavik, -3,7 stig, hefur aldrei verið hærri í janúar en í Vestmannaeyjum varð aldrei kaldara en -1,3 stig. Kaldast á landinu varð -12,4 stig þ. 18. á Skriðulandi í Kolbeinsdal í Skagafirði í kjölfar skammvinnrar norðanáttar, þeirrar einu í mánuðinum. Mesti hiti mánaðarins var furðu lágur miðað við meðalhitann, 11, 4 stig á Kjörvogi á Ströndum sem er vægast sagt einkennilegur staður til að hrifsa til sín landshámark í janúar. Þetta var hinn 20. en sama dag mældust 10,5 stig á Akureyri. Að morgni hins 24. mældist hitinn 8,0  stig i Stykkishólmi sem er mesti morgunhitinn sem þar hefur mælst þann mánaðardag. Alla dagana 19.-25 mældist tíu stiga hiti eða meira einhvers staðar á landinu. Daganrnir 19.-21. mældust þeir hlýjusteu í Reykjavík að meðaltali þá mánaðardaga, 7,5; 8,4, og 7.7 stig og dagshitamet að meðalhita var einnig þ.25, 8.0 stig.   Þetta er einn snjóléttasti janúar sem komið hefur á landinu síðan farið var að mæla snjólag árið 1924. Snjóhula í byggð var aðeins 37% en var að meðaltali 67% 1924 til 2007. Ekki var þetta þó hinn snjóléttasti af öllum janúarmánuðum. Það var janúar 1998, 30 %. Snjóléttara var líka árin 2001 og 2002. Í Reykjavík var snjólagið 27% og alhvítt í 6 daga en í janúar 1940 var alauð jörð allan mánuðinn. Snjódýpt í borginni var mest 15 cm. þ. 7. og var það reyndar einhver mesta snjódýpt sem mæld var í mánuðinum en fáar stöðvar mældu snjódýpt á þessum tíma. Í Papey var alautt í 30 daga en alhvítt í einn en flestir voru alhvítir dagar 17 í Bolungarvík en jafnvel á norðurlandi voru alhvítir dagar alls staðar færri en 15 og innan við tíu annars staðar. 

Kort af meðalhita í mánuðinum.  

Úrkoma var mikil, yfir 50 prósent meiri en meðalúrkoman 1931 til 2000. Í Reykjavík var þetta þriðji úrkomusamasti janúar frá því mælingar hófust 1885 (eyða 1908-1920) en tuttugasti í Stykkishólmi frá 1857. Á Hamraendum í Dölum var úrkoman sú mesta sem þar var mæld í janúar 1937-1999, 164,5 mm,  og einnig á Þingvöllum 1935-1983, 256,0 mm Mest var úrkoman 302,1 mm á Ljósafossi en minnst 8,2 mm á Siglunesi og er það fremur óvenjulegur staður til að hafa minnsta úrkomu í janúar. Úrkoman var mest sunnan og vestanlands og á suðausturlandi en lítil um miðbik norðurlands og á norðausturlandi. Mest sólarhringsúrkoma mældist 107,5 mm á Eyrarbakka sem er þar met fyrir janúar.    

Veðurlag mánaðarins einkenndist af þrálátum fyrirstöðuhæðum yfir Norðurlöndum eða Bretlandseyjum en lægðir voru oft fyrir vestan og sunnan land en einstaka sinnum komu þær nær. Suðrænt loft átti því greiðan aðgang að landinu og allt norður til Svalbarða þar sem ekki hefur mælst hlýrri janúar. Mjög kalt var í Norður- og Mið-Evrópu sem voru kuldamegin við fyrirstöðuhæðirnar. Enn kaldara varð þar í febrúar og mars. Þeir mánuðir voru einnig mjög sérstakir á Íslandi þó ekki væru þeir hlýir en einkenndust af stillum og voru bæði febrúar og mars þeir sólríkustu sem mælst hafa í Reykajvík og febrúar með mesta meðallloftvægi sem mælst hefur í honum.     

Guðmundur S. Guðmundsson var þriðji á jólaskákmótinu í Hastings. Glæpaforinginn alræmdi Al Capone dó þ. 25. 

