Jóla og áramótaveðrið frá 1807

Yfirleitt er veðrið skaplegt um jólin. Þau eru ýmist mild eða frostasöm en næstum því aldrei er sama veðurlag alla þrjá jóladagana. Lítið er um fræg jólaóveður. Samt var mikið vestanveður á aðfangadagskvöld 1957 og varð þá minnisstæður stórbruni í Þingholtunum í Reykjavík  Víða var stormur á aðfangadag 1974. Að morgni aðfangadags 1989 var sums staðar fárviðri syðst á landinu en annars staðar var einnig mjög hvasst. Mikið tjón varð undir Eyjafjöllum í þessu veðri.  Um kvöldið var loftvægi í Vestmanneyjum aðeins 927,5 hPa. Snjókoma setti mjög svip sinn á aðfangadag árið 1960 og 1971 og lokuðust þá vegir. Einnig snióaði árin  1977 og 1983. Árið 1988 var austan stormur og snjókoma um allt land á jóladag en  sums staðar var vindhraðinn 40 m/s eða jafnvel meiri.

Einstaklega köld jól voru árin 1995, 1968 og 1965 og fyrir norðan líka árin 1980, 1988 og 1989. Sérlega hlýtt var á jólunum 2006, 1948, 1940, 1934 og 1933 sem líklega voru allra hlýjustu jólin.  

Á vef Veðurstofunnar má sjá veðrið kl. 18 á aðfangadag og á hádegi alla jóladaga frá 1949  og snjóhulu í Reykjavík.  Reyndar er hægur vandi að fletta upp á hvaða hátíðisdegi sem er frá 1949 á vef Veðurstofunnar.  Og það ættu menn endilega að gera fremur en liggja í þessum jólabókum!

Úrkomusömustu jól í Reykjavík voru 2005 en 1960 á Akureyri.

Frá 1949 er kaldasti gamlársdagur í Reykjavík og á Akureyri  árið  1976 en 1971 sá hlýjasti í Reykjavík en fyrir norðan var  1968 sá hlýjasti. Hlýjasti nýjársdagurinn í Reykjavík var 2003 en 1973 fyrir norðan. Kaldastur nýjársdaga í Reykjavík var 1948 en á Akureyri 1977. 

Á töflunum á fylgiskjali er annars hægt að sjá hvaða hátíðisdagar voru hlýjastir og kaldastir bæði í Reykjavík og á Akureyri. 

Þar er hægt að sjá hita, sól og úrkomu yfir alla jóladagana (reyndar líka Þorláksmessu), gamlársdag og nýjársdag í Reykjavík frá 1882 og frá Akureyri frá 1949 en fyrir þann tíma hef ég ekki aðgang að daglegum gögnum um þann stað. Hins vegar eru hér upplýsingar um hita og úrkomu á Hallormsstað frá 1937 til 1948. Veður er ekki alltaf það sama á þessum stöðum en oft er það svipað og Hallormsstaðatölurnar ættu  að gefa bendingu um ástandið á norðausturlandi og jafnvel norðurlandi á jólunum þetta tímabil.

Fyrir Reykjavík eru því miður litlar sem engar upplýsingar á lausu um hitann árin 1924 til 1934, aðeins þegar mestur hiti eða kuldi viðkomandi desembermánaðar hefur fallið á jóladagana, en hins vegar upplýsingar um sól og hita. Hins vegar er hér meðalhiti þessara daga, og aðeins hann, árin 1932-1934 frá Kirkjubæjarklaustri sem sýnir hve mild þessi jól voru en sól og úrkoma er  þessi ár frá Reykjavík eins og öll hin árin.  Í nokkrum elstu töflunum er dálítið um eyður i dálkum.  

Einn dálkur sýnir snjóhulu í Reykjavík frá 1921 og snjódýpt kl. 9 á jóladagsmorgun. Alhvít jörð er 4 en jörð hvít að hálfu er 2.

Úrkoman er hér auðvitað í mm og sólarstundir í klukkustundum. Menn skulu athuga vel að úrkomutölur við hvern dag er úrkoma sem mældist frá kl. 9 þann dag til kl. 9 daginn eftir. Þegar úrkomudálkur er auður hefur ekki komið dropi úr lofti en núllið stendur fyrir vott af úrkomu sem ekki var þó mælanleg. Þá skal nefnt að sól á Akureyri mælist aldrei um jólin  vegna þess að fjöllin byrgja hana.

Nýjársdagurin er auðvitað alltaf  á næsta ári miðað við þá ársetningu sem er við hver jólin í töflunum.  

Dagar með hæstu og lægstu gildi eru auðkenndir með rauðu og ætti því að vera auðvelt að finna þá í töflunum. 

