Gamlar greinar um veðráttu

Get ekki stillt mig um að vísa á þessa grein í Skírni 1927 um veðráttu og veðurspár eftir Jón Eyþórsson veðurfræðing. Þar birtast opinberlega líklega fyrstu veðurkort fyrir Ísland sem sjást hafa á prenti hér á landi. Það er gaman að þessari grein.

Þá eru ekki síðri endurminningar Guðmundar skálds Friðjónssonar frá Sandi um harðindaárin 1880-1886 sem kom í Skírni 1938. 

Guðmundi mundi eflaust láta sér fátt um finnast kveinstafi okkar núna yfir tíðinni.

Athugasemd: Fyrir utan það að þessi júní, sem fylgiskjalið nær nú utan um í heild, náði meðallaginu að hita í Reykjavík flýgur hann líka næstum því inn á miðjan topp tíu listann fyrir sólríkustu júnímánuði.

Ekki kæmi mér á óvart þó besti tími sumarsins sé nú að baki!  

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_40_0.xls

Mali fjögurra ára í dag

Í dag er stjörnukötturinn Mali fjögurra ára.

Sú var tíðin að hann var alþekktur í bloggheimum og átti sér fjölmarga hysteríska aðdáendur í öllum heimshornum.

En upp á síðkastið hefur hann forðast sviðsljósið enda hefur hann fengið sig fullsaddan af frægðinni og þeim söguburði, rógi, öfund og illmælgi sem henni fylgir.

Þó Mali sé kominn af allra léttasta skeiði er hann þó enn  feiknarlega grimmur og harðskeyttur og athyglin og einbeitnin alltaf jafn eiturskörp. Þetta sést glögglgega á efstu myndinni sem tekinn var fyrir örfáum dögum. 

En Mali getur líka verið spakur og horft á heiminn úr sínum upphæðum. 

Á velli er hann ætíð sperrtur og merkilegur með sig með sitt  ótrúlega langa skott enda veit hann vel af verðleikum sínum.

Og enn er hann ekki kominn út úr skápnum. Það er alltaf hans uppáhaldsstaður.

Ef smellt er nokkrum sinnum á myndirnar verður afmæliskettið Mali larger than life

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mikil dægursveifla

Hitinn í Reykjavík í þessum mánuði má nú heita kominn upp í meðallag. En ekki víst að hann hangi í því næstu daga. Nokkrir ágætir dagar með mikilli sól og hámarkshita upp á 15-16 stig hafa komið undanfarið og það gerist svo sannarlega ekki í hverjum júní. Hér í Reykjavík getum við ekki kvartað.

En annars staðar á landinu en suðvesturlandi er fremur kalt miðað við meðallag, meira að segja á  suðurlandi  og suðausturlandi. Og enn er hitinn vel undir tveimur stigum frá meðallagi fyrir norðan og  jafnvel  tiltölulega enn kaldara er á Vestfjörðum. 

Aldrei er hlýtt loft yfir landinu en hitinn á suðurlandi hefur orðið furðu hár á daginn þegar sólin skín en næturkuldinn líka ansi mikill. 

Á Þingvöllum fór hitinn í gær upp í 17,9 stig en í nótt féll hann niður í -1,8, en steig svo aftur í dag upp í 16,6 stig, dægursveifla upp á 19,7 stig,  en annað eins gerist stundum snemma sumars á Þingvöllum.   Bæði mesti og minnst hiti á landinu í dag í byggð var á Þingvöllum.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_39_0.xls

Óþolandi Samtök ferðaþjónustunnar

Ekki legg ég dóm á það hvort stéttir sem tengjast flugi, en þær eru allnokkrar, séu hálaunastéttir  eins og Samtök ferðaþjónustunnar hreyta út úr sér í þessari frétt. Hins vegar hafa þær verkfallsrétt. Hitt hefur ekki farið fram hjá mér að í hvert einasta skipti sem þær eiga í launadeilum og boða verkföll eru aðgerðir þeirra fordæmdar harkalega af Samtökum ferðaþjónustunnar.

Ekki beina samtökin tilmælum til beggja aðila sem eiga í vinnudeilum heldur er það venjan að þau ráðast gegn launafólkinu með skömmum og fordæmingu en segja aldrei styggðaryrði við flugfélögin.  

Reyndar sýnist manni að Samtök ferðaþjónustunnar séu fyrst og fremst knúin áfram af græðgi og viðhorf þeirra til ferðamála og náttúrunnar sem koma fram við ýmis tækifæri eru með eindæmum lagkúruleg og peningaleg.