1973 (2,7) Sunnanlands var umhleypingasamt og votviðrasamt en alls staðar var hlýtt. Ekki hefur komið hlýrri janúar á Hveravöllum síðan mælingar hófust þar 1965. Í Vestmannaeyjum varð aldrei kaldara en -1,2 stig og er það hæsti lágmarkshiti nokkurrar veðurstöðvar í janúar á Íslandi. Fyrstu tveir dagarnir voru fremur kaldir en síðan voru nær því látlaus hlýindi næstu þrjár vikurnar en þó mest dagana 3.-12. þegar hiti komst í tíu stig eða meira alla dagana einhvers staðar á landinu. Sá sjötti var að mealhita hlýjasti sá dagur á landinu frá a.m.k. 1949, 7,2°. Aftur komu landsdagshitamet dagana 8.-10. 6,6°;8,0° og 8,0°. Aðeins einn dagur í öllum janúarmánuðum frá 1949 hefur verið hlýrri en síðast töldu tveir dagarnir. Það er 4. janúar 2006 þegar landsmeðalhitinn var 8,3°. Þann 9. var meðalhiti sólarhringsins í Reykjavík 9,0 stig, sá mesti frá og með a.m.k. 1936. Hlýjast varð á landinu 15,7 stig þ. 5. á Dalatanga. Sama dag mældist sólarhringsúrkoman á Reykhólum 45,2 mm og varð aldrei meiri meðan mælt var 1950-2000. Á Lambavatni á Rauðasandi sló mánaðarúrkoman hins vegar met fyrir mánuðinn, 179,1 mm. Síðustu vikuna kólnaði nokkuð, einkum norðanlands, án þess að um nokkrar hörkur væri að ræða. Mesta frost í byggð mældist -14,5 stig þ. 27. á Brú á Jökuldal. Snjólag var 41%. Sérstaklega var snjólétt á austanverðu landinu og alautt var alla daga á Seyðisfirði. Þetta var enda næst hlýjasti janúar á Grímsstöðum, Hallormsstað, Teigarhorni og  í Hornafirði. Mánuðurinn kemst annars fyrst  og fremst á spjöld Íslandssögunnar fyrir það að aðfaranótt hins 23. hófst eldgosið á Heimaey.  en daginn áður dó Johnson, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna. Sunnanátt var langtíðust en suðaustanátt var einnig algeng. Lægðir voru á Grænlandshafi en hæðarsvæði yfir A-Evrópu.     

1987 (2,6) Þessi mánuður er sá hlýjasti sem mælst hefur í Borgarfirði, við norðvestanverðan Breiðafjörð, syðst á Vestfjörðum og á Nautabúi í Skagafirði. Fyrstu fimm dagana voru væg frost norðanlands og þ. 5 fór frostið í Möðrudal í -19,1 stig, en froslítið eða frostlaust var annars staðar en eftir þetta ríktu hlýindi nema dag og dag fyrir norðan og austan. Hlýjast varð 13,9 stig á Dalatanga þ. 23. Sá dagur er og með dagshitamet á landinu frá 1949, 6,9 stig. Loftvægi var óvenjulega hátt 13,1 hPa yfir meðallaginu, en ekki alveg í topp tíu metaflokki en samt nærri því. Úrkoma var líka af skornum skammti, aðeins um helmingur af meðalúrkomu á landsvísu og nálgaðist hvergi  meðallag nema á Lambavatni á Rauðasandi. Úrkoman var einstaklega lítil alveg frá Ísafjarðardjúpi austur og suður um til Reyðarfjarðar. Á Blönduósi var hún aðeins 2,4 mm og aldrei verið jafn lítil í janúar. Snjólag á landinu var þó 43%, tíunda minnsta (2010 ekki talið með). Þykktin yfir landinu var sérlega mikil, um 533 dekametrar yfir Keflavík og nokkru meiri heldur  en 1973. Um miðnætti aðfaranótt þ. 18. náði vindur 11 vindstigum í Reykjavik í vestanátt en slík ofsaveður  eru nú orðin næsta fátíð í borginni. En dagana 16.-18. gengu hvassviðri yfir landið. Þá brotnaði elsta tré Reykjavíkur í Fógetagarðinum. Í heild var mánuðurinn samt ekki illviðrasamur. Háloftahæð var ríkjandi um Bretland og suður undan og teygði oft anga sína hingað til lands eða milli Íslands og Noregs. Þetta má sjá á kortinu sem stækkar við smellingar. Hin hliðin á þessu ástandi voru fádæma kuldar í Evrópu. Það snjóaði jafnvel á Majorku. Í Finnlandi var þetta þeirra 1918. Meðalhitinn í Helsinki var -17,9 stig eða 11,1 stig undir meðallaginu 1931-1960. Í Kanada voru svo enn aðrir öfgar. Þar var meðalhiti allt upp í 10 stig yfir meðallagi. Sem sagt: Mjög afbrigðilegur janúar.

Kortið er úr yfirliti Die Witterung in Ubersee fyrir janúar 1987.

