Náttúruvá á Íslandi

Ég hef nú lokið við að lesa ritið Náttúruvá á Íslandi. En ég á örugglega eftir að lesa það margsinnis aftur. Bókin er að mestu leyti sniðin fyrir almenning. 

Fyrri hluti hennar, kaflarnir um eldgos, er einstaklega læsilegur og auðskilinn.

Það á einnig að miklu leyti við um seinni hlutann um jarðskjálfta en þar eru þó líka kaflar sem eru nokkuð harðir undir tönn enda beinlínis tekið fram að þeir séu fremur skrifaðir sem samantekt fyrir fræðimenn en sauðsvartan almúgann. En ekkert af þessu er samt óyfirstíganlegt fyrir almennan lesanda, jafnvel sauð eins og mig.

En bókin hefur einn leiðinlegan galla. Hann er sá hvað hún er stór, þung og umfangsmikil sem gripur. Hreinlega sá harðsvíraðasti sem ég þekki með íslenska bók. Það er næsta vonlaust að reyna að lesa hana uppi í rúmi eða liggjandi í sófa. Hana verður að lesa á borði (og ég á reyndar ekkert slíkt borð í réttri hæð nema eldhúsborðið) og þá er hún svo stór að sjóndapurt fólk á ekki auðvelt með að lesa það sem efst er á síðunni! Sum jarðfræðikortin eru hálf misheppnuð af því að letur á þeim er svo smátt að það er ekki greinanlegt nema með stækkunargleri. Auk þess er litaval til aðgreiningar hraunfláka ekki nógu skýrt. Litirnir vilja renna saman fyrir manni. Þeir eru oft svo líkir. 

Mér finnst að svona bók hefði átt að vera í þremur bindum sem væru viðráðanleg sem bækur í hendi. Eitt bindi fyrir eldgos, annað fyrir jarðskjálfta og svo bindi fyrir náttúruvá af völdum veðurs en hennar er hvergi getið í ritinu. 

Þrátt fyrir þetta vil ég nú bara segja: 

Vá, hvað þetta er athyglisverð og fróðleg bók!  

Óvæntur appendix: Það gladdi mig sem músikunnenda að í heimildarskrá er vitnað bæði í Schubert og Schumann!

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_18_0.xls

Veðurmetingur

Nú liggja Reykvíkingar í því!

Þar hefur verið snjólaust. En hríðarbylurinn sem var að ganga yfir náði sér eiginlega hvergi á strik nema þar. Í morgun var jafnfallinn snjódýpt 12 cm bæði í Reykjavík og á Korpu. Það er ekkert  afskaplega mikið en getur þó valdið vandræðum hvar sem er fyrir umferð venjulegra fólksbíla. En snjórinn er ekkert jafnfallinn. Það er vindstrekkingur með stormhviðum og stórir skaflar hafa myndast mjög víða. Það eru þeir sem skapa mesta vandann. Annað slagið er talsvert kóf sem dregur úr skyggni svo menn eiga erfitt með að sjá skaflana.

Umferðarvandræðin láta því ekki á sér standa. 

Það stendur heldur ekki á því að sumir landsbyggðarmenn á netinu séu farnir að gera lítið úr úr þessu veðri og þeim vandræðum sem af því skapast. Þeir fyrirlíta reykvísk óveður sem þeim finnst annars flokks og óæðri veður miðað við þau göfugu hamfaraveður sem verða í þeirra heimabyggðum. 

Það sem þeir taka yfirleitt ekki með í reikninginn er í fyrsta lagi það að ýmis hríðarveður sem gerir á reykjavíkursvæðinu myndi alls staðar valda vandræðum. Í öðru lagi er það fólksfjöldinn á reykjavíkursvæðinu og bílamergðin. Þær aðstæður eru allt aðrar og snúnari en í fámennum byggðum.

Miklir hríðarbyljir eru sjaldgæfari og yfirleitt vægari (ekki samt alltaf) fyrir sunnan en á norðanverðu landinu. Hins vegar eru illvirði með regni og miklum vindi algengari á suðurlandi en norðurlandi og skapa oft heilmikinn vanda. Illviðri gerir því sannarlega líka í höfuðborginni og nágrenni. Ekki má svo gleyma því að flestir fjölmiðlar eru einmitt í Reykjavík og eiga auðvellt með að segja fréttir af vettvangi. Jú, það vill við brenna að þeir geri stundum full mikið úr hlutunum.  

