Sólríkustu aprílmánuðir

Apríl árið 2000 er efalaust sólríkasti apríl á landinu síðan byrjað var að mæla sólskin. Hann er sólríkasti apríl alls staðar þar sem mælt var, í Reykjavík, Akureyri, Hólum í Hornafirði, Sámsstöðum í Fljótshlíð, Reykjum í Ölfusi, Hveravöllum og við Mývatn. Enginn mánuður ársins hefur slegið jafn mörg met á einu sólskinsbretti! Á Reykhólum, á Melrakkasléttum og á Hallormsstað, þar sem lengi var mælt sólskin, var búið að leggja sólskinsmælingar niður þetta ár. 

Í Reykjavík skein sólin í 242,3 stundir en meðaltalið 1961-1990 er 140 klukkustundir. Á Akureyri skein sólin í 196,3 stundir en meðaltalið er 129,8. Við Mývatn skein sólin í 200,2 stundir. Að jafnaði eru sólskinsstundir um það bil 20 stundum fleiri við Mývatn en á Akureyri í apríl. Á Hólum í Hornafirði var sólskin í 265,1 stund og hefur hvergi á veðurstöð mælst eins mikið sólskin í aprílmánuði. Sólin á Sámsstöðum var í 255,3 stundir en 237,5 á Reykjum. Á Hveravöllum skein sólin í 261,4 stundir. Og merkilegt nokk virðast Hveravellir vera sólríkasti staðurinn þar sem sólskin hefur verið mælt á landinu, 149 klukkustundir að jafnaði árin 1966 til 1990, 12 stundum fleiri en í Reykjavík á sama tíma og 4 stundum meira en á Hólum en þessir tveir staðir eru þeir sem næstir koma Hveravöllum sömu árin. Ekki hafa í Reykjavík komið fleiri dagar í nokkrum apríl með tíu klukkustunda sólskini eða meira en þeir voru 15 og aldrei hafa fleiri slíkir dagar komið í röð, 12 dagar,  frá þeim 14. til hins 25. Þann 13. var sólarlaust en 11. og 12. skein sólin í meira en tólf stundir.  Alla þessa daga nema þrjá var meðalhitinn þó undir frostmarki. Síðdegishitinn var 2-5 stig en næturfrostin 3-7 stig. Fór þetta ástand afar illa með gróður. Á Sámsstöðum og Reykjum i Ölfusi skein sól meira en tíu daga samfellt í 15 daga, frá hinum 11. til hins 25. Hitinn var í svalara lagi, 1,1 stig undir meðallaginu á  landinu 1961-1990 þeirra stöðva er lengst hafa athugað. Úrkoman var svo lítil að mánuðurinn er kyrfilega meðal topp fimm aprílmánaða sem þurrasti hafa verið á þeim örfáu stöðvum sem lengst hafa athugað úrkomu, ekki mikið meira en einn fjórði af meðalúrkomunni 1931-2000 sem hér er alltaf miðað við í þessum sólarpistlum. Snjólagið á landinu var 40% en meðaltalið 1961-1990 er 43%.Í þessum bjarta mánuði sigraði Gary Kasparov á skákmóti á Íslandi. 

Næsti apríl, 2001, er sá sjötti sólríkasti i höfuðborginni með 212, 5 sólskinsstundir. Fjórtán daga skein sólin meira en 10 stundir en þó ekki aldrei fleiri en þrjá í röð. Kalt var framan af en hlýnaði upp úr miðjum mánuði. Hitinn var 0,3 stig yfir meðallagi en úrkoman í rétt tæpu meðallagi. Snjólag var 42%.

Apríl 1924 er aftur á móti sá næst sólríkasti í Reykjavík með 225 stundir. Hann var um hálfu stigi kaldari á landinu en árið 2000 en úrkoman var liðlega helmingurinn af meðallaginu. Snjólag var 52%. Um miðjan mánuð snjóaði allmikið á suður og vesturlandi. Snjódýpt var 17. cm í  höfuðborginni 17.-18. og fyrri daginn 27 cm á Stórhöfða í Vestmannaeyjum. Bátur með með 8 mönnum fórst þ. 14. undan Stöðvarfirði. Þann fyrsta var Adolf nokkur Hitler dæmdur í fimm ára fangelsi fyrir landráð en sat inni skamma hríð.   

Þriðji í röðinni er apríl árið 2006 þegar sólin skein í 219,5 stundir. Hitinn var rétt aðeins undir meðallagi á landinu og úrkoman örlítið meiri en í meðallagi. Á Kirkjubæjarklaustri mældist meiri hiti en mælst hefur þar í apríl, 17,9 stig þann 28. en sama dag mældust 18,9 stig á Kollaleiru í Reyðarfirði. Veður þótti nokkuð rysjótt í þessum mánuði. Snjólag á landinu var 44%. Moggabloggið byrjaði þann fyrsta! 

Þurrasti apríl á landinu er talin vera árið 1935 en þá rétt skeið úrkoman í að vera einn fjórði af meðallaginu. Á Hólum í Hornafirði hefur ekki mælst minni úrkoma i apríl, 3,5 mm (frá 1931). Þar hefur heldur ekki mælst meiri hiti en kom þar þann 27.en þá mældust 17,1 stig. Hitinn var 0,6 stig undir meðallagi á landinu. Og þetta er fjórði sólarmesti apríl í Reykjavík en sólin skein í 215 stundir. Snjólag var 47%. Næsti mánuður á eftir, maí, reyndist hlýjasti maí sem mælst hefur á landinu.       

Fimmti sólríkasti apríl í Reykjavík er 1994 þegar sólin skein í 214 stundir. Bæði á  Hólum í Hornafirði og Sámsstöðum í Fljóthlíð er þetta næst sólríkasti apríl. Úrkoman var rösklega helmingur af meðallaginu á landinu en hitinn 0,8 stig undir. Snjólag var nokkuð mikið, 57% og tók snjó lítið upp. Snjóflóð ollu miklu tjóni á sumarbústaðasvæði við Ísafjörð þ.5 og einn maður fórst í því. 

Apríl 1999 er sá sjöundi sólríkasti í Reykjavík með 210 sólskinsstundir. Og þetta er fjórði sólríkasti apríl á Akureyri þar sem sólin skein í 165 klukkustundir. Sólríkt var alls staðar. En fremur var kalt, Hitinn var 0,3 stig undir meðalagi en úrkoman 68% af meðallaginu. Snjólag var 57%. Upp úr miðjum mánuði var snjódýptin 177 cm við Skeiðsfossvirkjun í Fljótum. Einn maður fórst í snjóflóði á Ströndum þann þriðja. 

Áttundi sólríkasti apríl í höfuðborginni er 2008 með 207 stunda sólskini. Hitinn var hálft stig yfir meðallaginu en úrkoman var nákvæmlega helmingurinn af henni á þeim fáu stöðvum sem allra lengst hafa athugað. Snjólag var 47%. Níunda sætið í sólríki höfuðstaðarins skipar apríl 1948. Þá var sól í 199 stundir. Úrkoman mátti heita nákvæmlega í meðallagi en hitinn var 1,2 stig undir meðallagi. Á Suðureyri kom hitamet í apríl, 14,5 þ. 23.  en það er þó heilu stigi lægra en marsmetið á sama stað sem sett var mánuðinn á undan. Á Gjögri kom einnig aprílmet þennan dag, 14,9 stig. En hlýjast varð þó í Síðumúla í Borgarfirði, 15,5, stig. Snjólag var 41% á landinu.

Apríl 1925 krækir í tíunda sólskinssætið í Reykjavík með 197,5 sólskinsstundir. Það er kannski hálf undarlegt því  aðeins hefur tvisvar mælst meiri úrkoma í apríl í bænum en hún var 135,4 mm. Aðeins í Vestmannaeyjum mældist lítið eitt meiri úrkoma (0,1 mm!) og er sjaldgæft að Reykjavík megi heita úrkomusamasta veðurstöð landsins í apríl.  Hitinn á landinu var 0,4 stig undir meðallaginu 1961-1990 en úrkoman var um einn fjórða fram yfir. Snjólag var 48%.