1946 (2,6) Nýjársdagurinn er sá hlýjasti sem mælset hefur að meðalhita í Reykjavík,7.7 stig og einnig hámarkshitinn. 9.5 stig. Dögum saman ríktu hvassar suðlægar áttir í þessum mánuði með mikilli úrkomu, einkum á suður og vesturlandi. Þetta er enda blautasti mánuðurinn meðal þeirra tíu hlýjustu. Ég tel hann reyndar vera sjöunda úrkomusamasta janúar frá upphafi mælinga svo langt sem sá samanburður nær út frá örfáum stöðvum (sjá skýringar). Úrkomutíðni var líka mikil, víða um eða yfir 25 dagar á suður-og vesturlandi. Að morgni þ. 14. mældist mesta sólarhringsúrkoma í janúar í Reykjavík frá stofnun Veðurstofunnar, 42,4 mm. Einnig var janúarmet á rafstöðinni við Elliðaár (frá 1923) bæði hvað varðar mánaðarúrkomu og sólarhringsúrkomu, 224,6 og 41,0 mm. Aldrei hefur fallið eins mikil sólarhringsúrkoma í Stykkishólmi, 68,0 mm sama dag og Reykjavíkurmetið var sett. Vegna mikilla rigninga féllu skriður beggja vegna Hvalfjarar þ. 13. og var vegurinn ófær í nokkra daga. Sums staðar fyrir norðan og austan var þetta næst hlýjasti janúar sem mælingar ná yfir, t.d. við Mývatn og á Dalatanga, austast á landinu. Nýársdagur var einstaklega hlýr, sá hlýjasti sem komið hefur í Reykjavík í sögu mælinga, meðalhitinn var 7.7 stig en hámarkshitinn fór i 9,5 stig en sums staðar tíu á vesturlandi. Var þá hæð yfir sunnanverðum Norðurlöndum en lægðir bæði vestan við land og suður í hafi sem beindu suðrænum loftstraumum yfir landið. Þann 15, var einnig dagshitamet í Reykjavík að meðahita, 6.5 stig. Mestur hiti á landinu í mánuðinum mældist hins vegar 11,5 stig þ. 16. á Akureyri en mestur kuldi, -13,0 stig í Núpsdalstungu í Miðfirði þ. 7. Snjólag var 44%. Hvergi var alautt en hvítir dagar voru undir tíu á suðaustur, suður og vesturlandi en 10-15 annars staðar nema á stöku stað fyrir norðan þar sem þeir voru fleiri en tuttugu. Hæðir voru oft yfir N-Evrópu þennan mánuð eins og í janúar árið eftir. 

Fyrsta þing Sameinuðu þjóðanna var haldið þann 10. og Öryggisráið hélt sinn fyrsta fund þ. 17.      

1972 (2,6) Nýársdagurinn var sá hlýjasti á landsvísu sem mælst hefur frá og með 1949, 5,8 stig en mesti hiti á landinu var 10.2 stig. Stormasamt var með köflum í mánuðinum, einkum á vesturlandi og við suðurströndina. Þetta er hlýjasti janúar í Stykkishólmi frá 1947, 0,1° hlýrri en 1973. Hlýindi mikil voru nær óslitin fyrri hluta mánaðarins. Síðari  hluta mánaðarins var tíðin blandaðri og mældist í stuttu og fremur vægu kuldakasti mesti kuldi mánaðarins, -18,5 stig á Hveravöllum þ. 26. en daginn eftir mesta frost í byggð -16,6 stig á Brú í Jökuldal. Eftir kuldakastið hlýnaði á ný og þ. 29. mældist hitinn á Seyðisfirði 12,0 stig þ. 29. Þann 19. gekk  sjór á land á austfjörðum og urðu þar mestu flóð síðan 1930. Stórtjón varð á hafnarmannvirkjum og verksmiðjum. Snjólag var 41% eins og í janúar 1973. Og þessir mánuðir voru glettilega líkir að loftvægi, hitafari og úrkomu, komandi hver á eftir öðrum rétt eins og hinir hlýju janúarmánuðir 1946 og 1947. Hæð var ríkjandi þennan mánuð yfir Norður-Evrópu en lægðir voru suðuastur af Grænlandi eða gengu austur fyrir sunnan land. Fyrir neðan má sjá gang hitans yfir Keflavík í 500 og 1500 metra hæð í janúar 1972 og 1973.

 

 

Þann 12. varð ríkið Bangladess til. Fyrsta nýrnaígræðsla í heiminum var gerð þ. 25. en þ. 30. var svonefndur Blóðsunnudagur í Belfast í N-Írlandi.    