Það er enginn ástæða fyrir íbúa nokkurs landshluta til að setja sig á háan hest í alvöru með veður í öðrum landshlutum en alltaf er gaman að góðlátlegri stríðni milli landshluta í þeim efnum. Illviðri skapa vandræði hvar sem þau koma en aðstæður geta verið mismunandi á hverjum stað.Svipað veður sem ekki veldur verulegum usla á einum stað getur gert það á öðrum vegna búsetulegra og félagslegra aðstæða.

Ekkert veðurtengt finnst mér fáfengilegra en metingur um veður milli landshluta ef hann er settur fram í fúlustu alvöru og með hroka og yfirlæti.

Eins og sumir landsbyggðarlúðar iðka í garð okkar reykvíkinga! Við sem höfum ekkert til saka unnið annað en lepja okkar latte!

 

 

Strætó metur stöðuna næst kl. 15:30

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_17_0.xls

Mars

Varla er hægt að búast við að mars verði jafn hlýr og tveir síðustu mánuðir.

Það er samt aldrei að vita og fylgiskjalið fylgist með mánuðinum marsera sinn gang.

Landið má nú víðast hvar heita alautt af snjó eða því sem næst. Næstum því alls staðar á suður,vestur og austurlandi er jörð algerlga alauð á láglendi. Víða á norðurlandi er líka snjólaust, svo sem á Akureyri. Enn er talsverður snjór í Fljótum, á Ólafsfirði, í Svarfaðardal og sums staðar í innsveitum á norðausturlandi og í heiðabyggðum.

Snjóalög komu snemma vetrar fyrir norðan og voru mikil vikum saman fram eftir öllum vetri en hafa verið að minnka smám saman síðustu vikur. En næstu daga má aftur búast við snjó. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_16_0.xls

Þriðji hlýjasti febrúar í Reykjavík

Febrúar sem var að líða er sá þriðji hlýjasti í Reykjavík frá því mælingar hófust, eftir 1932 og 1965. Meðalhitinn er 3,9 stig.

Ef janúar og febrúar eru hins vegar teknir saman slá þeir öll met í Stykkishólmi, eru hlýrri saman en sömu mánuðir 1964 sem næstir koma,  en athugað hefur verið þessa mánuði í Stykkishólmi frá 1846 en mánuðurnir eru í öðru sæti í Reykjavík núna, á eftir 1964.

Við suðurströndina og á suðausturlandi virðist þetta vera næst hlýjasti febrúar.

Og reyndar hugsanlega líka á landinu öllu á eftir 1932 en kannski var 1965 hlýrri. Þetta kemur ekki í ljós alveg strax.

Á Akureyri er hann sá fjórði, en auk 1932 og 1965 var 1956 hlýrri þar en 1921 var svipaður. 

Fylgiskjalið sýnir herlegheitinn í heild sinni.

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_15_0.xls

Bronsið blasir við

Meðalhtinn í febrúar er nú kominn í 3,8 stig í Reykjavík og hann hefur þar með nappað bronsinu af febrúar 1964 í keppninni um hlýjustu febrúarmánuði.

Það er ekki alls ekki útilokað að hann haldi þessari tölu til mánaðarloka og bronsið ætti í það minnsta að vera nokkuð öruggt.

Vel af sér vikið að þeim stutta! 

Á Akureyri er meðalhitinn nú 2,3 stig og er mánuðurinn þar kominn i fimmta sæti yfir hlýjustu febrúarmánuði. 

En hvað gerist á lokasprettinum? 

Fylgist með í beinni útsendingu á Allra veðra von! 

Hvergi nema þar!

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_14_0.xls

Hámarkshitamet fyrir febrúar i Reykjavík

Í nótt fór hitinn í Reykjavík í 10,2 stig er mesti hiti sem þar hefur mælst í febrúar frá því mælingar hófust. Gamla metið var 10,1 stig og var mælt þann 8. 1935 og þann 16. 1942.

Meðalhitinn í gær var 7,5 stig sem er dagsmet fyrir Reykjavík en gamla metið var 6,6, stig árið 1983. Þetta er annað dagshitametið i Reykjavík í þessum mánuði en hitti metið er frá þeim 21. þegar meðalhitinn mældist 7,9 stig.