Meðalhitinn er þarna raunverulegur meðalhiti fyrir Akureyri og Hallormsstað en í Reykjavík til ársins 1935. Frá 1888 til 1902 er hins vegar meðaltal hámarks-og lágmarkshita viðkomandi dags í Reykjavík en árin 1907 til 1919 er um að ræða meðaltal mesta og minnsta álesturs á hitamæli frá því snemma morguns þar til seint á kvöldi, ekki raunverulegs lágmarks-og hámarkshita. 

Á blaði tvö á fylgiskjalinu má svo sjá mesta og minnsta  hita á landinu öllu hvern hátíðardag frá 1949 og hvar sá hiti mældist.  Þar eru sjálfvirkar stöðvar inni frá 1996 með hámarkið án þess að þess sé sérstaklega getið en fyrir þann tíma eru aðeins mælingar frá mönnuðum veðurstöðvum. og allan tímann fyrir lágmarkið. Á blaði þrjú má sjá meðalhita hvers hátíðardags og meðalhita jóladaganna og áramótanna og einnig úrkomuna og hvað hún hefur verið mikil alls í Reykjavík og á Akureyri. 

Þá geta menn einnig séð hér á blaði 1 með sínum eigin augum mesta og minnsta hita þessara daga í Reykjavík árin 1829-1850 og meðaltal þess. Þessar mælingar eru ekki eins áreiðanlega og hinar og eru hér hafðar með til gamans. Árin 1820-1828 er einungis ein hitatala við hvern dag og á kannski að segja eitthvað um mildi eða hörku þeirra jóla. 

Við Eyjafjörð voru gerðar einhvers konar athuganir þrisvar á dag árin 1807-1813 og má hér sjá hitann á þeim árum um jól og áramót. Sérlega norðlensk nítjándualdar rómantík! 

Loks er hægt að sjá lágmarks- og hámarkshita í Stykkishólmi árin 1845 til 1918 og úrkomuna frá 1877. Frá 1874-1918 er meðalhitinn sem sýndur er meðalhitinn kl. 9 og 21 eða 22 en annars meðaltal hámarks-og lágmarkshita. Stykkishólsmhitinn heldur hér svo áfram árin 1924-1934, þegar ekki er hægt að fá dagsmeðaltöl fyrir Reykjavík en ekki er um hámarks-og lágmarkstölur að ræða heldur hitann þrisvar á dag og meðaltal hitans kl. 9 og 21 eða 22.  Árið 1919 er vandræðaár og ekkert liggur á lausu hvorki frá Reykajvík né Stykkishólmi og er þá gripið til Vestmannaeyjakaupstaðar fyrir það ár svo menn hafi eitthvað hugboð um hitafarið um þau jól og áramót. Það fer ekki á milli mála að jólin 1880 eru þau köldustu sem komið hafa á landinu þann tíma sem þessar töflur ná yfir.

Ótrúlega áhugavert og jólalegt með afbrigðum! Þeir sem munu skoða þetta vel og vandlega verða fyrir vikið upphafnir umsvifalaust í The Incredible Weather Hall of Infame!  

Það sem hér er framborið er tekið eftir Íslenskri veðurfarsbók 1920-1923, Veðráttunni 1947-2002, Veðurfarsyfirliti frá 2003 og áfram og loks ýmsum öðrum gögnum frá Veðurstofunni.  

Ég óska öllum þeim sem nenna að lesa bloggsíðuna mína gleðilegra jóla. Líka þeim sem nenna því ekki. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• jolavedur.xls

Athugasemdir

[DoctorE (IP-tala skráð) 23.12.2008 kl. 15:08]

Þú ert þá lifandi mar, til hamingju með það og gleðileg jól!! ;)

[Sigurður Þór Guðjónsson, 23.12.2008 kl. 17:16]

Hjartað slær en dauður er heilinn! En gleðileg jól hjartkæri doktor!

[Lára Hanna Einarsdóttir, 23.12.2008 kl. 18:21]

Þegar þú ert í þessum ham ertu með betri veðurstofum veraldar, takk fyrir!

Gleðileg jól, Siggi minn - og Il dottore líka! 

[Guðríður Haraldsdóttir, 24.12.2008 kl. 12:17]

Óska þér innilega gleðilegra jóla og þakka fyrir góða pistla um veður og sitthvað fleira.

[Emil Hannes Valgeirsson, 24.12.2008 kl. 12:41]

Veðursagnfræði er göfug fræðigrein.

Hafðu það gott um jólin.

[Beturvitringur, 24.12.2008 kl. 15:38]

Gleðilega hátíð!

Þinn einlægur aðdáandi

[Brjánn Guðjónsson, 24.12.2008 kl. 16:29]

mér eru minnistæð jólin 1994. þá var ég staddur autur í Skriðdal. jörð hafði verið auð lengi. svo klukkan 16 á aðfangadag fór að kyngja niður snjó, í massavís.

betra en á fínasta póstkorti.

megir þú og þínir eiga gleðileg jól.

[Þorsteinn Briem, 24.12.2008 kl. 17:43]

Gleðileg jól, Siggi minn!