1950 (2,4) Mjög stormasamt og mikil úrkoma en þó heldur minni en 1946 yfir allt landið. En sums staðar á austurlandi, suður og vesturlandi sló úrkoman öll met fyrir mánuðinn. Á Dalatanga hefur aldrei mælst meiri úrkoma í janúar (frá 1938), 341,2 mm og heldur ekki sólarhringsúrkoman 69,6 mm þ. 27. Mánaðaramet úrkomu voru einnig sett í Stóra-Botni í Hvalfirði, 430,5 mm, Kirkjubæjarklaustri, 359,0 mm (mælingar frá 1931), Vík í Mýrdal, 395,3 mm (1926), Ljósafossi, 310,3 mm (1938-1972,) og Eyrarbakka með sína löngu en þó ekki alveg samfelldu mælingasögu, 247,3 mm ((1881-1991, frá 1926). Eins og að líkum lætur voru austan og suðaustanáttir algengastar. Loftþrýstingur var oft hár norðan við landið en lægðir voru sunnan við það, uppi í landsteinum eða á Grænlandshafi. Mjög stormasamt var og getið um storm í 25 daga einhvers staðar á landinu. Aftakaveður af austri var við suðurströndina dagana 7.-8. Fyrri daginn fórst vélbáturinn Helgi  við Faxasker við Vestmannaeyjar milli klukkan tvö og þrjú síðdegis og með honum tíu manns. Komust tveir menn lifandi upp á skerið en urðu úti af vosbúð en enginn möguleiki var til að koma þeim til bjargar og ekkert skipsbrotsmannaskýli var á skerinu. Næstu nótt varð stórbruni í fárviðrinu í  hraðfrystistöðinni í bænum og var þá vindhraði á Stórhöfða kringum 50 m/s. Ekki var þetta hlý austanátt, hiti um frostmark í Eyjum þegar Helgi fórst og daginn eftir mældist mesti kuldi mánaðarins -17,5 stig á Möðrudal. Snjólag var 46%. Í Reykjavík var alautt í 26 daga og 29 í Vestmannaeyjum en á norðausturlandi, þar sem mestur var snjórinn, voru alhvítir dagar óvíða fleiri en 15. Austan og suðaustanátt voru algengastar vindátta sem áður segir en stundum snérist til sunnanátta og í einni slíkri mældist mesti hiti mánaðarins, 12,7 stig á Seyðisfirði þ. 19 og dagshitamet að landsmeðalhita var þá sett,6,7°. Á Raufarhöfn var þetta næst  hlýjasti janúar.

1964 (2,4) Þessi mánuður var hluti af hlýjasta vetri (des-mars) sem mælst hefur á landinu og  hefur þá sérstöðu að vera hlýjasti janúarmánuður á Reykjavíkursvæðinu og Reykjanesi og einnig á Eyrarbakka. Á suður og vesturlandi má segja að aldrei hafi verið kalt, nema þ. 23., næstum því til mánaðarloka en kringum miðjan mánuð komu fáeinir kaldir og bjartir dagar fyrir norðan.  Hiti fór tíu daga yfir 10 stig einhvers staðar á landinu og hlýjast varð 14,9 á Seyðisfirði þ. 7. og 10. Dagana 5. og 7. kom landshitameta í meðalhita,6,6 og 6,5 stig og  einngig þ. 18, 6,2 stig. Alla dagana 16.-18 kom daggamet fyrir meðalhita í Reykjavik, 7,7, 8,0 og 9,0 stig. Síðast talda daginn var einnig dagshita meða að landameðalhita, 6,4 stig. Loks kólnaði  rækilega síðustu tvo dagana og síðasta daginn komst frostið í -27,1 stig á Grímsstöðum. Úrkoman var um 44% umfram meðallag en lítil á norðausturlandi. Á Kvískerjum mældist úrkoman 676,9 mm og er það mesta mánaðarúrkoma sem mælst hefur á veðurstöð í janúar og að morgni þ. 6. mældist sólarhringsúrkoman þar 104,8 mm. Á Skaftafelli í Öræfum var einnig met mánaðarúrkoma og síðast en ekki síst á Stórhöfða í Vestmannaeyjum. Þar mældist líka met sólarhringsúrkoma fyrir janúar, 60,6 mm þ. 26. Þetta er næst snjóléttasti janúar og lengst af var snjólaust í byggð og allir vegir færir sem að sumri. Snjólag var aðeins 33%. Á Bjólu í Djúpárhreppi var alautt allan mánuðinn og nokkuð víða á suður-og vesturlandi var aldrei alhvítt en um helmingur daga var hvítur þar sem mest var á norður og austurlandi. Í Reykjavík voru tveir dagar alhvítir en fimm á Akureyri. Þrumur voru óvenjulega tíðar og hlaust tjón af í miklum útsynningi þ. 7. Sunnanátt var algengasta vindáttin. Loftþrýstingur var hár yfir Bretlandseyjum  og Mið-Evrópu en lægðir voru oft sunnan við Grænland úti á Atlantshafi en komu stundum nær landi og einstaka sinnum fór þær norður um Grænlandshaf og ollu skammvinnum útsynningi. Loftvægi var fremur hátt. Á kortinu er meðallag loftvægis dregið með heilun línum en frávik hitans frá meðallaginu 1931-1960 með strikalínum. Tekið úr Veðrinu 1964.