Samtök ferðaþjónustunnar eru gersamlega óþolandi.

 

 

„Við þolum þetta ekki“

Góðviðri og maríutása

Í dag komst hitinn á landinu í fyrsta sinn í tuttugu stig í sumar. Á Þingvöllum fór hann í 21,7 stig en 20,2 í Hvalfirði og 19,6 á Hæli. 

Í Reykjavík varð hitinn mestur 15,9 stig en tvisvar áður í mánuðinum hefur hann verið mjög svipaður, 15,7 stig þ. 12. og 15,9  stig þ. 15. og báða dagana var mikið sólskin. En meðalhitinn í dag verður mjög sennilega sá hæsti það sem af er í Reykjavík. Síðustu vikuna hefur reyndar verið ágætt sumarveður á suðvesturlandi. 

Það er líka að skána fyrir norðan. Hitinn fór í dag a.m.k. yfir tíu stig þar sem best var.

Það var sumarlegt að vera úti í dag og ekki spillti að himininn var alveg óvenjulega fallegur.  Hátt á lofti var maríutása sem sumir segja að séu allra skýja fegurst. Einnig voru vindskafin  netjuský en neðar voru góðviðrisbólstrar.

Enda var sko góðviðri! 

Viðbót kl. 19:30: Það er enn að hlýna í Reykjavík og hitinn var þar 16,6, stig á sjálfvirka mælinum kl. 19. 

 

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_38_0.xls

Hitinn mjakast upp á við sunnanlands

Meðalhitinn í Reykjavík er nú kominn upp í 8,1 stig en það er 0,6 stig undir meðallagi. Hins vegar hefur hitinn frá þeim ellefta verið hvern dag yfir meðallagi en meðalhitinn fyrstu tíu dagana var 2,1 stig undir meðallagi. Hitinn hefur því vel sótt í sig veðrið á suðvesturlandi. Sömu sögu er ekki hægt að segja fyrir norðan en á Akureyri er hitinn eftir gærdaginn kringum 2,4 stig undir meðallagi og hver dagur eftir þann fjórða hefur verið vel undir meðallagi. 

Ekki þarf langt að fara til að finna lægri meðalhita i Reykjavík fyrstu 17 dagana í júní. Hann var 8,0 stig árið 2001 og var þá þó ekkert kuldaskeið nema síður væri.  Árið 1997 var hitinn hins vegar aðeins 7,0 stig og einnig 1986 og 1973.

Frá 1949 hefur verið kaldara en nú eða sami meðalhiti eftir 17. júní á þessum árum:

1949: 8,0

1952: 7,4

1956: 7,3

1959: 7,2

1970: 8,0

1973: 7,0

1975: 7,5

1977: 7,6

1978. 8,0

1983: 7,2

1986: 7,0

1992: 7,9

1994: 7,4

1997: 7,0

Heimurinn er sem sagt ekkert að farast. 

Og hlýjast frá 1949:

2002: 12,1

1954: 10,9

2003: 10,8

2010: 10,8

Skylt er að geta þess að einmitt á sautjándanum 2002 fór mánuðurinn að koðna niður og endaði í 10,8 stigum. Sem er reyndar harla gott.

Fyrir 1949 má finna hlýjustu fyrstu 17 dagana í júní árin 1941 og 1934 en þá var hitinn svipaður og 1954 og 2003 en erfitt er enn sem komið er að finna út alveg nákvæmar meðaltalstölur fyrir dag hvern frá þessum árum. Þessar ályktanir hér um meðalhitann eru dregnar af meðaltali hámarks og lámarkshita.

Hvað eldgamlan kulda varðar hefur júní fyrstu 17 dagana árið 1885 varla skriðið mikið yfir 6 stig og júní 1882 og 1884 líklega verið undir 7 stigum 

Við getum því verið þakklát fyrir að vera einmitt uppi núna. 

Um hlýja og kalda júnímánuði í heild má lesa  annars staðar hér á blogginu. 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_37_0.xls

Veðrið 17 júní 1811

Já, hyggjum nú að þjóðlegum dyggðum, ættjarðarást og vindgnauði aldanna!

Um það leyti sem Jón Sigurðsson fæddist gerðu danskir landmælingamenn veðurathuganir á Akureyri. Athugað var að morgni, um miðjan dag og að kvöldi, en ekki er vitað um klukkustundina nákvæmlega.

Daginn sem Jón Sigurðsson fæddist var suðlæg átt og fremur hlýtt í veðri. Hér sést tafla um veðrið á Akureyri á  athugunartímum. Hitinn er í celsíusgráðum og loftþrýstingurinn í hektópaskölum eða millibörum. Þurrt var.