Sólríkasta apríl á Akureyri hefur þegar verið getið, árið 2000.  Næst sólríkasti apríl þar er hins vegar árið 1981 en þá skein sólin í 184,5 stundir. Þetta var hlýr mánuður þó kólnað hafi undir lokin,  hitinn heilt stig yfir meðallaginu en úrkoman var nokkuð yfir meðallagi. Snjólag 34%. Eldgos var Í Heklu dagana 9. til 16. en sagt er að það hafi verið framhald gossins í ágúst árið áður en ekki sjálfstætt gos. Hræddur er ég samt um að flestum hafi þó bara fundist það hafa verið frjálst og óháð gos! Þann 19. kom Kambanes á óvart með því að mæla 18,1 stigs hita en þetta er eitthvert armasta útnes og náströnd á landinu. 

Apríl 1934 er sá þriðji sólríkasti með 180 sólskinsstundir. Hitinn var 0,4 stig yfir meðallaginu  en úrkoman var um þrír fjórðu af meðallagi. Ekki hefur mælst þurrari apríl á Raufarhöfn, 4,7 mm (frá 1933). Snjólag á landinu var 37%. Eldgos sem hafði hafist í Grímsvötnum 30. mars hélt áfram fram í miðjan þennan mánuð. Þann 24. mældist vindhraði á Washingtonfjalli í Bandríkjunum 87 m/s.

Fimmti sólríkasti apríl á Akureyri er 1957 þegar sólin skein í 163 stundir. Á Hallormsstað skein sólin í 219 stundir og þar er þetta sólríkasti apríl sem þar mældist 1953-1989.  Hitinn var 2,2 stig yfir meðallagi á landinu og er þetta að mínu tali tíundi hlýjasti apríl. Úrkoman var um einn fjórða fram fyrir meðallagið en snjólagið var 27%.  Elvis var á toppnum á vinsældalistanum í Bandaríkjunum með All shook up. 

Apríl  1978 er sá sjötti í röðinni á Akureyri en sólskinið mældist þá 161 stund. Hitinn var heilt stig yfir meðallagi en úrkoman var minna en helmingurinn af meðallagi þar sem hún hefur lengst verið athuguð. Á Skriðuklaustri og við Grímsárvirkjun var úrkoman ekki mælanleg og er það minnsta úrkoma sem mælst hefur á íslenskum veðurstöðvum í apríl, ásamt Húsavík árið 1941. Allvíða norðanlands og austan voru sett þurrkamet í apríl, svo sem við  Skeiðsfossvirkjun, 14, 2 mm (frá 1971), Hólum í Hjaltadal 6,8, (1957-1990),  Grímsey 5,8 mm (frá því á stríðsárunum), Þorvaldsstöðum í Bakkafirði 2,8 mm (1924-1995), Vopnafirði 2,9 mm (1965-1993) og Dratthalastöðum, 1,1 m (1965-1999). Snjólag á landinu var 30%. Loftvægi var með mesta móti. Í Reykjavík hefurþað  aðeins verið meira í apríl 1929 og 1973.    

Þrír sólríkir aprílmánuðir komu á Akureyri á hafísísárunum.

Í apríl  1966 skein sólin þar í 159 klukkustundir sem gerir hann að sjöunda sólríkasta apríl. Ekki var kalt, hitinn 0,4 stig yfir meðallaginu. Fremur var úrkomusamt, um 20% fram yfir meðallagið. Fyrir norðan voru mikil snjóalög en snjólag var annars 47% á landinu. Smávegis hafís var fyrir norðurlandi.

Þann 4. ,,týndist‘‘ Þórbergur og var auglýst eftir honum. Hann reyndist hafa dottið í það heima hjá kunningja sínum. Margir óttuðust að eitthvað hafi komið fyrir meistarann. Og fræg er sagan að þegar hann kom heim hafi Margrét kona hans sagt: Að þú skulir bara voga þér að koma lifandi heim Þórbergur! (En ætli þetta sé ekki nú bara þjóðsaga). 

Hafísinn var miklu meiri í apríl 1967 sem er sá tíundi sólríkasti á Akureyri en þá mældist sólskinið 155,8 stundir. Snjólag var 49% á landinu en þann fyrsta mældist snjódýptin á Raufarhöfn 205 cm. Apríl 1968, skipar svo áttunda sætið á Akureyri að sólríki. Þá skein sólin í 156,2 stundir. Úrkoman var aðeins minni en 1966 en það var miklu kaldara, hitinn 0,9 stig undir meðallagi en úrkoman rétt fram yfir meðallagið. Hastarlegt kuldakast hafði skollið á í lok mars og aðfaranótt 1. apríl mældist víða mesta frost sem mælst hefur í apríl, svo sem -16,4 stig Reykjavík, -21,2 stig á Hólmi við Rauðhóla, -23,1 á Hvanneyri, -20,0 í Síðumúla  í Borgarfirði og -18,2 stig á Akureyri, -16,9 í Vík í Mýrdal og Vestmannaeyjum. Mesta frostið var þó -27,9 stig  stig á Hveravöllum, -26,6 á Grímsstöðum og -24,4 stig á Vöglum í Vaglaskógi. En það myndi æra óstöðuga og kulvísa að telja upp öll kuldametin sem komu þennan dag. Snjólag var 45%. Raufarhöfn var enn í nokkru snjóastuði og þar mældist snjódýptin 180 cm fyrstu þrjá dagana. Hvað er fólk að kvarta um snjó og vetrarríki í þeim apríl sem nú er að líða! Í þessum mánuði var Martin Luther King myrtur og klukkunni á Íslandi var flýtt um klukkustund allt árið.   

1941 er sá níundi sólríkasti á Akureyri með 156 sólskinsstundir. Hitinn var um 1,7 stig yfir meðallagi en úrkoman aðeins liðlega helmingur af meðallaginu 1931-2000. Hún var sérstaklega lítil fyrir norðan. Hún var ekki mælanleg á Húsavík og  Fagradal í Vopnafirði. Svo litil úrkoma á veðurstöð í apríl hefur ekki mælst nema á Skriðuklaustri og Grímsárvirkjun 1978. Ekki hefur mælst þurrari apríl á  Akureyri,  5,1 mm (frá 1928), Sandi í Aðaldal, 0,5 mm (1935-2004), Nautabúi í Skagafirði 3,2 mm (1935-2004) og við Blönduós, 3,0 mm (1932-2003). Mjög var snjólétt á landinu, snjólagið var aðeins 23%. Mánuðurinn byrjaði æði kuldalega því -21,0 stig mældust þann 3. Á Grímsstöðum og -20,0 í Reykjahlíð en aftur á móti mældust 17, 1 þ. 24. á Sandi.      

Viðbót:  Apríl 2013 reyndist vera næst sólrikasti apríl í Reykajvík með 226,1 klukkustund. Það er þó mál manna að þetta hafi að flestu leyti verið skítamánuður!

Sólarminnstu aprílmánuðir

Það er nánast hlálegt að sólarminnsti apríl í Reykjavík, árið 1974 með 57,2 klukkustundir af sól, skuli líka vera hlýjasti apríl sem þar hefur mælst og á öllu landinu þar sem hitinn var 3,7 stig yfir meðallaginu 1961-1990 sem hér er miðað við um hitafrávik. Ýmsar veðurstöðvar sem hafa mælt sól settu met í sólarleysi, Reykhólar, 49,3 stundir (1958-1987), Hveravellir 82,3 (1966-2004) og  Sámsstaðir 53,8 stundir (frá 1964).  Á Reykjum í Ölfusi voru hins vegar sólskinsstundirnar aðeins  29,8, svo ótrúlega sem það hljómar, og hefur ekki mælst minni sól á íslenskri veðurstöð í apríl. Fyrir norðan og austan var aðra sólarsögu að segja. Á Akureyri voru sólskinsstundirnar 154,4 en 175 á Hallormsstað. Sunnanátt var langtíðasta vindáttin. Úrkoman var mikil, 37% fram yfir meðallagið 1931-2000 þeirra stöðva sem lengt hafa athugað. Mikil úrkoma var á vesturlandi og mánaðarúkomumet á Lambavetni 157,1 mm og Kvígindisdal 324,3 mm. Snjólag var með því minnsta sem verið hefur í apríl síðan byrjað var að fylgjast með síku 1924, 15%. Síðasta dag mánaðarins hófst jarðskjálftahrina í Borgarfirði sem hélst fram í desember.

Í apríl 1913 mældust sólskinsstundirnar 59 á Vífilsstöðum. Við teljum það hér til Reykjavíkur og er þetta þá næst sólarminnsti apríl í bænum. Hitinn var um hálft stig yfir meðallaginu. Hraungos hófst þ. 25. við Mundafell og Lambafit norðaustur af Heklu. Í Skeiðará kom stórhlaup í þessum mánuði. Úrkoman á landinu var örlítið meiri en 1974.