Þann 12. lýsti landlæknir Bandaríkjanna yfir skaðsemi reykinga. Fyrsta Reykjavíkurskákmótið hófst þ. 14. og lauk því með sigri Mikaels Tal.

1992 (2,3) Fyrsta vikan var köld og komst frostið í 23,0 stig þ. 4. á Möðrudal en eftir þ. 9. voru hlýindi. Og þegar upp var staðið reyndist þetta  næst hlýjasti janúar á Akureyri (mælingar frá 1882) og var hitinn þar 2,9 stig. Og þetta var einmitt mánuðurinn þegar mældist mesti hiti á landinu á mannaðri veðurstöð í janúar, 18,8 stig á Dalatanga þ. 14. og sama dag 17,5 stig á Akureyri. Meðalhitinn á Akureyri var þennan sólarhring sá hæsti sem mælst hefur síðan a.m.k. eftir 1948, 11,6 stig. Dagshitamet að meðalhita kom einnig í Reykjavik þennan dag, 7.2 stig. Í 500 hPa fletinumn, nokkurn vegin í miðjum veðurlofthjúpinum, sem þá var í 5530 m hæð en þykktin var 5502 m, var frostið aðeins 14,9 stig kl. 00 þ. 13. en er þar vanalega kringum 31-32 stig í janúar. Frostlaut var upp fyrir 2000 m hæð. Þessi hiti var meðan ríkti samfelld suðvestanátt dagana 12.-14. með metúrkomu víða sunnanlands og vestan og einnig austur eftir norðurlandi og var hitinn þessa daga 7-9 stig yfir meðallagi á landinu. Á Skógum undir Eyjafjöllum mældist sólarhringsúrkoman 141,2 mm þ. 13 og var þá Íslandsmet fyrir janúar en hefur síðan verið slegið. Sama dag mældust 90,0 mm í Vík í Mýrdal sem er þar janúarmet (frá 1926) og önnur met voru sett á Hæli, 44,5 mm  (1928), Sámsstöðum 79,1 mm (1929) mm og Hellu, 68,8, mm (1958-2005). Daginn eftir kom svo sólarhringsmet fyrir janúar á Hlaðhamri í Hrútafirði, 57,2 mm (1941). Fleiri sólarhringsmet voru sett. Talsverð flóð voru um þetta leyti í Hvítá í Borgarfirði. Og mánuðurinn gerði það heldur ekki endasleppt í hitamálunum. Sautján daga fór hiti yfir tíu stig á landinu sem er einsdæmi. Á Sandi í Aðaldal mældust 16,0 stig þ. 19. og á Seyðisfirði 17,5 stig þ. 26. sem mun vera þriðji mesti hiti á landinu í janúar. Dagshitamet að landsmeðalhita komu dagana 13. og 14., 8,1 og 7,6 stig og enn þann 17. 6,9 stig og þann 29. 7.4 stig. Enginn janúar frá 1949 á fleiri dagshitamet að meðalhita, fjóra daga.Í úrkomunni voru sett mánaðarmet sums staðar á úrkomusvæðinu, t.d. á Lambavatni 169,1 mm mælingar frá 1939),Kvígindisdal við Patreksfjörð, 403,9 mm (1928-2004), Þórustöðum í Önundarfirði, 423,4 mm  (1955-1996)  og á Hlaðhamri, 157,1 mm (1941). Var úrkoman á þessu svæði gríðarlega mikið yfir meðallagi. Snjólag var 43% en snjólaust var að mestu eftir þ. 9. Ekki var sólinni fyrir að fara. Í Reykjavík mældist sólskin í kringum 20 mínútur og hefur aldrei verið minna í janúar og ekki heldur á Sámsstöðum í Fljótshlíð þar sem sólin skein i tvær og hálfa klukkustund.  

Fríða Á. Sigurðardóttir hlaut bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs þ. 24. en síðasta daginn kom dagblaðið Þjóðviljinn út í síðasta sinn.    