                                 Hiti         Loftvægi   Átt                             

Morgun                     11,0        1005         Suðsuðvestan      

Miðdegi                    14,8        1005         Suðsuðvestan

Kvöld                         2,3        1008         Logn

Svo er fylgiskjalið enn  að forvitnast um veðrið á okkar tímum.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_36_0.xls

Hugsa fyrst - gjamma svo!

Í dag var lang besti dagurinn á suðurlandi það sem af er sumars. Hitinn komst í 15,7 stig í Reykjavík og notalegt var að ganga úti í kvöld í fyrsta sinn. Meðalhitinn var fyrir ofan meðallag eins og í gær en það gildir ekki enn um aðra landshluta en suður og suðvesturland.  Annars staðar er áfram kalt þó gærdagurinn hafi sums staðar verið sæmilegur.

Í dag komst hitinn á Árnesi í 18,8 stig sem er lúxus miðað við það sem verið hefur. 

Eftir spám að dæma virðist sem lítið breytist næstu daga, sumarið verði aðallega sunnanlands.

Það má því spyrja hvort enn sé nokkuð sumar komið.

Svo langar mig líka til að spyrja hvort vit sé í því, eins og  menn eru  nú sumir að gera  hvergi bangnir, að tengja hvarf sandsíla og hrun sjófuglastofna við hlýindi síðustu ára. Ég veit ekki betur en ástæður þessa séu óþekktar.

Ekkert svona gerðist þegar hlýnaði mjög hratt á þriðja áratug 20. aldar og þá stóðu hlýindin í 40 ár þó toppurinn hafi verið á fjórða áratugnum.

Menn mega nú alveg hugsa ofurlítið áður en þeir fara að gjamma. 

 

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_35_0.xls

Fjöldadauði

Það deyr sprautufíkill á þriggja vikna fresti.

Þættirnir í Kastljósi um læknadóp" vöktu athygli og hafa vafið nokkuð upp á sig. Ekki er þess að vænta að nein slík umfjöllun fari  fram án þess að um hana verði skiptar skoðanir. Engin umræða er það eina sem ekki mun valda neinum deilum. Og sumir vilja kannski helst hafa engar umræður.

Ýmsar staðreyndir um notkun á rítalíni, sem er einna mest notaða „læknadópið',' eru sláandi.   

Þeim sem taka lyf í þeim lyfjaflokki sem rítalín tilheyrir fjölgaði um næstum því um helming frá árinu 2006 til 2010 en á sama tíma fjölgaði ávísunum á þessi lyf  um 70%. Níutíu prósent sprautufíkla sem voru í meðferð hjá SÁA í fyrra höfðu sprautað sig með þessum lyfjum og segja sjúklingsarnir að fíknin  í  það sé sterkari en í flest önnur vímuefni. Þetta er lyfið sem þeir nota mest eða næst mest. Eftir að hömlum á ávísun lækna á þessi lyf var létt hefur sala þeirra aukist stórkostlega. Nú er svo komið neysla þeirra hefur unnið upp þá minnkun sem orðið hefur á neyslu á kókaíni og e-pillum. Þessi lyf eru sem sagt líka ógurleg fíkniefni og eru orðin hættulegustu lyfin sem sprautufíklar nota.

Einn þeirra deyr á þriggja vikna fresti. Flest fólk í blóma lífsins.

Frétt um þetta kom nýlega í sjónvarpinu. Hún hefur ekki vakið minnstu viðbrögð  og alls engar umræður hafa orðið um hana. Miklar og heitar umræður hafa hins vegar orðið um það að í Kastljósi voru birt nöfn þeirra lækna sem mestu hafa ávísað af þessum lyfjum.

Ef mönnum er einhver alvara með það að binda enda á þennan fjöldadauða sprautufíkla er alveg óhjákvæmilegt að gefa þeirri staðreynd gaum að öll koma þessi lyf upphaflega frá læknum. Þeim er ekki smyglað til landsins. Einn læknir hefur ávísað einum fjórða af öllu því rítalíni sem  ávísað hefur verið til fullorðinna. Og miðað við þær staðreyndir sem komið hafa fram um aukningu þessara lyfja og að þau eru orðin helsta fíkniefnið er það varla nein goðgá þó menn álykti að hugsanlega megi læknar gæta vel að sér í þessu sambandi. Þeir séu hluti af þessum banvæna vanda. Formaður Læknafélags Íslands sagði reyndar í Kastljósi um daginn eitthvað á þá leið að þeir sem ávísa mest af þessum lyfjum verði að sýna fram á það að allt það athæfi sé byggt á traustum læknisfræðilegum grunni og bættri reyndar við að engar sannanir væru fyrir því að ritalín kæmi  fullorðnum að gagni sem haldnir væru ofvirkni með athyglisbresti. Hún var sem sagt með alvarlegan efa og hann hlýtur að kvikna upp í huga hvers manns, sem lætur sig málefni fólks í fíkniefnavanda einhverju skipta, ef hann beitir sjálfan sig hreinlega ekki andlegu ofbeldi.