Árið 1921 var úrkoman hins vegar miklu meiri, hátt upp í að vera tvöföld meðalúrkoma á landinu og er þetta talinn úrkomusamasti apríl sem mælst hefur. Í Stykkishólmi hefur ekki mælst meiri úrkoma í apríl, 124,5 mm (frá 1857) og heldur ekki í Reykjavík, 149,9 mm. Sólin skein í 82 stundir í Reykjavík sem gerir hann að sjötta sólarminnsta apríl. Hitinn var í meðallagi á landinu. Í lok mánaðarins komst hitinn í 19 stig á Grímsstöðum sem þá var mesti aprílhiti sem mælst hafði á landinu. Í Reykjavik fór hitinn í 14,6 stig.

Apríl 1923 er sá þriðji sólarminnsti með 68 sólskinsstundir. Tíðin var hægviðrasöm og sagt var að sólríkt hafi verið nyrðra en engar sólskinsmælingar voru  þó til staðar. Hlýtt var í veðri, um eitt og hálft stig yfir meðallagi, en úrkoman var ríflega þrír fjórðu af meðallaginu. Þann 19. opnaði Bæjarbókasafnið í Reykjavík sem nú er Borgarbókasafnið. 

Apríl 1976 er fjórði sólarminnsti í Reykjavik með 78 stundir. Hitinn var aðeins yfir meðallagi en úrkoman 87% af meðallaginu. Snjólag var 49%. Hitabylgja miðað við árstíma kom í mánuðinum. Þann 22. mældist hitinn á Akureyri 19,8 stig sem þá var mesti aprílhiti sem mælst hefur a landinu en það met hefur síðan verið margslegið.

Fimmti sólarminnsti apríl í Reykjavik er 1973 með 83 stundir. Hitinn var rúmt stig yfir meðallagi en úrkoman var aðeins um þrír fjórðu hlutar af meðalúrkomu. Á Kvískerjum hefur ekki mælst minni aprílúrkoma, 47,3 mm (frá 1962) og ekki á Fagurhólsmýri, 25,1 mm (frá 1924).  Snjólag á landinu var 40%.

Níundi sólarminnsti apríl í höfuðborginni er árið 1938 þegar sólin skein í 87 stundir. Hitinn var rétt rúm tvö stig yfir meðallagi og er þetta reyndar 11. hlýjasti apríl á landinu en úrkoman var aðeins undir en meðallagi. Mjög þurrt var fyrir norðan og austan. Á Akureyri er þetta þriðji þurrasti apríl, 5,4 mm, en sá allra þurrasti við Mývatn, 0,3 mm (frá 1938). Á Teigarhorni var úrkoman 2,0  mm. Allt aðra sögu er að segja af Vestfjörðum en á Suðureyri hefur ekki mælst meiri aprílúrkoma, 147,1 mm (1923-1989). Snjóhula var 30% á landinu.  

Næsti apríl  á undan, 1937, reynist svo vera sá tíundi sólarminnsti í Reykjavík með 95 sólskinsstundir. Hitinn var dálítið lægri en 1938, 1,8 stig yfir meðallagi. Aftur á móti var mánuðurinn enn úrkomusamari og er vel inni á topp tíu listanum fyrir úrkomusömustu aprílmánuði. Ekki hefur mælst meiri úrkoma á Fagurhólsmýri í apríl, 280,6 mm. Sjólagið var 33% á landinu. Þann 26. gerði þýski flugherinn hina villimannslegu loftárás á basknesku borgina Guernica og Picasso gerði síðar um atvikið sína frægu mynd. Þetta er talin fyrsta terror loftárás á borgir í sögunni. 

Tveir aprílmánuðir um miðjan sjötta áratuginn eru á topp tíu listanum yfir sólarminnstu aprílmánuði í Reykjavík. Árið 1954 er sá áttundi sólarminnsti með 114 sólarstundir en apríl 1955 er sá níundi sólarminnsti með 129 sólskinsstundir. Í fyrrnefnda mánuðinum þótti nokkuð stormasamt þrátt fyrir hlýindin en hitinn var 1,7 stig yfir meðallagi og úrkoman var rífleg meðalúrkoma. Hún var samt mikil á suðurlandi og á Þingvöllum mældist aldrei meiri aprílúrkoma, 206, 9 mm (1935-1983) og ekki heldur á Eyrarbakka, 205,3 mm en þar hefur verið athugað sundurslitið af nokkrum árum frá 1880. Snjólag á landinu var 26%. Síðarnefndi mánuðurinn var enn hlýrri, 2,4 stig yfir meðallagi og ég tel hann vera 8. hlýjasta apríl á landinu. Úrkoman var um einn fjórða fram yfir meðallag en snjólagið var aðeins 19%. Á suðurlandi og vesturlandi var sums staðar alautt, þar með talið í Reykjavík og þar varð aðeins einn frostdagur en enginn allra syðst á landinu og á Sámsstöðum í Fljótshlíð. Mikil skriðuföll eftir stórrigningar ollu miklu tjóni þann 16. og fórst eitt barn á Hjalla í Kjós. Eðlisfræðingurinn Albert Einstain dó sama dag.         

Á Akureyri er apríl 1956  sá sólarminnsti með 49 sólskinsstundir en meðaltalið 1961-1990 er 129,8 stundir. Hitinn var rétt yfir meðallagi en úrkoman um þrír fjórðu af meðallaginu. Snjólagið var 36% en sums staðar á suðurlandi var alautt en  einn dag var alhvítt í Reykjavík. Í mánaðarlok mátti víða heita snjólaust í byggð. Dönsku konungshjónin komu til Reykjavíkur snemma mánaðarins.

Næst sólarminnsti apríl á Akureyri er 1944 en þá skein sólin í 53,5 stundir. Hitinn á landinu var nákvæmlega í meðallaginu 1961-1990 en úrkoman rétt aðeins yfir meðallaginu 1931-2000. Snjólag var 38%. Fyrir norðurlandi var dálítill hafís og var hann reyndar landfastur kringum Raufarhöfn meirihluta mánaðarins.

Apríl 1932 er þriðji í röðinni en þá voru sólskinsstundir 56 en aftur á móti 171 í Reykjavík. Kalt var í nær látlausum norðannæðingi og gróður sem kominn var á veg eftir hlýjan vetur sölnaði. Hitinn var tvö og hálft stig undir meðallagi á landinu. Úrkoman var um 11% fram yfir meðallagið og snjólagið var 52%. Úrkoman var einstaklega mikil sums staðar norðanlands. Mánaðarmet fyrir úrkomu voru sett á Akureyri, 87,9 mm. Lengi fram eftir mánuði var hafís fyrir norðurlandi og Vestfjörðum. Ísbjörn kom á land á Stöndum.   

Það sögufræga ár 1939 flaggar fjórða sólarminnsta apríl í höfuðstað norðurlands með 62 3 sólarstundir. Hitinn var um 1,2 stig yfir  meðallagi yfir landið en úrkoman aðeins fyrir neðan meðallag. Hún var þó mikil á norðvestanverðu landinu. Á Horni var hún 184,5 mm og hefur aldrei verið jafn mikil þar um slóðir í apríl. Á Grímsstöðum hefur hins vegar  ekki mælst minni úrkoma, 4,3 mm (frá 1936). Þetta var árið sem mesti hiti á landinu var mældur, í júní, en óvenjulega heitur apríldagur kom á suðaustur landi þann 27. Fór  þá hitinn á Fagurhólsmýri í 18,2 stig sem enn í dag er aprílhámark á staðnum. Snjólag var 31%. Alautt var í Reykjavík, Stykkisólmi og á Reykjanesvita. Síðasta dag mánaðarins kom til Reykjavíkur hinn harðskeytti nasisti og ræðismaður Þýskalands, Walter Gerlach. 

Apríl 1949, er sá fimmti sólarminnsti á Akureyri er með 64 sólskinsstundir.  Hitinn var 2,9 undir meðallaginu 1961-1990 og tel ég þetta vera sjöunda kaldasta apríl. Úrkoman var rómlega þrír fjórðu af meðallaginu 1931-2000. Á suður og suðvesturlandi voru fádæma snjóþyngsli og víðast hvar var mikil snjór. Snjólagið var 71%. Hámarkshiti í Reykjavík var sá lægsti sem mælst hefur í apríl, aðeins 6,6, stig. Hafís sem var fyrir norðurlandi og varð meira að segja landfastur við Horn og Skagatá.

