"Kuldaskeið"

Ef maður les netmiðla, það er að segja fréttamiðla á netinu, blogg og fasbók, er alveg sláandi að svo virðist sem fjöldi manns, kannski flestir, standi í þeirri trú að nýtt "kuldaskeið" sé framundan. Og muni standa í nokkra áratugi.

Nú er það staðreynd að á þessari öld hafa verið svo mikil hlýindi að þess eru engin dæmi í samfellt jafn mörg ár. Fyrstu 14 ár þessarar aldar eru um 0,8 stigum hlýrri á landinu hvað ársmeðalhita snertir en  síðustu 14 ár 20. aldar, vetarhitinn um 1,1 stigi en sumarhitinn um 0,7 stigum hlýrri. Og það er varla raunhæft að vænta þess að hlýindi af slíkri stærðargráðu haldi áfram af sama krafti alveg von úr viti. Einhver kólnun virðist óumflýajanleg en fall úr allra hæstu hæðum er ekki það sama og kuldatíð. 

Af 20 hlýjustu árum á landinu sem hafa mælst alla mælingasöguna hafa 8 verið á okkar öld, þeirra á meðal þau tvö allra hlýjustu og var árið í fyrra annað þeirra! Varla sterkur fyrirboði kuldaskeiðs! Kaldasta árið á þessari öld á landinu, 2005, var hlýrra en öll ár 1987-2000 nema tvö en eitt var svipað.  

Séu þessi 14 ár okkar aldar hins vegar borin saman við það langtímameðaltal hita sem enn er miðað við, 1961-1990, er munurinn á ársmeðalhita meiri en heilt stig, svo ótrúlegt sem það hljómar. Öll 30 árin á því skeiði voru kaldari en 2005 nema fimm. En vitaskuld ber þess þá að gæta að þarna eru 14 ár borin saman við 30. Þetta sýnir samt hve mikil hlýindi við búum nú við og hvers konar hitafar er sterkast í minni og upplifun fólks. 

Í ljósi þeirra óvenjulegu hlýinda sem ríkt hafa á þessari öld má svo spyrja hvers konar ástand  beri að kalla "kuldakskeið" þó eitthvað kólni frá þeim methlýindum. Ef næstu 14 ár væru t.d. að ársmeðalhita 0,4 stigum kaldari en það sem af er á þessari öld, væru þau samt sambærileg við hlýindaskeiðið 1931-1960. Væri þá hægt að kalla það raunverulegt "kuldaskeið"? Að mínu að vísu takmarkaða viti ber að tala fremur gætilega og af varakárni í alvöru umræðum um veðurfarsbreytingar. Jafnvel orðin sjálf sem notuð eru geta verið varasöm eða jafnvel villandi.

Svo má líka deila um það hvenær núverandi hlýindaskeið hófst, sumir segja 1996, aðrir vilja miða við upphaf okkar aldar en frá þeim tíma hafa til dæmis ÖLL árin í Reykjavik náð meira en fimm stigum í meðalhita og þar með verið hlýrri en árin voru þar að meðaltali á hlýindaskeiðinu 1931-1960 nema árið 2013 sem var í þó alveg í því meðallagi. Að teygja núverandi hlýndaskeið aftur um 25 ár eins og gert er þarna í yfirliti Morgunblaðsins (í blaðinu sjálfu) finnst mér nokkuð langsótt þó þá væri tekið að mildast frá því kuldaskeiði 20. aldar sem hófst með hafísárunum.    

Já, "kuldaskeiðið". Eins og ég gat um áðan er engu líkara af netmiðlum en að margir standi í þeirri trú að það SÉ framundan. Eins og það sé bara óhjákvæmilega framtíðin.

Ástæðan er sú að einn ágætur veðurfræðingur og aðeins einn hefur boðað nýtt "kuldaskeið" sem muni vara í ein 30 ár. Þetta hafa fjölmiðlar haft eftir honum hvað eftir annað undanfarið. Ekki hefur þeim samt dottið í hug að leita álits annarra íslenskra veðurfræðinga um þetta atriði. Þetta má því með kalla dálitla kranablaðamennsku, að endurtaka spurningalaust í sífellu eitt sjónarmið og láta sem önnur séu ekki til.

Af þeim kveinstöfum sem margir hafa verið með hástöfum eftir að loksins núna kom vetur í kaldara lagi miðað við þessa öld (þó ekki kaldari en svo að mesta frost  vetrarins í Surtsey var -4,9 stig og mældist fyrir fáum dögum!) finnst mér það eiginlega ábyrgðarhluti að fjölmilar séu hvað eftir annað að birta algjörlega einhliða framtíðarsjónarmið um veðurfar og reyni ekki að leita annarra viðhorfa. 