En nú er ekki lengur á þessa ábendingu formanns Læknafélagins minnst. Enginn talar um að skýra verði með rökum þessa gífurlegu notkun á lyfi sem er  að deyða fólk í stórum stíl. Nú er bara verið að slá því föstu í blaðagrein eftir blaðagrein að alls ekkert sé athugavert við allar þessa lyfjaávísanir. Þær séu allar með tölu byggðar á réttlætanlegum læknisfræðilegum grunni. Þetta er ekki orðað alveg svona en þannig er tóninn.

Komið hefur fram í fréttum frá SÁÁ að  fyrir enga muni  eigi að ávísa þessum lyfjum til fíkla. En það hefur líka komið mjög skýrt fram frá SÁÁ að geðlæknar leita næstum því aldrei eftir upplýsingum frá meðferðarstofnunum um þá sjúklinga sem þeir eru að ávísa þessum lyfjum til. Eru það öfgar eða ærumeiðandi aðdróttanir að álykta að slíkt sé óafsakanlegt hirðuleysi og kæruleysi um líf samborgaranna í ljósi þess að einn sprautufíkill deyr á þriggja vikna fresti og þeirra uppáhaldslyf eru einmitt rítalín og skyld lyf?

Er virkilega hægt að yppta bara öxlum yfir þessu eins og ekkert sé?

Líta verður á nafnbirtingu Kastljóss á læknum og einnig afdráttarlausar vangaveltur formanns SÁÁ um gagnsleysi rítalíns til lækninga á ofvirkni á fullorðnum (sama hugsun og hjá formanni Læknafélagsins), sem hugsanlega standast ekki í öllum smáatriðum, sem ábendingu um það að ef menn vilja í alvöru leysa þann  vanda sem getur fylgt notkun rítalíns sem fíkniefnis sé  nauðsynlegt að  beina athyglinni undabragðalaust að þætti lækna í ávísun þessara lyfja.

En hvað gerist? Reynt er að kveða alla þessa umræðu harðlega í kútinn með því að kalla hana nornaveiðar, mannorðsmorð, fordóma og árás á sjúklinga. Allt reyndar mjög gamalkunnug viðbrögð. 

Það sem er núna að gerast er einfaldlega þetta: Þrátt fyrir það að allt það rítalín sem er í umferð sé frá læknum komið er verið að byggja upp rammgerðan varnarmúr utan um læknaheiminn, bæði í heild og þá einstaklinga sem nefndir hafa verið, og nánast staðhæft að þar sé alls ekkert misjafn eða athugunarvert, allt sé í sjaldgæfum sóma, þar sé orsaka vandans á engan hátt að leita. Sá læknir sem mest hefur ávísað af því lyfi sem fíklar eru að deyja út af, meira ein einn í mánuði hverjum, er jafnvel sleginn til riddara og kallaður frumkvöðull. Leiðari Morgunblaðsins krefst þess að Kastljós biðjist afsökunar á því að hafa birt nafnalistann yfir þá lækna sem mest hafa ávísað á lyfin. Enginn leiðari er skrifaður um þá æpandi staðreynd á einn fíkill deyr á þriggja vikna fresti og flestir þeirra eða allir hafa notað „læknadóp". Vel á minnst það má ekki kalla þetta dauðalyf „læknadóp" þó það sé eingöngu frá læknum komið því það er víst dónaleg móðgun við sjúklinga.

Jafnframt þessu er verið að búa til þá mynd af orsök þessa vanda og öllu eðli hans og umfangi að hans sé eingöngu að leita í heimi fíkla í undirheimunum. Átakanlegasti vitnisburður um þetta er ályktun stjórnar ADHD sem segir þetta nánast berum orðum.  Fíklar iðka það vissulega að ganga frá lækni til læknis til að láta þá skrifa upp á fyrir sig. En þegar læknar trassa það algjörlega að tékka á sögu þessara sjúklinga eins og SÁÁ staðhæfir er ekki hægt að kenna fíklum eingöngu um þetta. Læknarnir eiga líka hlut að máli.  