Árið 1992 var apríl sá sjötti sólarminnsti á Akureyri  með 71 sólarstund. Á Melrakkasléttur mældist aldrei  minni aprílsól, 41,9 stundir. Hitinn var um 0,2 stig undir  meðallaginu á landinu en úrkoman lítið eitt minni en í sínu meðaðallagi. Snjólag var 38% en óvenju lítill snjór var í byggð á norður og austurlandi.  

Sjöundi sólarminnsti apríl á Akureyri er 1979  þegar sólin skein 72 stundir. Ekki mældist minni sól í apríl á Hallormsstað, 84,6 stundir (1953-1987). Sólríkt var í Reykjavík en þar er þetta ellefti sólríkasti apríl með 197 sólskinsstundir. Hitinn var um 0,8 stig undir meðallagi á landinu en úrkoman um 65% af henni. Snjólag var 55%. Hafís lokaði höfnum á norðausturlandi snemma í mánuðinum.

Árið 1971 var apríl sá áttundi sólarminnsti á Akureyri með 74 sólarstundir. Hitinn var rétt aðeins yfir meðallagi en úrkoman á landinu var 100% í meðallagi! Hún var samt misjöfn eftir landshlutum eins og oftast er. Suðvestanátt var algengust vindátta og snjólagið var 45%.  

Margt merkilegt gerðist í þessum mánuði. Igor Stravinsky, eitt merkasta tónskáld 20. aldar dó þ. 6., Freymóður Jóhannesson listmálari og tónskáld (12. september) kærði fornklámið í Bósasögu þ. 10. Fyrsta geimstöð á braut um jörðu komst í gagnið þ.19., handritin komu til Íslands í kulda og bjartviðri  þ. 21. en þ. 25. var fjölmenn mótmælaganga í Washington gegn Vietnamstríðinu og síðasta daginn kom fimmþúsundkrónaseðill í umferð  Íslandi.

Gæðaárið 1953 var apríl samt einkennilega kaldur á landinu, sá 12. kaldasti að mínu tali og sá níundi sólarminnsti á Akureyri með 78 sólskinsstundir. Þar er þetta jafnfram næst úrkomusamasti apríl með 86,4 mm. Ekki hefur heldur mælst meiri aprílúrkoma við Mývatn 58,1 mm (frá 1938) og Grímsstöðum á Fjöllum, 62,3 mm (frá 1936) og við Blönduós, 79,9 mm (1925-2003). Hitinn var 2,7 stig undir meðallagi á landinu. Snjólag var 69% og var snjóungt fyrir norðan. Þann þriðja féll snjóflóð á bæinn Auðnir í Svarfaðardal og fórst þar tvennt.                    

Tíundi sólarminnsti apríl á Akureyri er 2009 með 82 sólskinsstundir. Hitinn á landinu var næstum því tvö sig yfir meðallagi. Úrkoman var feiknarlega mikil. Næstum því 100% fram yfir meðallagið 1931-2000 á þeim fáu stöðvum sem allra lengst hafa athugað. Mánaðarúrkoman á Kvískerjum var 523,7 mm og er það mesta mánaðarúrkoma í apríl sem mælst hefur á íslenskri veðurstöð. Önnur mánaðarmet fyrir úrkomu voru á Mánárbakka, 82,8 mm (frá 1957), Vík í Mýrdal, 305,2 mm (1926) og í Vestmannaeyjum 218,1 mm (frá 1881). Snjólag var 46% á landinu.         

Harðindi eða ekki harðindi

Nú þegar aðeins er um vika eftir af apríl er staðan sú að meðalhitinn í Reykjavík er 2,2 stig eða 0,5 stig undir meðallagi. Ekki er það nú mikið frávik og varla til að kvarta yfir í stórum stíl. Frá 1949 hefur tuttugu sinnum verið kaldara í apríl í Reykjavík fyrstu 23 dagana, síðast árið 2006. Serm sagt næstum því þriðja hvern apríl.   

Á Akureyri er meðalahitinn nú -0,2 stig eða 1,3 stig undir meðallagi.Það er samt ekkert óskaplegt miðað við það sem alloft gerist. Þar hafa örfáir dagar verið taldir alhvítir í apríl en flestir daga flekkóttir af snjó. En Akureyri er reyndar ekki snjóþngsti staðurinn fyrir norðan núna. Það er samt ekki hægt að segja, að mínu viti, að einhver sérstök harðindi hafi ríkt undanfarið hvað hitann snertir fyrir norðan eða annars staðar.

Eins og menn ættu að vita var veturinn afskaplega mildur, einkum þó sunnanlands en hann var líka mildur annars staðar. Líka fyrir norðan. Hins vegar hefur sú öfugþróun orðið að kaldara hefur verið í mars og það sem af er apríl en í janúar og febrúar en þeir mánuðir voru sjaldgæflega hlýir.

Tveir dagar aðeins hafa verið alhvítir í Reykjavík í apríl og er það enn undir meðallagi. En það er líka nokkuð öfugsnúið að ekki skuli hafa sést snjór í apríl í borginni fyrr en allra síðustu daga. En þessi snjór hverfur strax. Veturinn var mjög snjóléttur í Reykjavík og á öllu suðurlandi.

Sums staðar fyrir norðan er aðra sögu að segja. En bara sums staðar. Það má glögglega sjá á  mynd frá þeim 21. Snjóþyngslin hafa verið í Þingeyjarsýslum inn til landsins (en þó ekki sérlega venju fremur við Mývatn og á Hólsfjöllum), á utanverðum Eyjafirði og Skagafirði. Þarna eru reyndar sumar mestu snjóasveitir landsins. Það sem er sérstakt er að sums staðar fyrir norðan kom snjór snemma og hefur ekki náð að leysa en bætir bara í hann. Reyndar fer ekki að bræða snjó fyrir norðan í stórum stíl í mestu snjóasveitum fyrr en komið er vor og bætir í hann alveg þangað til og stundum lætur vorið nú á sér standa. Ég held að snjóalög séu ekkert sérstakelga afbrigðileg ef horft er nokkur ár aftur í tímann en ekki get ég tékkað á því hér og nú.

Ekki geri ég lítið úr erfiðleikum bænda á þeim svæðum þar sem snjóþyngsli eru mest. En það varla hægt að segja almennt að harðindi ríki eða hafi ríkt á landinu eða að vorið sé eitthvað verulega afbrigðilega á eftir tímanum. Það gengur heldur ekki að gera ástandið á verst settu svæðunum að eins konar samnefnara fyrir allt landið. Hins vegar er spáin næstu daga ekki geðsleg. Ég held reyndar að fjárfellirinn í hretinu mikla í september valdi því mest hve vonda tilfinningu menn sums staðar hafa fyrir snjóalögum þessa vetrar. Ef það hefði ekki komið held ég að mönnum fyndist þessi vetur ekkert hafa verið sérlega vondur. Hvað þá ef litað er lengra aftur en síðustu árin með sínum afbriglegu hlýindum sem varla standa endalaust.

Og þegar menn tala um að vorið láti á sér standa, sem virðist vera nýjasta orðræðu vortískan, má alveg muna að  apríl er nú ekki liðinn og ekki er hægt að gera sér vonir um raunverulegt vorveður á Íslandi í þeim mánuði nema einstaka sinnum dag og dag.

Þetta vor er sem sagt bara allt svona nokkurn veginn í lagi miðað við það sem viðgengist hefur. Ekki samt alveg! En það er ekkert sérstaklega mikið á eftir tímanum. Og alls ekki meira en Framsóknarfokkurinn!

Myndin stækkar vel við tvísmellun. Blágrænu svæðin eru snjólaus en rauðu  með snjó. Og þetta er i apríl áður en snjóa tekur almennilega að leysa og alls ekki annars staðar en á mesta láglendi. Snjólétt er víðast hvar í byggð.

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_24_0.xls

Smávegis um mars og veturinn

Mars sem var að líða virðist í fljótu bragði vera að hita á landinu lítið eitt yfir meðallaginu 1961-1990, tæpt hálft stig, en hins vegar tæplega einu stig undir meðallaginu 1931-1960. Tiltölulega kaldast er á norðausturlandi en hlýjast a suðvestur og vesturlandi.

Þetta er samt kaldasti vetrarmánuðurinn, desember til mars.