Spár eru auðvitað spár en ekki raunveruleiki og menn geta bollalagt um þær í mismikilli alvöru. En með algjörlega einhliða upplýsingum um spár um veðurfar, en reynslan í vetur sýnir sannarlega að veðurfar skiptir fólk miklu máli, má hæglega skapa  andrúmsloft, stemningu og væntingar, sem mótar heilt þjóðfélag, ef dæma má eftir þeim glugga sem netmiðlar og aðrir fjölmiðlar eru inn í  samfélagið.

Það væri því ekki út í hött að fjölmiðlar spyrðu fleiri en einn íslenskan veðurfræðing hreint út um það hvaða framtíðarsýn þeir hafi um veðurfar næstu ára eða áratuga og þeir færi rök fyrr máli sínu byggð á staðreyndum, gögnum og skynsamlegum líkum. Það yrði mörgum eflaust kærkomið til fróðleiks og pælinga. Og gæti jafnvel hreinlega komið í veg fyrir að þjóðin fari nú alveg af hjörunum af ótta við meint harðindi og hallæri! Íslenskir veðurfræðingar skipta tugum, hver öðrum sprenglærðari og snjallari!

Er það eitthvað tabú eða feimnismál að fram komi í fjölmiðlum fleiri en eitt álit um framtiðarhorfur veðurfars?

Það er varla neitt einhuga samkomulag um þær horfur, sem hægt er að gera að nokkurs konar opinberum sannleika af því ekkert annað kemur fram, nema þá um undirliggjandi almenna hlýnun vegna aukinna gróðurhúsaáhrifa á okkar mjög svo veðurfarslega breytilega landssvæði. 

Nýtt kuldaskeið gæti tekið við

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_9_0.xlsx

Hlánar ekki í Reykjavík

Í dag fór hámarkshiti í Reykjavík ekki hærra en í -0,9 stig. Hámarkshiti 26. apríl hefur ekki verið lægri þar síðan 1969 en þá var hann -3,9 stig og 1927 þegar hann var -1,3 stig.

Þetta er því ekki beinlínis hversdagslegt en þó eru nokkur dæmi um annað eins um þetta leyti og enn síðar á vori. Þann 29. apríl 1975 var hámarkshitinn -5,3 stig og -3,5 stig 30. apríl 1982. Fyrstu þrjá dagana í maí 1982 hlánaði svo ekki í Reykjavik og ekki tvo fyrstu  maídagana 1979. Svo seint sem 7.-9 maí 1943 hlánaði ekki heldur í Reykjavík í hrikalegu kuldakasti. Síðasti dagurinn frma á vorið sem ekki hefur hlánað Reykajvík allan sólarhringinn eftir að Veðurstofan var stofnuð 1920 er hins vegar 10. maí 1955 þegar hitinn fór ekki hærra en -0,3 stig.

Síðast að vori sem ekki hefur hlánað á öllu landinu var 21. apríl árið 1949 þegar frostið varð hvergi minna en 1,5 kuldabolastig. Þann 8.maí 1943 var mesti hiti á landinu, 0,0 stig, lesinn á mæli kl 17 í Grindavík en hvegi hlánaði á veðurstöðvum þann dag þar sem voru hámmarkshitamælingar sem ekki voru Grindavík.

Víða á landinu hefur ekki hlánað í nokkra daga í þessu kuldakasti núna.

Sólarhringsmeðaltalið í kulda í Reykjavík þessa köldu daga hefur ekki verið í hættu.

Slæmt er það en gæti verið verra!      

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_8_0.xlsx

Snjór eykst í sumarbyrjun

Snjólítið var á landinu síðasta vetrardag eftir nokkuð löng hlýindi. Á suður og vesturlandi mátti heita alveg snjólaust á snjóathugunarstöðvum og einnig víðast hvar á austurlandi og víða um norðurland. Jörð var flekkótt víða á vestfjörðum, kringum Tröllaskaga, í hálendisbyggðum á norðausturlandi og á stöku öðrum stöðum. Hvergi var alhvítt nema ef til vil í Súgandafirði (þaðan bárust ekki upplýsingar)og svo í Vaglaskógi þar sem mældist mest snjódýpt á landinu, 51 cm.