2010 (1,9) Janúar þessi er einstakur fyrir það hve lítil úrkoma var fyrir norðan. Hún var aðeins 0,8 mm á Akureyri og hefur ekki verið jafn lítil í þessum mánuði frá því mælingar þar hófust 1928. Mánaðar þurrkamet voru sett alveg frá Ströndum í vestri til Vopnafjarðar í austri á stöðvum með mislanga mælingasögu. Má þar nefna Hraun á Skaga 7,4 mm (frá 1949), Mýri í Bárðardal 0,7 mm (1957), Grímsstaði 1,6 mm (1936), Mánárbakka 6,0 mm (1957) og líklega einnig Raufarhöfn (1934-2009) en þar var mannaða stöðin nýlega aflögð en sjálfvirk tekin við. Á suðurlandi var hins vegar úrkomusamt. Í Reykjavík er þetta samt sólríkasti janúar af þeim tíu hlýjustu. Einstaklega veðragott var og er þetta hægviðrasamasti janúar síðan 1963. Tiltölulega hlýjast var á vesturlandi. Í Reykjavík fór hitinn ekki niður fyrir frostmark 21 dag í röð, frá þeim 8. til þess 28. og er þetta met fyrir frostlausa daga þar i janúar. Mesti hiti á mannaðri stöð mældist 16,9 stig þ. 26. á Skjaldþingsstöðum en sama dag 17,6 á sjálfvirku stöðinni þar. Snjór var lítill á landinu. Snjóalag á öllu landinu var 36%, sú sjötta minnsta frá 1924. Í Reykjavík varð jörð aldrei alhvít en flekkótt í  sex daga. Þetta er því einn allra snjóléttasti janúar í borginni. Í Stykkishólmi og á Eyrarbakka var alautt allan mánuðinn. Á suðurlandsundirlendi og í Borgarfirði var lítill sem enginn snjór. Aldrei snjóaði á Akureyri en þar var þó alhvítt í 19 daga vegna snjóalaga frá fyrra mánuði. Óvíða var reyndar meiri snjór á landinu en einmitt á Akureyri. Á kortinu sést þykktin yfir landinu sem var um 534 dekametrar yfir Keflavík eða kringum 90 metrum þykkari en venjulega. Enginn janúar frá 1949 á eins mörg dagshitamet að mealhita fyir landið, sex daga, 19.-21 og 24.-26, 6,7, 6,8, 6,1,6.4, 7,6 og 7,4 stig. Þann 25. fór hitinn í Reykjavík í 10,1 stig.         

Forsetinn hafnaði að skrifa undir lög um Icesavemálið þ. 5. en þ. 13. varð jarðskjálfinn skæði á Haiti og síðasta daginn fengu Íslendinga brons á Evrópumóti karlaliða í handbolta.  

Á nítjándu öld komst enginn janúar í hálfkvisti við undramánuðinn 1847. Hlýjastur virðist hafa verið janúar 1805, kannski eitthvað svipaður og 1950 ef dæma má eftir nokkuð ófullkomnum mælingum í Sveins Pálssonar í Fljótshlíð sem snúið hefur verið upp á Stykkishólm og janúar 1830 sem eftir mælingum Jóns Þorsteinssonar í Reykjavík að dæma var svipaður og 1992 eða 2010.   

Í fylgiskjalinu má sjá tölur um 22 hlýjustu mánuði. Gat ekki hætt nema taka 1960 með! 

Ásgeir Sigurðsson, Hinn hlýi vetur 1963-1964 og baksvið hans, Veðrið II, 1964, Jónas Jakobsson: Lofthiti yfir Reykjanesskaga, Veðrið I, 1972, I, 1973, Janúar 2010.   

      

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• jan-hly_0.xls

Algjört möst

Séra Örn Bárður Jónsson sendi fimmtán ára strák, sem skrifað hafði athugasemd á bloggsíðu hans, leiðbeiningar um hvar bráðamóttöku geðdeildar Landspítalans væri að finna. Hafði strákurinn skrifað grein á Vantrú þar sem hann gagnrýndi Örn Bárð og Þjóðkirkjuna.

Lítum á: Annars vegar er landþekktur prestur sem oft er kallaður til í sjónvarpi og útvarpi þegar rætt er um málefni kirkju og trúar. Það bendir til að hann njóti vissrar virðingar. Auk þess mun hann áreiðanlega njóta stuðnings Ríkiskirkjunnar ef hann þarf á að halda. Hins vegar er óþekktur fimmtán ára strákur sem hefur ekkert á bak við sig nema hugsun sína. Enga stofnun, ekkert kennivald. 