Veturinn var hins vegar mjög hlýr í heild. Aðeins fjórir vetur hafa verið hlýrri á landinu, 1929, 1964, 2003 og 1847 og þetta gildir einnig um Reykjavík en ekki Akureyri þar sem allmargir vetur hafa verið hlýrri. Mestu munar um hlýindin í febrúar og janúar. Í Reykjavík var þriðji hlýjasti febrúar en janúar sá sjöundi hlýjasti.  Á Akureyri var fjórði hlýjasti febrúar en janúar sá 16. hlýjasti. Í Vestmannaeyjum var janúar sá 4.-5. hlýjasti og febrúar sá næst hlýjasti. Þar er þetta þriðji hlýjasti vetur en ekki var athugað þar árið 1847. 

Úrkoman var aðeins um helmingur af  meðallaginu Reykjavík í mars. Víðast hvar var í þurrara lagi, einkanlega á Fljótsdalshéraði og við austurströndina þar sem þetta virðist vera einn af allra þurrviðrasömustu marsmánuðum.

Mánuðurinn kom á óvart með því að krækja í áttunda sætið yfir sólríkustu marsmánuði í Reykjavík og var það sólskin að mestu leyti í seinni hluta mánaðarins en sólarlítið var fyrri hlutann. 

Snjóalögum var æði misskipt milli suðurlands og norðurlands.

Í Reykjavík varð fyrst alhvítt 21. nóvember og þar urðu alhvítir dagar 22. Enn getur auðvitað orðið alhvítt í borginni en varla verða það margir dagar. Á Akureyri varð fyrst alhvítt 31. október og var alhvítt allan nóvember, 28 daga í desember, 29 í janúar, 14 í febrúar (seinni hlutinn var fremur snjóléttur) og 25 daga i mars eða samtals 126 daga. Alhvítt er enn á Akureyri og snjódýptin 10 cm. 

Nánara uppgjörs um mars og þennan merkilega vetur er svo áreiðanlega að vænta fljótlega frá Veðurstofunni.

Apríl er mættur til leiks í fylgiskjalinu. Reykjavík og landið á blaði 1. Akureyri, drottning norðurlands, á blaði 2!   

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_22_0.xls

Mesti hiti á landinu í mars

Hiti hefur einu sinni komist í tuttugu stig eða meira í mars á Íslandi. Það var hinn 29. árið 2012. Þá fór hitinn á sjálfvirkri stöð Veðurstofunnar á Kvískerjum í 20,5 stig. Trausti Jónsson veðurfræðingur fjallaði um þennan atburð á bloggi sínu. Einar Sveinbjörnsson veðurfræðingur spáði líka í þessa hitabylgju sem stóð í nokkra daga. Litlu munaði á hitinn á mannaðri stöð næði eldra slíku meti en á Skjaldþingsstöðum í Vopnafirði komst hitinn í 18,2 stig þann 26.  Nimbus karlinn var hins vegar illa úti að aka  meðan mest gekk á sem líklega hefur  stafað af spennu og taugaæsingi! Hann fylgdist þó vel með almennt þessa dagana meðan hitabylgjan stóð yfir. 

Elsta hitamet að vetri sem enn stendur á mannaðri veðurstöð var aftur á móti sett 27. mars árið 1948 á Sandi í Aðaldal, 18,3 stig. Það var mælt í gamaldags hitamælaskýli sem fest var á húsvegg.

Mörg hitamet sem komu þennan dag á landinu standa enn. Þar skal fyrst nefna marsmetið í Reykjavík, 14,2 stig. Í Reykjavík var á þessum tíma komið sérstætt mælaskýli líkt og nú tíðkast. Þennan dag, sem var laugardagurinn fyrir páska, var sléttur fjórtán stiga hiti kl. 14 að íslenskum miðtíma þegar veðurathugun var gerð, minna en hálfskýjað og áttin var austsuðaustan sex vindstig. Það hefur verið alveg þokkalegt skjól í görðum og mönnum hefur þótt þetta vera ótrúlega góður dagur.     

Á nokkrum veðurstöðvum sem lengi hafa athugað hefur síðan ekki komið eins hár hiti í mars: Stykkishólmi 15,5, Gjögri 13,4, Akureyri 16,0, Reykjahlíð við Mývatn 13,1, Grímsstöðum 14,1 og Hallormsstað 16,5 stig. Allt mælt þ. 27. Þann dag var hæð yfir NV-Evrópu en lægð suður af Grænlandi og landið laugað í hlýjum loftsstraumi eins og sést á korti hér að neðan. 

Næst mestu hitarnir í mars komu síðasta dag mánaðarins hafísaárið 1965. Það sérstaka var að hans gætti eingöngu á suður-og vesturlandi og mældist þá langmesti hiti sem mælst hefur á suðurlandsundirlendi í mars: Sámsstaðir, 17,9 (17,5 kl. 15), Hella 16,8, Akurhóll, 16,5, Hæll 13,5, Þingvelir 13,5. Einnig var  mjög hlýtt í Borgarfirði: 15,8 stig á Hvanneyri og  15,2 í Síðumúla. en í Reykjavík hélt metið frá 1948. Þennan dag var austan eða suðaustanstrekkingur við suðvesturströndina en annars staðar lyngt og víða léttskýjað. Kannski olli hafísinn því að hitinn fyrir norðan náði sér ekki á strik. Mistur var í lofti þennan dag. Það þótti vorlegt á þeim árum en mistrið var í rauninni efnamengun frá Bretlandseyjum. Í Reykjavík skein sól fram á hádegi en síðan byrgði mistrið hana en hitinn fór í 13 stig. 

Árið 1956 fór hitinn á Dalatanga upp í 17,4 stig þ. 27. Þá var veðri öðru vísi farið en í þeim hitabylgjum sem hér hafa verið gerðar að umtalsefni, allhvöss sunnan og suðvestanátt með mestu hlýindunum á Austfjörðum.

Þann 28. mars árið 2000 kom álitleg hitabylgja. Þá mældist hitinn 16,6 stig á Skjaldþingsstöðum í Vopnafirði á kvikasilfursmæli en á sjálfvirku stöðinni á Eskifirði fór hitinn í 18,8 stig. Það var þá hæsta hitatala sem skráð hafði verið á íslenskri veðurstöð i mars.

Hér fyrir neðan má sjá veðurkort frá hádegi frá nokkrum þeirra daga sem hér er frá sagt og auk þess kort sem sýna ástand mála í 850 og 500 hPa flötunum, í kringum 1400 og 5000 m hæð. Þar sést hitinn í þessum hæðum en einnig má átta sig á veðurkerfunum við jörð. Biðst forláts á því að fyrir handvömm vantar kvarðann á efstu kortin en hann sést neðar. 

Smápistil um mesta kulda í mars má sjá hér.  

hæð. Þar sést hitinn í þessum hæðum en einnig má átta sig á veðurkerfunum við jörð.

 

  

 

 

Sólríkustu marsmánuðir í Reykjavík

Eins og menn vita eru jafndægur á vori seint í mars. Síðasta þriðjung mánaðarins er þá sól á lofti meira en helming sólarhringsins. Meðaltal sólskinsstunda í Reykjavík í mars 1961-1990 eru 111 klukkustundir.

Sólríkastur  mars í borginni er 1947 en þá skein sólin í 218,3 klukkustundir. Veður voru yfirleitt stillt og hæglát en köld, 2,7 stig undir meðallaginu á landinu 1961-1990 sem hér er miðað við um hita. Hægviðrið var ástand sem líka ríkti í febrúar en hann er einnig sá sólríkasti sem mælst hefur í Reykjavík og sá sem mestan hefur haft mánaðarloftþrýsting. Þessi vetur, desember til mars, er reyndar sá sólríkasti sem mælst hefur í Reykjavík með tæpar 400 sólskinsstundir. Mikill snjó var víða í mars  og á öllu norðanverðu landinu, frá Vestfjörðum til Djúpavogs mátti heita alhvítt. Úrkoman var lítil og mun þetta vera einn af fimm þurrustu marsmánuðum miðað við úrkomuna 1930-2000, sem hér er gengið út frá, á þeim örfáu stöðvum sem lengst hafa athugað hana. Einkum var þurrt á suður og vesturlandi. Á Loftssölum við Dyrhólaey var úrkoman ekki mælanleg og heldur ekki á Kirkjubæjarklaustri en 0,3 mm á Fagurhólsmýri og á þessum stöðum er þetta þurrasti mars sem mælst hefur og sömu sögu er að segja um Vík í Mýrdal,15,5, mm og  Hóla í Hornafirði, 2,1 mm. Á sunnanverðu Snæfellsnesi hefur heldur ekki mælst þurrari mars, 11,1 mm á Arnarstapa. Úrkomudagar voru aðeins einn á Fagurhólsmýri, Hellissandi og Djúpavogi. Snjólag á landinu var 83% en meðaltalið er  61% árin 1961-1990. Einna merkust tíðindi í þessum mánuði voru þau að Heklugos hófst snemma morguns þann 29.