Þykkt lofthjúpsins milli 1000 og 500 hPa flatanna sem er mælikvarði á hita loftsins var á miðnætti 5460 metrar yfir Keflavík sem er nærri meðalþykkt um hásumar. Ef hitamöguleikarnir í 850 hPa fletinum sem var í um 1300 metra hæð skilaði sér allur þarna til jarðar yrði hitinn um 15 og hálft stig.    

Mesti hiti í dag á landinu það sem af er hefur annars mælst 14,0 stig á Seyðisfirði en ekki er það nú neins konar met.

Meðalhiti mánaðarins er nú kominn upp i 3,4 stig í Reykjavík. Ég er ekki úrkula vonar um að hann nái bronsinu í hitanum af febrúar 1964.

Á Akureyri er meðalhitinn nú 1,8  og er hann nú kominn á miðjan topp tíu listann fyrir hlýjustu febrúarmánuði.

Svo er bara að sjá hvað mánuðurinn gerir á lokasprettinum. En það er þá ekki fyrr en tvo síðustu daga sem hann getur farið að klikka.

Viðbót:  Hitinn á Seyðisfirði hefur farið í dag í 15,3 stig sem er mesti hiti sem mælst hefur á landinu 25. febrúar en meira bæði rétt fyrir og eftir þessa dagsetnignu. Hámarkshitamet fyrir allan febrúar hafa líka verið sett í dag í Stafholtsey 10,2 stig, og á Mánarbakka,12,0 stig. En þessari hlýindahrinu er ekki lokið svo við sjáum hvað setur.  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_13_0.xls

Stefnir í einn af hlýjustu febrúarmánuðum

Meðalhitinn í Reykjavík þegar 20 dagar eru liðnir af mánuðinum er nú kominn upp i 2,6 stig eða 2,7 stig yfir meðallagi. Ef mánuðurinn héldi þeirri tölu yrði hann sjötti eða sjöundi hlýjasti febrúar.

En það eru ansi litlar líkur á því að hann haldi þessari tölu. 

Þvert á móti eru allar líkur á að hún muni hækka umtalsvert næstu daga! Ekki sjást nema mikil hlýindi í spám nema hvað eitthvað muni kólna tvo síðustu daga mánaðarins.

Þetta eru jú bara spár en það er mjög líklegt að meðalhiti mánaðarins eigi eftir að stíga upp í þrjú stig í Reykjavík og jafnvel hærra. 

Aðeins fimm febrúarmánuðir frá upphafi mælinga í höfuðstaðnum hafa náð að vera yfir þremur stigum, 1932, 1965, 1964, 2006 og 1929. 

Og þessi febrúar kemur á eftir janúar sem var vel inni á topp tíu listanum yfir hlýjustu janúarmánuði á landinu og líka í Reykjavík.

Á Akureyri eru meðalhitinn nú 1,0 stig eða 3,0 stig yfir meðallagi. En mánuðurinn nær ekki enn inn á lista þar yfir tíu hlýjustu febrúarmánuði.

Það verður spennandi hvað þessi mánuður ætlar að gera í hitanum! 

Viðbót 23.2.: Mánuðurinn er nú kominn í 3,0 stig í Reykjavík og verður gaman að vita hvort hann kemst upp í 3,5 stig sem er að mínu áliti alveg mögulegt. Og hver veit nema hann nái þá bronsinu af 1964 í febrúarhlýindakeppninni! En vonin um silfur eða gull er alveg vonlaus. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_12_0.xls

Raus og heimska

Þessi maður virðist reyndar miskilja allt eða ekki skilja neitt eða lifa i hálf óhugnanlegri afneitum.

Það er eiginlega hafið yfir allan vafa að athafnir manna hafa valdið hlýnun á jörðinni með tilheyrandi afleiðingum. Það er þá þegar orðið breytt veðurfar. 

Menn geta deilt um hvaða afleiðingar þetta hefur eða hversu alavarlegar þær eru eða verða. 

Í framahldi af þessu er rökrétt og blasir alveg við að hafi mennirnir með aðgerðum sínum breytt veðurfarinu og þar með líka veðrinu að einhvejru leyti geta þeir líka með aðgerðum sínum dregið úr þessum áhrifum. Breytt veðurfarinu aftur. Ríkisstjórnir eru þar auðvitað í lyilstöðu. 