Ekki þarf að fara í grafgötur með það að óbein, en samt mjög skýr, ábending prestsins um að eitthvað væri athugavert við geðheilsu stráksins var ekki sett fram af umhyggju og velvild heldur til að hæðast að honum og niðurlægja.

Virtur prestur gegn fimmtán ára unglingi. 

Í leiðinni er fordómum gegn geðsjúkdómum gefið sterklega undir fótinn. Í gær var Elín Ebba Ásmundsdóttir að ræða um þá og fleira í viðræðum við Þórhall í sjónvarpinu. 

Þar er enn langt í land. 

Þessi frétt lét mig óneitanlega minnast minnar eigin reynslu sem unglings hvað varðar gagnrýni á trúarleg málefni. Þar átti reyndar ekki prestur í hlut en trúaðir einstaklingar samt og ýmsir prestar vissu af málinu og létu sér að því er virðist bara vel líka. Tímarnir breytast ansi hægt.

En það er tilhlökkunarefni þegar séra Örn Bárður tekur virðingarleysi gagnvart fólki og fordóma næst fyrir í einhverri prédikun sinni. Er hann ekki alltaf að prédika í þá áttina eins og sá sem siðferðilegt vald hefur?

Það verður nú alveg endilega að útvarpa þeirri þrumuprédkun.  Algjört möst!

 

Gamlar og nýjar náttúrufarsbreytingar

Horfði á veðurvitringana ræða hlýindin í Kastljósi.

Það hljóta að hafa orðið miklar umhverfisbreytingar á landinu upp úr miðjum þriðja áratugnum þegar hlýnaði afar skarpt og náðu hlýindi tuttugustu aldar hámarki á mjög skömmum tíma þó áfram yrði hlýtt nokkra áratugi lengur. Svo hljóta líka að hafa orðið miklar breytingar þegar fór að kólna á hafísárunum og sá kuldi hélst líka býsna lengi. 

Aldrei er þó talað um þessar breytingar, fremur en þær hafi engar verið, en því meira er talað um  um þær breytingar sem nú hafa orðið vegna hlýinda sem staðið hafa í 15 til 20 ár þó út yfir hafi tekið síðustu tíu árin.

Náttúrufarsbreytingar á Íslandi vegna veðurfarsbreytinga - maður gæti helst haldið að menn hafi aldrei upplifað slíkt áður. Eins og menn komi af fjöllum.  Skil bara ekki hvers vegna.

Þetta með fuglana. Afhverju hrundu sjófuglarnir ekki niður á árunum kringum 1940 ef það eiga fyrst og fremst að vera hlýindi sem valda hruni þeirra núna? 

Með þessu er ég alls ekki að gera lítið úr núverandi hlýnun eða afleiðingum hennar - hlýnunin er ótrúleg - aðeins að hugsa upphátt. 

Og nú er þessi janúar kominn upp fyrir meðallag að hita bæði í Reykjavík og Akureyri. 

Þetta má sjá á hinu óforbetranlega fylgiskjali, blaði eitt fyrir Reykjavík og blaði tvö fyrir Akureyri.

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_7_0.xls

Nú er komið að veðurfréttum

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_2_0.xls

Nýjárskveðja með fylgiskjali um veðrið árið 2011

Hér birtist þá hið undurfurðulega fylgiskjal fyrir veðrið árið 2011 í sama stíl og árið 2010. Skýringar má finna hér.

Annars er ég að hugsa um að hætta alveg að blogga. Eftir að ég hætti að skrifa um annað en veðrið nennir enginn að lesa það hvort sem er. Lesturinn hefur gjörsamlega hrunið en var mikill meðan ég lét gamminn geisa um hvað eina. Fyrirbærið blogg á Íslandi er reyndar á fallanda fæti.

Ég hef bloggað í rúm þrjú ár og að því kemur að maður þreytist. Ég hreinlega nenni þessu ekki lengur. En mér finnst nokkuð gaman á facebook og er þar mjög virkur. En facebook er fyrst og fremst bara djók milli vina og kunningja. Þar kemur nú ekki veðrið mikið við sögu. 

Það stóð til að setja inn á bloggið gagngerða endurskoðun á pistlunum um hlýjustu og köldustu mánuði. Hún er alveg tilbúin að smáatriðum fráteknum og ég veit ekki hvers vegna ég kem henni ekki frá mér á síðuna en kannski koma þeir pistlar þó einhvern tíma. Líklega er almennum bloggleiða um að kenna. En kannski líka því að svo til engir nenna lengur að lesa bloggið mitt eftir það breyttist í veðurblogg nær eingöngu.  

Allt á sér sinn tíma. Og minn tími er líklega liðinn hvað blogg varðar. En þetta var ansi gaman þegar hasarinn var sem mestur. Það var árið 2008.   