Mars 1962 sló 1947 reyndar út í þurrki. Hann er þurrasti mars sem mælst hefur á landinu. En hann er einnig sá næst sólríkasti í Reykjavík þar sem sólin skein í 193 stundir. Á Hólum í Hornafirði mældist sólskin í 234,8 stundir og er það sólríkasti mars sem mælst hefur á íslenskri veðurstöð en Hólar voru í mars að meðaltali sólríkasti staðurinn á þeim fáu stöðum þar sem sól var mæld árin 1961-1990 en þá voru sólarstundirnar þar að meðaltali 116,8 klukkustundir. Í Reykjavík skein sólin 1962 yfir 10 stundir í 9 daga og aldrei verið fleiri og sex daga í viðbót 9-10 stundir. Alla þessa daga var þó svo kalt að ekki hlánaði allan sólarhringinn. Sólskin var jafnara í borginni í mars 1947 en þá skein sólin aðeins þrjá daga meira en 10 stundir en sex aðra í 9-10 stundir. Alls engin úrkoma mældist á Stóra-Botni í Hvalfirði í mars 1962 og er það þurrasti mars á veðurstöð. Á þeim stöðvum sem lengst hafa athugað úrkomu á suður og vesturlandi er þetta þurrasti mars sem mælst hefur. Stykkishólmur var með 2,5 mm (frá 1857), Reykjavík  með 2,3 (1885 með hléum) og Eyrarbakki einnig með 2,3 mm (frá 1880 með hléum). Á ýmsum öðrum stöðvum með nokkuð langa en þó mislanga mælingasögu er þetta þurrasti mars, svo sem í Síðumúla í Borgarfirði, 0,6 mm, Hellissandi, 0,9 mm, Lambavatni,2,3 mm, Kvígindisdal, 2,5 mm, Hlaðhamri 4,0 mm, Barkarstöðum í Miðfirði, 1,6 mm, Forsæludal,  2,3  mm, Nautabúi, 2,8 mm, Dalatanga, 21,1 mm, Hólum í Hornafirði, 2,1 mm, Sámsstöðum, 2,7 mm, Hellu,1,0 mm, Hæli í Hreppum, 0,6 mm, Jaðri 1,3 mm og Þingvöllum, 0,3 mm. Um miðbik norðurlands var úrkoma sums staðar nokkuð mikil, mest 92,4 mm á Vöglum í Vaglaskógi. Þetta er snjóléttasti mars í Reykjavík en þar og víða á Reykjanesskaga var alautt allan mánuðinn. Á landinu var snjólagið 50%. Loftvægi mánaðarins var hærra en í nokkrum öðrum mars. Það  var mest  1027,7 hPa á Galtarvita en minnst 1021,4 í Vestmannaeyjum. Þann fyrsta mældist loftvægið á Galtarvita 1048,5 hPa. Bæði 1962 og 1947 var loftþrýstingur óvenjulega hár yfir landinu og vestur af því þó var nokkru mildara 1962, hitinn 2,4 stig undir meðallagi. 

Mars 1937 er sá þriðji sólríkasti í Reykjavík með 183,3 sólarstundir. Hitinn var tvö stig undir meðallagi. En úrkoman var lítil og er þetta líklega einn af tíu þurrustu marsmánuðum. Ekki hefur mælst minni úrkoma í mars á Hvanneyri, aðeins 0,3 mm, svo og í Dölunum og Bolungarvík, 4,3 mm og einng á norðausturhorninu, á Raufarhöfn, 5,6 mm og í Bakkafirði, 1,2 mm. Ansi kalt var stundum og fór frostið í -27,3 stig þann 18. á Grímsstöðum. Fyrir norðan var yfirleitt alhvítt en snjólétt á suðvesturhorninu en snjólag á landinu var 75%.

Þann 8. var fyrsta óperusýning á Íslandi þegar flutt var óperan Systirin frá Prag eftir Wenzel Müller. Hann var þekkt tónskáld um sína dag og er enn þekkt nafn í Austurríki. Skíðalandsmót Íslands var haldið í fyrsta sinn þ. 13. en Sundhöllin opnaði þ. 23.     

Í mars 1979 skein sólin í Reykjavík 0,1 stund skemur en 1937. Á Akureyri er þetta fimmti sólríkasti mars með 118 sólarstundir. Þetta er sólríkasti mars sem mælst hefur á Sámsstöðum frá 1962, 191 stund, og á Reykjum í Ölfusi 1973-2000, 188 stundir og á Hveravöllum 1966-2004, 150 klukkustundir. Kannski er þessi kuldalegi mánuður sólríkasti mars á landinu í heild en 1965 þá næstur. En þetta er fimmti kaldasti mars á landinu eftir mínum kokkabókum og sá kaldasti síðan 1919. Hitinn var meira en 4 stig undir meðallaginu 1961-1990. Fyrsta hálfan mánuðinn hlánaði varla nokkurs staðar að heitið geti. Þann 5. fór frostið í -26,5 stig á Þingvöllum. Hámarkshiti í Reykjavík var sá lægsti í mars, 3,5 stig. Hafís var fyrir norðurlandi og komst alveg suður á Norðfjörð. Úrkoman var aðeins minni en 1937 og víðast hvar var mjög þurrt. Ekki hefur mælst minni úrkoma í mars við Mjólkárvirkjun inn af Arnarfirði, 2,8 mm, Þórustöðum  í Önundarfirði, 8,9 mm,  Skógum undir Eyjafjöllum, 37,3 mm  og á Hveravöllum, 10,2 mm. Snjólag var 87% á landinu, það fimmta mesta í mars frá og með 1924.  

Fimmti sólarmesti mars í höfuðborginni er 1934 þegar sólin skein í 171 stund. Á Akureyri er þetta fjórði sólríkasti mars en þar voru sólskinsstundirnar 118. Hitinn var um hálft stig undir meðallagi en úrkoman um þrír fjórðu af því. Snjólag var 76%. Næst síðasta daginn hófst eldgos í Grímsvötnum og Skeiðarárhlaup var um svipað leyti.

Sá topp tíu sólarmars í Reykjavík sem næstur okkur er í tíma er 1999 en þá skein sólin í 165 klukkustundir og er þetta því sjötti sólríkasti mars í borginni. Hitinn var rúmlega eitt stig undir meðallagi en úrkoman var um helmingur af meðallaginu. Snjólag var 83% og hefur ekki orðið jafn mikið síðan í nokkrum mánuði fyrir utan desember þetta sama ár og í desember 2011.Í upphafi mánaðarins dó hin vinsæla breska söngkona Dusty Springfield en í síðustu vikunni byrjaði  NATO að gera loftárásir í Júgóslavíu þar sem menn voru að stríða.     

Næstur er mars 1951 með 163,5 stundir af sól. Fannfergi var með fádæmum norðanlands og austan í þrálátri norðaustanátt og þar var yfirleitt alhvítt allan mánuðinn en mikil svellalög voru víða sunnanlands. Nyrst á Tröllaskaga hefur ekki mælst meiri úrkoma í mars. Snjólag á landinu var 88% og hefur ekki orðið meira í mars nema árin 1989 (94%), 1990 (95%) og 1995 (89%). Hitinn var næstum því þrjú stig undir meðallagi. Næsti mars á undan, 1950, krækir í níunda sætið að sólríki með 151 sólarstund. Þetta er reyndar hlýjasti mars sem nær inn á topp tíu listann fyrir sólríki í Reykjavík og var hitinn um eitt stig yfir meðallagi en úrkoman liðlega þrír fjórðu af því. Snjólag var 53%.             

Árið 1912 var sólskin mælt á Vífilsstöðum en við teljum það með Reykjavík og þessi mars nær áttunda sæti með 152 sólskinsstundir. Hitinn á landinu var nákvæmlega í meðallagi. Þann 12. mældist minnsti loftþrýstingur sem mælst hefur á landinu í mars, 939,9 hPa. Í lok mánaðarins varð pólfarinn Scott og föruneyti hans úti eftir að hafa náð á suðurpólinn.  