Í gær, sumardaginn fyrsta, var hins vegar orðið alhvítt allvíða á norðurlandi,við Ísafjarðardjúp og reyndar einnig í Breiðdal fyrir austan.

Í morgun hefði enn bætt við snjóinn. Þá var orðið alhvítt víðast hvar á norðurlandi, nema í hálendisbyggðum þar sem áfram var flekkótt jörð af snjó og sömuleiðis var alhvítt frá Vopnafirði suður til Seyðisfjarðar, á Ströndum, sums staðar við Ísafjarðardjúp og alveg suður í Dali. Snjódýptin í Vaglaskógi var kominn upp í 72 cm og var sem fyrr sú mesta á landinu. Flekkótt jörð var á sunnanverðu Snæfellsnesi og á Mýrum en annars staðar má heita snjólaust á suður og vesturlandi og sunnanverðum austfjörðum. 

Meðalhitinn það sem af er mánaðar féll í gær í Reykjavík um 0,2 stig á einum degi. Sumardeginum fyrsta!

En sólin skein í gær í tólf og hálfa klukkustund! Frostið í nótt var -3,3 stig í Reykajvík en -7,4 stig í Svartárkoti. Á hádegi í dag var alls staðar frost nema með suðaustur og suðurströndinni, frá Berufriði og vestur um til Reykjavíkur þar sem hitinn var slétt eitt stig. Og sólin skein og skein! 

Sumarið er þá víst komið!

Enda fögnuðu ýmsir á fasbók veðrinu í gær alveg óskaplega. Sögðust ekki muna dýrlegri fyrsta sumardag!

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_7_0.xlsx

Kaldur sumardagurinn fyrsti

Í dag varð mesti hiti á landinu 6,7 stig í Skaftafelli. Það er fyrsti dagurinn í tíu daga í röð sem hámarkshiti landsins nær ekki tíu stigum. 

Það er sem sagt búið að vera eins konar sumar í tíu daga! En nú hefur sumarið farið í sumarfrí í bili.

Oft hefur samt verið kaldara sumardaginn fyrsta í Reykjavík og á landinu. En líka miklu hlýrra, sannkölluð vorblíða. Þennan dag er veðrið breytilegt eins og alla aðra daga.   

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_6_0.xlsx

Góð vorbyrjun en slæmt kuldakast framundan

Þegar tveir þriðju eru liðnir af aprílmánuði er meðalhitinn í Reykjavík 3,1 stig sem er 0,9 stígum yfir meðallaginu 1961-1990 (sem í apríl var aðeins lítið eitt kaldara en 1931-1960) en 0,4 stigum undir meðallagi þessarar gósenaldar. Átta af fimmtán aprílmánuðum aldarinnar hafa verið hlýrri en þessi fyrsta þriðjunginn. 

Á Akureyri er meðalhitinn 4,1 eða 3,2 stig yfir meðallaginu 1961-1990.

Sólskinsstundir hingað til eru 63,9 stundir í Reykjavík. Það er rúmum 40 stundum undir meðallagi þessarar aldar og hafa engir fyrstu tveir þriðjungar apríl verið svo sólarlitlir á þessari öld í Reykjavík og ekki síðan 1997.

Úrkoman það sem af er mánaðar er 46 mm eða um 90% af meðalúrkomu þessa daga á öldinni en 7%  yfir meðalúrkomu sömu daga 1961-1990. Það er sem sagt votviðrasamara í hlýindunum á þessari öld heldur en á kuldaskeiðinu 1961-1990! Sólskinsstundirnar á þessari öld eru að meðaltali 25 stundum fleiri fyrstu 20 dagana í apríl en á tímabilinu 1961-1990. Sem sagt: Á okkar öld er því hlýrra, sólríkara og úrkomusamara en á kuldaskeiðinu þessa 20 fyrstu daga í apríl og reyndar á öllum tímum ársins. Á Akureyri er úrkoman nú 12,6 mm. 

Mikil hlýindi hafa verið síðustu daga, einkum fyrir norðan og austan, og ekki hægt að segja annað en að vel hafi vorað. Því miður er ekki útlit fyrir að framhald verði á því. Spáð er mjög hastarlegu kuldakasti eftir árstíma fyrir og um helgina. Má búast við miklu frosti miðað árstíma. Menn geta fylgst með því í fylgiskjalinu og borið það saman við það sem kaldast hefur mælst sömu daga áður.

     

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_5_0.xlsx

Óboðleg og óþolandi frekja

Eigandi American Bar er auðvitað í fullum rétti að flagga amerískum fána til að vekja athygli á starfsemi sinni og hvers eðlis hún er.