En hvernig sem allt veltist mun fylgiskjalið áfram fylgjast með öllu í veðrinu eitthvað áfram. Eins og áður er Reykjavík og fleira á blaði 1 en Akureyri á blaði 2.

Ég óska öllum til hamingju með glænýja árið og gott að vera laus við það gamla og úrelta.

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011.xls

Hlýjasti áratugur mælingasögunar á landinu

Áratugurinn 2001-2010 er vægast samt merkilegur hvað veðurfar snertir á Íslandi. Hann er hlýjasti áratugurinn sem mælingar ná yfir. Sá tími er um eða yfir tvö hundruð ár.

Miðað við þær 9 veðurstöðvar sem lengst hafa athugað og ég hef miðað við þegar ég hef reynt að finna hlýjustu og köldustu mánuði er hiti þeirra árin 2001 til 2010 4,8 stig eða hvorki meira né minna en 1,1 stig yfir meðallaginu 1961 til 1990. Þess ber auðvitað að gæta að hér er aðeins einn áratugur gegn þremur. Hiti síðasta áratugar er síðan hálft stig yfir meðaltalinu 1931-1960 sem var talsvert hlýrra en það sem nú er í gildi, 1961-1990.

Þegar litið er til tíu samfelldra ára er áratugurinn 2001-2010 algjörlega sá hlýjasti og áratugina frá 1998-2007 og svo áfram hefur tíu ára meðaltalið verið hærra en hæst var áður, árin 1932-1941  og 1933-1942.

Eins og mönnum er kunnugt hefur á ýmsu gengið hvað hita varðar á Íslandi síðustu tvö hundruð árin. Kaldasta tíu ára tímabilið var 1859-1868 og var þá meðalárshitinn um það bil 2,2 stigum kaldari en síðustu tíu ár. Það munar um minna. Lífsskilyrðin á landinu eru varla sambærileg.

Upp úr 1890 fór að hlýna nokkuð eftir verstu harðindin en helsta hlýindahrinan hófst um miðjan þriðja áratug tuttugustu aldar og stóð þar til hafísárin hófust 1965. Eftir það kólnaði sífellt ef miðað er við tíu ár þar til botninum var náð árin 1977-1986, en þá var hitinn um það bil 1,3 stigum kaldari en síðasta áratuginn 2001-2010, en aðeins um 0,2 stigum kaldari en var að jafnaði á þrjátíu ára tímabilinu 1961-1990. Köldustu árin í þessari kuldaskorpu voru 1979 sem var næstum því 1,2 stigum kaldara en árin 1977-1986 voru að meðaltali og svo 1981 og 1983 sem voru  0,4 og 0,6 stigum mildari en 1979.

Eftir miðjan níunda áratug síðustu aldar fór svo að hlýna. Nokkuð skrykkjótt í fyrstu en frá 1992-2001 og áfram hefur línan verið eindregin upp á við, 1998-2007 voru tíu árin komin upp fyrir meðalhitann á hlýindaskeiðinu 1931-1960 og hafa verið það síðan og árin 2001-2010 eru sem áður segir um það bið hálfu stigi hlýrri en meðaltalið 1931-1960. Enn ber að gæta þess að þarna er stillt upp einum áratug á móti þremur áratugum. En það dregur samt vel fram hvað síðasti áratugur hefur verið einstaklega hlýr í alveg bókstaklegri merkingu.

Hlýjasti áratugur sem mælst hefur.  

Hvað varðar einstök ár er árið 2003 greinilega það hlýjasta, 0,6 stigum hlýrra en meðaltalið 2001-2010. Næst koma árin 1941 og 1939 um það bil 0,2 stigum kaldari en   2003 en síðan 1960, 1946, okkar ár  2010, og loks 2004. Þessi ár eru þau einu sem ná 5,0 stigum að meðalhita ef miðað er við þær níu veðurstöðvar sem lengst hafa athugað.  

Þetta eru staðreyndirnar hvað hitann varðar eftir mínum útreikningum. Það hlýnar og hlýnar og hlýnar og eru hlýindin orðin þau mestu sem komið hafa eftir að mælingar hófust. Ekki ætla ég að spá um framhaldið eða leiða getum að orsökunum.

Þar eru aðrir mér hæfari og sumir líka áreiðanlega herskárri!

Í næsta pistli, sem er alveg yfirvofandi, ef ég dett þá ekki steindauður niður, verður farið nánar út í þennan merkilega áratug í veðrinu. 

Nýtt fylgiskjal fyrir mánaðarvöktun árins 2011 er ekki alveg tilbúið en er í undirbúningi.