Tíundi sólarmesti mars í höfuðborginni er 1941 með 150 sólskinsstundir. Þetta var fremur hlýr mánuður, svipaður eða örlítið kaldari og 1950. Úrkoman á þeim stöðvum sem lengst hana athugað var hins vegar í rösku meðallagi og raunar  svipuð og 1912 og 1951. Snjólag á landinu var aðeins 44%, það minnsta í þessum tíu sólríkustu  marsmánuðum í Reykjavík. Þann annan fórust þó tvær telpur í snjóflóði við Ísafjörð. Í Kvígindisdal við Patreksfjörð var alautt allan mánuðinn.

Ýmislegt gekk á í heiminum og ekki allt vegna styrjaldarinnar. Þann fyrsta fórust til dæmis tíu þúsund manns í jarðskjálfta í Grikklandi. En styrjöldin var í fullum gangi og þ. 10. var Reykjaborgin skotin í kaf og fórust þar 13 en tveim var bjargað. Annar þeirra bjó reyndar í húsinu þar sem bloggarinn átti heima sem unglingur. Og daginn eftir var skotið á línuveiðarann Fróða þar sem fimm létust.

Sólarminnstu marsmánuðir

Mars 1929 er sólarminnsti mars Reykjavík síðan mælingar hófust þar á sólskini fyrir hundrað árum.  Skein sólin í 38,9 stundir en meðaltalið 1961-1990 er 111 klukkustundir. Það er nánast hlálegt að þetta er einnig hlýjasti mars sem mælst hefur á landinu og einnig á öllum einstökum veðurstöðvum. Hitinn var 5,7 stig yfir meðallaginu 1961-1990 sem hér  verður miðað við um hitann. Um allt land var talin öndvegistíð, tún væru græn og gróðurnál  í úthaga og sóleyjar sprungu út.  Minnsti hiti á landinu var -8,0 stig á Eiðum og er það hæsta mánaðarlágmark yfir allt landið í nokkrum marsmánuði. Alveg frostlaust var í Vík í Mýrdal og á Hólum í Hornafirði. Á þeim stöðvum sem allra lengst hafa athugað var úrkoman  í rúmu meðallagi áranna 1931-2000 sem hér er við miðað varðandi úrkomu. Fyrir norðan var lítil úrkoma en mest á suðausturlandi. Á Fagurhólsmýri hefur ekki mælst meiri úrkoma frá 1931, 341,2 mm. Þetta er snjóléttasti mars sem mælst hefur á landinu frá og með 1924, 4% en meðaltalið 1961-1990 er 61%. 

Næst sólarminnsti mars í Reykjavík er 1923  þegar sólin skein í 48 stundir. Á landinu er þetta fjórði hlýjasti mars og var hitinn 4,2 stig yfir meðallagi. Úrkoman var hins vegar meira en 50% yfir meðallagi. Aldrei hefur mælst meiri úrkoma í mars í höfuðstaðnum, 183,2 mm.

Árið 1945 er þriðji sólarminnsti mars með 49 sólskinsstundir. Hitinn á landinu var þrjú og hálft stig  yfir meðallagi og er þetta níundi hlýjasti mars eftir mínum kokkabókum. Og þetta er einn af fimm úrkomusömustu marsmánuðum eftir sömu bókum. Einkum var úrkomusamt syðst á landinu en fyrir norðan var úrkomulítið. Í Vestmannaeyjum hefur ekki mælst meiri úrkoma í mars 319,6 mm og ekki á Loftssölum í  Dyrhólahreppi árin 1940-1978, 235,0 mm. Miklir vatnavextir ollu tjóni um miðjan mánuðinn. Snjólag var 44%. Lokahnykkur stríðsins var i gangi með miklum loftárásum á Þýskaland og Japan og bandamenn hófu að hernema Þýskaland.

Mars 1938 var óstöðugur og úrkomusamur og er sá fjórði sólarminnsti í Reykjavík með 57,8 sólskinsstundir. Úrkoman var mjög mikil nema á norðausturlandi en annars meiri norðanlands en  1945 en úrkoman á þeim stöðvum sem lengst hafa athugað var 43% umfram meðallag en 67% árið 1945. Snjólag 1938 var 59%. Hlýtt var í veðri, 0,9 stig fyrir meðallagi og reyndar mældist ekki frost í Vík í Mýrdal og Vestmannaeyjum.

Þann 12. á fimmtugs afmælisdegi Þórbergs innlimuðu Þjóðverjar Austurríki. Hætt er við að meistaranum hafi lítt líkað sú ósvífna afmælisgjöf en hann hafði reyndar verið dæmdur fyrir meiðyrði gegn foringjanum. Stendur sá hæstaréttardómur enn óhaggaður!       

Í mars 1922 var góð tíð og þurrviðrasöm en sólskinsstundir í Reykjavík voru aðeins 58 sem gerir mánuðinn fimmta sólarminnsta mars. Úrkoman var tæplega þrír fjórðu af meðallagi en hitinn 1,2 stig yfir meðallagi. Tólf fórust þegar þilskipið Talismann frá Akueyri strandaði í afspynru norðanveðri við Súgandafjörð þann 25. 

Umhleypingasamt var í mars 1993 sem er sá fimmti sólarminnsti í Reykjavík með 58,1 sólarstund en úrkoman var um 50% fram yfir meðallag. Hún var sérlega mikil á suðausturlandi. Á Kvískerjum var hún 483,3 mm. Hitinn var alveg sá sami og 1922 og snjólagið það sama og 1938.  

Árið 1936 var norðaustanátt ríkjandi í mars en þrátt fyrir það voru sólskinsstundir í Reykjavík aðeins 59,5 og er þetta þar sjöundi sólarminnsti mars. Fyrir norðan var ekki mikið minni sól (56 klst á Akureyri) en þar voru mikil snjóalög. Var þar víðast hvar alhvítt og á Grímsstöðum á Fjöllum var snjódýptin 160 cm kringum vorjafndægur. Snjólag var 69% á öllu landinu. Á Vestfjörðum og víðar féllu snjóflóð en ekki ollu þau manntjóni. Úrkoman var í rösku meðallagi og hitinn sömuleiðis.   

Sá hlýi og úrkomusami mars,  1974, er sá áttundi sólarminnsti með 65 sólskinsstundir í Reykjavík en aftur á móti  106 á Akureyri þar sem þetta er tíundi sólríkasti mars. Hitinn um 3,8 stig yfir meðallagi  sem gerir hann að sjöunda hlýjasta mars á landinu en fimmta hlýjasta á Akureyri. Úrkoman var mikil, 69% fram yfir meðallag á þeim stöðvum sem lengst  hafa athugað hana. Sums staðar voru  þó sett þurrkamet í mars en annars staðar úrkomumet. Sjá pistilinn um sólríkustu marsmánuði, þann tíunda  sólríkasta á Akureyri. Snjólag var 33% á landinu.

Níundi sólarminnsti mars í Reykjavík er árið 2000 með 70 sólskinsstundir. Hann var afar úrkomusamur en nær þó ekki alveg inn á topp tíu listann yfir úrkomusömustu marsmánuði á þeim stöðvum sem lengst hafa athugað. Hann er hins vegar úrkomusamasti  mars í Vík í Mýrdal, 417,4 mm (frá 1926), Stafholtsey í Borgarfirði, 154,5 mm, Brekku í Norðurárdal, 307,7, mm, Lambavatni á Rauðasandi, 237,1 mm,  Kvígindisdal við Patreksfjörð, 457,3 mm, Hlaðhamri í Hrútafirði, 174,8 mm, Barkarstöðum í Miðfirði, 117,0 mm, Norðurhjáleigu í Álftaveri, 339,4 mm  og Snæbýli í Skaftártungu  343,1 mm. Í Kerlingardal við Mýrdal mældist úrkoman þó mest á landinu, hvorki meiri né minni en 500,8 mm sem er með því mesta sem mælst hefur á landinu í marsmánuði. Snjólag var það mesta í þeim árum sem hér er vikið að, 80%. Mikið tjón varð norðaustanlands í norðvestanveðri dagana 5.-6.

Þriðji hlýjasti mars á landinu, 1964, er sá tíundi sólarminnsti í Reykjavík með 71 sólarstund en aftur á móti sá sólríkasti á Melrakkasléttu 1958-1999, 123 lukkustundir. Í mánuði þessum, þegar talin var einmuna tíð, mældist mesta úrkoma á veðurstöð sem þá hafði mælst í mars í mars, 509,0 mm á Kvískerjum (núgildandi met, á sama stað, er 566,8 mm, 2003).  Snjólag var aðeins 11%, það annað minnsta, eftir 1929.  Einhver mesti jarðskjálfti sem mældur hefur verið á jörðunni kom í Alaska þ. 27. upp á 8,3 stig á Richter.         