Alþingismenn hafa ekkert boðvald yfir sjálfstæðum atvinurekstri.

Það er Frekja og Ofríki með stórum staf að þeir skuli samt skipta sér af honum með stóryrðum og í raun segja honum fyrir verkum. Vilji deila og drottna yfir öðrum.

Og þetta er það sem er óboðlegt og óþolandi í þessu máli.

Hvernig geta þingmenn annars þolað það að ganga inn og út úr alþingishúsi sem skartar skjaldarmerki erlends konungsríkis?

Eru þessir vanstilltu frekjudallar líka fífl?

 

Algjörlega „óþolandi“

Loftslagsumræðan

Enginn er ég framsóknarmaður. Og ekki efa ég að hlýnun jarðar af völdum aukinna gróðurhúsaáhrifa af mannavöldum sé staðreynd og menn eigi að reyna að sporna við henni. Ég hef þó lítið sem ekkert í alvöru tekið þátt í umræðum um veðurfarsbrytingar, komið einstaka sinnum með smáskot, stundum bara í stríðni. Þessi umræða hefur mér sýnst að stórum hluta svo vanhugsuð, óstillt, ofsafengin og öfgakennd á flesta kanta að hún er ekki fyrir viðkvæma. Ekki batnar það svo þegar umræðan tengist beinlínis pólitískum flokkadráttum og pólitískri óvild.

Frábært dæmi um þetta er hvað gerðist þegar Framsóknarflokkurinn lýsti því yfir í drögum að ályktun að spennandi yrði að geta nýtt þau tækifæri sem hlýnun veðurfars hefði hér á landi fyrir landbúnaðinn. Orðið "spennandi" er fremur óheppilegt og verður vonandi fellt út í lokagerð ályktunarinnar en það á ekki algerlega að skyggja á meginhugunina: Að nýta einfaldlega þau jákvæðu "tækifæri" sem hlýnunin þó veitir á okkar svæði og eru mjög raunveruleg. Hlýnunin hér á þessari öld er um eitt stig yfir árið sem er eiginlega bylting og gróður landsins hefur brugðist vel við eftir því. En reyndar er ólíklegt að hlýnunin haldi áfram lengi af alveg sama krafti þrátt fyrir undirliggjandi hlýnun jarðar. Hún sýnir samt hvað hlýnun á Íslandi við ysta haf, af hverju sem hún stafar, er afdrifarík fyrir gróður og landbúnað miðað við það að ekki hefði hlýnað eða þá beinlinis kólnað eins og gerðst til dæmis á hafísárunum. Ef ekki má sjá þessa staðreynd og tala um að nýta sér það sem hún býður upp á þó áhrif hlýnunar séu víða vond annars staðar á jörðunni og vinna beri þess vegna almennt gegn henni, ef ekki má nefna þetta sem vissan ábata án þess að menn fyllist afskaplegri vanþóknun og fordæmingu með mjög sterku pólitísku ívafi þá er það í mínum huga einfaldlega enn ein sönnun á þeirri óstillingu og hatursfengna ofstæki sem einkennt hefur umræðuna um loftslagsbreytingarnar hér á landi og miklu viðar þrátt fyrir fáeinar heiðarlegar undantekningar.

Þetta heiftarlega fanatíska upphlaup á netmiðlum um drögin að ályktun Framsóknarflokksins um landbúnaðarmál er ekki nein sönnun á siðleysi Framsóknarflokksins eins og látið hefur verið í veðri vaka, hvaða skoðun sem menn annars hafa á þeim flokki, heldur miklu fremur sönnun á ónýtri og vanstilltri umræðuhefð sem hér er ríkjandi um loftslagsmál.

Hógvær eftirþanki: Landsmenn hafa aldeilis nýtt sér út í ystu æsar þau spennandi tækifæri sem hlýindi og veðurblíða þessarar aldar hefur skapað í útivist, strolli og lattelapi undir berum himni og ætla nú alveg vitlausir að verða þegar smábreyting er orðin á.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_3_0.xlsx

Hlýr páskadagur eftir erfiðan vetur

Í nótt fór hitinn á sjálfvirka hitamælinum á Dalatanga upp í 17,0 stig en 15,5  á kvikasilfursmælinum. Í Bjarnarey fór hitinn í 15,6 stig á sjálfvirkum mæli. Hver tala sem valin er gerir þetta methitadag fyrir 5. apríl frá 1949 en einhver dæmi eru um meiri hita á árunum þar á undan. Þetta er vorveður. - Í bili.