En það er einmitt í gangi feiknarleg og krampakennd afneitun á því að læknar eigi nokkurn minnsta hlut í þeim fjöldadauða sem nú geisar meðal fíkla. Þess í stað er öll áhersla á það lög að glæpavæða vandann, láta sem hann sé ekkert annað en sé undirheimassukk og spilling og tengist ekki á neinn hátt hinni virðulegu og valdamiklu læknastétt.

Ef þetta sjónarmið verður ofan á, með hjálp ofurþunga læknastéttarinnar, sjúklingafélaga og sumra fjölmiðla, er enginn von til þess að sporna megi  við þeim hryllingi og dauða sem er fylgifiskur fíkniefna sem er sprautað í  æð og hefur verið kallað „læknadóp."

Og á meðan menn iðka þessi ómerkilegu undanbrögð  fellur einhver ung manneskja í valinn á þriggja vikna fresti.

 

 

 

Slæðingur af minniháttar kuldametum

Í nótt voru næturfrost mjög víða um land. Mest var það í byggð -5,6 stig á Reykjum í Fnjóskadal en á reginfjöllum -9,1 á Brúarjökli. 

Nokkuð er í dagsmetið í byggð en aldrei hefur reyndar mælst meira frost þennan dag á reginfjöllum. En það segir kannski ekki mikið því mælingar á þeim hafa ekki staðið nema í nokkur ár og met á þeim eru því ekki góður mælikvarði á styrkleika kuldans miðað við fyrri tíð, jafnvel þegar þaðan koma lægri tölur en nokkru sinni hafa mælst á veðurstöð yfirleitt. En hvað hefðu þær sýnt í kuldaköstum fyrri ára?

Þrjú mánaðarkuldamet á láglendi fyrir júní voru reyndar sett í nótt en ekki á stöðvum sem ýkja lengi hafa athugað. Þessi met verða því að teljast minniháttar.

Í Stafholtsey mældust -3,6 stig en gamla metið var -3,1 stig frá þeim öðrum árið 2000. Mælingar frá 1988. Sjálfvirka stöðin á Hvanneyri átti nokkuð í það í nótt að mæla eins mikið frost eins og mannaða stöðin þar mældi í langri en nokkuð slitróttri mælingasögu, -3,7 stig þ. 11. 1973 í einhverju mesta kuldakasti eftir árstíma sem komið hefur. Á Húsafelli mældist frostið í nótt -4,3 stig.

Á Hjarðarlandi í Biskupstungum mældust -3,5 stig en gamla metið var -2,7 þ. 3. 2000. Mælt frá 1990.

Á Torfum inni í Eyjafjarðardal mældust -5,5 stig en þar höfðu áður mælst mest í júní -4,8 stig þ. 3. árið 2000. Mælingar í júní frá 1998.

Á stöðvum sem athugað hafa áratugum saman hafa engin kuldamet komið. Það er kalt þessa daga en ekki alveg eins og kaldast hefur orðið um þetta leyti, t.d. árin 1975 og 1973. Það leiðinlega við þetta kuldakast er það að slík hafa ekki verið að sumarlagi í háa herrans tíð og ekki hefur komið verulega kaldur sumarmánður yfir landið síðan júní 1997.  

Ekki hafa skeyti komið frá Staðarhóli það sem af er júní  en hann er alveg trúanlegur til að hafa sett kuldamet en þar hefur verið mælt síðan 1961. Það er segin saga  að ef mælingar á stöð falla niður gerast stórtíðindi sem þar með verða án skráningar. En ætli sé nokkuð búið að leggja Staðarhól niður sem mannaða veðurstöð?

Þær eru nú óðum að týna tölunni. 

Á Suðurlandsundirlendi var frost út um alllt, mest -4,4, stig í Þykkvbæ og -4,9 á sjálfvirku stöðinni á Hjarðarlandi en -3,5 á kvikasilfursmælinum. Mismunurinn sýnir vel að ekki er alltaf auðvelt að átta sig á hvort um raunverulegt hita- eða kuldamet er að ræða á stöðvum sem voru lengst af mannaðar en eru nú orðnar sjálfvirkar og þær eru ansi margar.  

Ekki mældist í nótt frost í Reykjavík en hins vegar í Straumsvík og á Hólmsheiði og jafnvel á Skrauthólum á Kjalarnesi.

   

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2011_34_0.xls