Að láta eins og mennirnir hafi ekki nein áhrif á veðurfarið er bara raus og heimska.

Hitt er annað mál að það er líka raus og heimska sem veður uppi í veðurumræðunni að tengja bókstaflega allt sem gerist í veðrinu við hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda.

 

 

„Stjórnvöld geta ekki breytt veðrinu“

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_11_0.xls

Mesti febrúarhiti í Reykjavík 1935

Þennan dag, 8. febrúar 1935, mældist mesti hiti sem mælst hefur í Reykjavík í febrúar, 10,1 stig. Veðurstöðin var þá á þaki Landsímahússins við Austurvöll. Hlýindi voru um þetta leyti í nokkra daga. Þau  byrjuðu þann 6. með asahláku um land allt. Þá var djúpð lægð yfir Grænlandi. Þennan dag fór hitinn í 14,0 stig í Fagradal í Vopnafirði. Næsta dag komst hitinn á Akureyri í 13,2 stig sem þá var mesti hiti sem þar hafði mælst í febrúar en metið var slegið 1980 og tvisvar eftir það.

Þann 8. fór djúp og kröpp lægð norðaustur um landið og fylgdi henni sunnanofsaveður með rigningu. Veðrið skall á af suðaustri á sjöunda tímanum síðdegis. Loftvægi fór niður í 957,1 hPa um kvöldið í Stykkishólmi. Vindur var talinn 12 vindstig í Reykjavík og 10 sums staðar annars staðar á landinu. Enskur togari strandaði við Sléttanes við Dýrafjörð og fórust allir sem um borð voru. Kirkjan í Úthlíð í Biskupstungum fauk út í buskann og sums staðar fuku skúrar og útihús. Mjög víða fuku húsþök og er sagt að þakplötum hafi rignt yfir Reykjavík. Loftnet útvarpsstöðvarinnar á Vatnsenda slitnaði. Í  þessum látum mældist sem sé methitinn í Reykjavík. Í Vík í Mýrdal fór hitinn þá í 9,5 stig. Næsta morgun mældist úrkoman á Vattarnesi 52,3 mm og 46,9 á Teigarhorni en 13,0 í Reykjavík.

Eftir að lægðin fór yfir landið kom fyrst snöggt norðanáhlaup en svo útsynningur með éljum vestanlands. 

Í febrúar 1942 mældist einnig 10,1 stig í Reykjavík og var það þann 16. Þá var ekkert illviðri.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_10_0.xls

Kannski myndskeið frá mesta ofviðrinu í Reykjavík

Vefsíðan Lemúrinn birtir í dag tvö myndskeið sem eru fræðslumynd bandaríkjahers frá því haustið 1941 og fram á árið 1942. Þar á meðal eru myndskeið frá miklu óveðri sem á myndinni er sagt að hafi gengið yfir 13. janúar 1942 og þá hafi með öðrum skaða fimm flugbátar sokkið. En dagsetningin er áreiðanlega röng. Tvö mikil veður gengu yfir í þessum mánuði með þriggja daga millibili, 12. og 15. janúar en þann 13. var skaplegt veður. Seinna veðrið var eitt hið versta sem gengið hefur yfir suðvesturland og þá mældist mesta veðurhæð sem mælst hefur í Reykjavík. Veðrið var mest um og eftir hádegi meðan birtu naut en veðrið þann 12. var mest að kvöldlagi. Í myndskeiðinu, sem tekið er í björtu, virðist sem veðrið þann 15. komi fram.

Sé svo er þetta líklega eina kvikmyndin sem til er af þessu fræga veðri þegar mesti vindhraði sem mælst hefur í Reykjavík var mældur. Hér er tengill á þetta veður sem sést í myndskeiðinu. Það byrjar á 7:50 mínútu. Þar virðist vera blandað saman myndum frá Reykjavíkurhöfn og frá Skerjafirði þar sem flugbátarnir voru. Hér má aftur á móti sjá greinargerð Veðurstofu Íslands um ofviðrið mikla 15. janúar 1942. Þar kemur meðal annars fram að þennan dag hafi fimm flugbátar sokkið. Og margt fleira er þar að lesa.

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_9_0.xls