En ekki byrjaði samt apríl beint vorlega. Aðfararnótt þess fyrsta fór frostið í 17,0 stig á Hellu og næstu nótt í -17.3 stig á Þingvöllum. Þetta er í meira lagi þó alloft hafi orðið kaldara þessa  daga frá stofnun Veðurstofunnar og reyndar ýmsa aðra daga síðar í aprílmánuði.

Sólin síðasta dag marsmánaðar í Reykjavík var 12,2 stundir og vantaði aðeins 0,1 stund til að jafna mesta sólskinið sem mælst hefur í hundrað ár þennan dag. En mjög kalt var þennan dag.

Meðalhiti vetrarmánuðina desember til mars var -0,10 stig Reykjavík. Það er 1,4 stig undir meðallaginu það sem af er þessari öld en innan við 0,1 stig undir meðallaginu 1961-1990. Allir vetrarmánuðirnir voru undir frostmarki í Reykjavík nema mars og hefur það ekki gerst að þrír mánuðir í röð séu þar undir frostmarki síðan 1994-1995 en þá voru allir vetrarmánuðir undir frostmarki.

Þetta er kaldasti vetur í Reykjavík síðan árin 2000 og 1999 sem voru lítið eitt kaldari og svo frá 1995 sem var allmiklu kaldari og næstu tveir vetur þar á undan voru líka aðeins kaldari.

Á Akureyri var meðalhitinn -0,55, tiltölulega hlýrra en í Reykjavík, 0,3 stig undir meðallagi þessarar aldar og á þessari öld voru veturnir þar árin 2008-2010 og 2001-2002 kaldari. 

Í Stykkishólmi var vetrarhitinn -0,12, sá kaldasti síðan 2002. Þar voru allir veturnir 1997-2002 kaldari nema 1999. Það er 0,8 stig undir meðaltali það sem af er þessarar aldar.

Á landinu í heild sýnist mér veturinn í fljótu bragði og án þess að öll kurl séu kominn til grafar álíka kaldur og veturinn 2000 en aðrir vetur síðan hafa verið hlýrri. 

Alhvítir dagar í Reykjavík voru 70, í desember vpru þeir 25, 21 í janúar, 10 í febrúar og 14 í mars.Það er 25 dögum yfir meðaltali þessarar aldar en 10 og 11 dögum yfir meðaltölunum 1961-1990 og 1931-1960 en lítill munur var á snjólagi á þeim tímabilum þó hitamunur væri mikill en kannski hefur það eitthvað með skráninguna að gera. Og hafa ekki verið jafn margir alhvítir dagar í Reykajvík síðan veturinn 1999-2000 en þá voru þeir 89 (68 veturinn 2000-2001). Mestur var snjórinn í vetur í desember. Snjódýpt var aldrei sérstaklega mikil.  

Þetta er þá óneitanlega fremur kaldur og snjóamikill vetur miðað við síðustu 20 ár en sætir þó litlum tíðindum ef til lengri tíma er litið án þess að fara sérstaklega langt aftur.

Ekki má svo gleyma því að nóvember síðastliðinn var einn sá hlýjasti sem mælst hefur, sá hlýjasti á tveimur næst elstu veðurstðövunum,Grímsey og Teigarhorni, næst hlýjasti í Reykjavik og sá þriðji hlýjasti á elstu veðurstöð landsins, Stykkishólmi. Og alveg snjólaus í Reykjavík

Það voru kannski ekki síst hvassviðrin sem gerðu þennan vetur alræmdan í hugum fólks og verður fróðlegt að sjá uppgjör Veðurstofunnar um það atriði og fleiri varðandi þennan vetur. 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_2_0.xlsx

Vorið er að koma!

Veður á Íslandi er oft breytilegt og vægast sagt umhleypingasamt og öfgakennt. Í nótt komst frostið til dæmis niður í 17 stig á Hellu en hlýindi eru á leiðinni og það er órækur forboði þeirra að nú á hádegi var hitinn kominn í 18,2 stig á Tófuhorni í Lóni.

Þessi hlýindi munu síðan fara sigurför um landið síðar í dag og næstu daga. Og sólin verður í toppformi um land allt. Búinn að gríra vel upp eftir sólmyrkvann.

Í fylgiskjalinu má sjá allan mars og þar kemur meðal annars fram að gærdagurinn var sá sólrikasti sem enn hefur komið á árinu í Reykjavik.

Vorið er komið!

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2015_1_0.xlsx