Þessi mánuður var reyndar æði viðburðaríkur. Þjóðskáldið Davíð Stefánsson lést þann fyrsta. Bítlaæði mikið var á tónleikum í Háskólabíói þ. 4. og tveimur dögum síðar kom kvikmyndaleikarinn Gregory Peck til landsins. Undanþágur Breta til veiða í landhelginni runnu út þann 11. sama dag og áskorun sextíumenninganna svokölluðu kom fram um að útsendingar kanasjónvarpsins yrðu bundnar við Keflavíkurflugvöllinn en þær náðu þá um allt Reykjavíkursvæðið og loks var Tívoli í Vatnsmýrinni lagt niður þennan sama dag. Þann 18. hófust magnaður reimleikar á Saurum á Skaga og voru þeir nefndir Sauraundrin. Þórbergur fullyrti ofvitalega og kennivaldslega að þetta væri alveg dæmigerður draugagangur og ekkert annað en síðar kom í ljós að þetta voru bara brellur af mannavöldum!

Á Akureyri er mars 1935 sá sólarminnsti með 26,4 klukkustundir en meðallagið 1961-1990 er 76,7 stundir. Tíðin var óstöðug og vindasöm og hitinn  hálft stig undir meðallagi en úrkoman var mikil, um 44% fram yfir meðallagið á þeim stöðvum sem allra lengst hafa athugað. Á Hvanneyri var úrkoman 205,8 mm  og hefur þar aldrei mælst meiri í mars í nokkuð langri en sundurslitinni mælingasögu. Laust fyrir miðjan mánuð urðu miklir vatnavextir í Vestur- Skaftafellssýslu. Snjólag var 57%. Í Þýskalandi var tekin upp herskylda og tilkynnt að landið hefði komið sér upp flugher.

Mars 1981 var kaldur og snjóþungur. Og hann er sá næst sólarminnsti á Akureyri með 30 sólskinsstundir. Úrkoman var mikil á norðausturlandi en í heild um  þrír fjórðu af meðalúrkomu. Snjólag var 77%. Á Raufarhöfn komst snjódýptin í 150 cm. Kvikmyndin Punktur, punktur, komma strik var frumsýnd í þessum mánuði, skotið var á Reagan forseta Bandaríkjanna en Mitterand varð forseti Frakklands.

Þriðji sólarminnsti mars á Akureyri var 1970 með 32,5 sólarstundir. Þetta er kaldasti marsmánuðurinn meðal hinna tíu sólarminnstu á Akureyri og var hitinn tæpt tvö og hálft stig undir meðallagi á landinu. Hafís var nið norðausturströndina og á Húnaflóa. Úrkoman var í meðallagi en snjólag var 78%.     

Þrír tiltölulega nýliðnir marsmánuðir í röð eru á topp tíu listanum fyrir lítið sólskin í höfuðstað norðurlands.

Mars 2007  er sá áttundi með með 50 sólskinsstundir Hann er vel inni á topp tíu listanum fyrir úrkomusömustu marsmánuði og hitinn var rúm tvö stig yfir meðallagi en snjólagið 48%. Síðasta daginn fór hitinn á sjálfvirku stöðinni á Dalatanga í 18,4 stig  og 16,9 á Sauðanesvita. Mars 2008 er sá fjórði sólarminnsti með 38 sólskinsstundir. Bæði hiti og úrkoma máttu heita í meðallagi en snjólagið var 76%.  Óvenjulega mikið snjóaði í Vestmannaeyjum þ. 2. og mældist snjódýptin á Stórhöfða 65 cm næsta morgunn sem þykir mikið á þeim bæ. Mars 2009 er sá níundi með sólarminnsti á Akureyri með 51 sólskinsstund og hita og úrkomu mjög nærri meðallagi en snjólagið var 72%.

Fimmti sólarminnsti mars á Akureyri er 1991 með 43 sólskinsstundir. Hitinn var rúm tvö stig yfir meðallagi en úrkoman var rétt yfir meðallagi en mjög mikil á norðaustur og austurlandi, allt að áttföld meðalúrkoma á Húsavík þar sem mældist meiri úrkoma en í nokkrum mars, 204,3 mm. Sólarhringsúrkoman á Eskifirði mældist 139,9 mm þ. 17. sem þá var marsmet á veðurstöð (metið var slegið þ. 22. 1995 í Stíflisdal, 142 mm). Snjólétt var í mánuðinum, snjólagið 47%.

Eldgos var í Heklu sem lauk þ. 11. Hinn fræga upptaka af lögreglumönnum að lúberja Rodney King var hinn þriðja. Davíð Oddsson varð formaður Sjálfstæðisflokksins þann 10. en þann 14. var sex föngum í Birmingham sleppt úr fangelsi eftir að hafa setið saklausir inni í 17 ár dæmdir fyrir sprengjutilræði.    

Mars árið 1933 er sá sjötti sólarminnsti á Akureyri en sólin skein þá í 44 stundir. Hitinn var rúmlega hálft annað stig yfir meðallagi á landinu en úrkoman var 21% fram yfir. Ekki hefur mælst meiri úrkoma á Hólum í Hornafirði í mars (frá 1931), 357 mm. Snjólag var 52%. Þann 27. mældist hitinn 15,2 stig á Hraunum í Fljótum sem þá var jöfnun á landsmeti fyrir mars en hefur síðan margsinnið verið slegið. Stefán skáld frá Hvítadal andaðist þann 7. Í Þýskalandi gekk mikið á, Hitler var formlega veitt alræðisvald, Göbbels  varð ráðherra og fangabúðirnar í Dachau voru settar á fót. 

Sjöundi sólarminnsti mars er 1953 á Akureyri með 50 sólskinsstundir. Þetta er einn af allra úrkomumestu  marsmánuðum  með mörgum mánaðarmetum: Andakílsárvirkjun 437 mm, Síðumúli 271,9 mm, Blönduós, 149,5 mm, Nautabú 156,7 mm, Akureyri 142,8 mm, Sandur í Aðaldal 88,7 mm, Sámsstaður 382,2, mm og Hæll í Hreppum 301,1 mm. Hlýtt var í veðri, hátt upp í þrjú stig yfir meðallagi og er þetta hlýjasti mars af þeim tíu sólarminnstu á Akureyri. Fremur var snjólett, 50% snjóhula.

Þann 5. dó illmennið Jósef Stalin og eðal tónskáldið Sergei Prókóféff. Um miðjan mánuðinn kom hingað sænski söngvarinn Snoddas og gerði allt vitlaust úr hlátri fremur en hrifningu.    

Tíundi sólarminnsti mars á Akureyri er svo árið 1962 þegar sólin skein í 52 klukkustundir. En þetta er næst sólríkasti mars í Reykjavík. Eins og greint er frá í pistlinum um sólríkustu marsmánuði er þetta þurrasti mars sem mælst hefur í Síðumúla í Borgarfirði, Hellissandi, Lambavatni, Kvígindisdal, Hlaðhamri, Barkarstöðum í Miðfirði, Forsæludal, Nautabúi, Dalatanga, Hólum í Hornafirði, Sámsstöðum, Hellu, Jaðri, Ljósafossi og Þingvöllum. Þetta er snjóléttasti mars í Reykjavík en þar og víða á Reykjanesskaga var alautt allan mánuðinn.

Meðalhiti tíu sólarminnstu marsmánaða í Reykjavík er 2,95 stig eða 2 stig yfir meðallaginu 1961-1990 og 1,6 yfir meðallaginu 1931-1960 en 4,2 stig yfir meðallagi tíu sólríkustu marsmánaðanna! Á Akureyri er meðalhiti samsvarandi mánaða -0,7 stig eða hálft stig yfir meðallaginu 1961-1990 en 0,4 stig undir meðallaginu 1931-1960 og hálft stig undir meðallagi tíu sólríkustu mánaðanna þar.  

Veðurmetingur

Nú liggja Reykvíkingar í því!

Þar hefur verið snjólaust. En hríðarbylurinn sem var að ganga yfir náði sér eiginlega hvergi á strik nema þar. Í morgun var jafnfallinn snjódýpt 12 cm bæði í Reykjavík og á Korpu. Það er ekkert  afskaplega mikið en getur þó valdið vandræðum hvar sem er fyrir umferð venjulegra fólksbíla. En snjórinn er ekkert jafnfallinn. Það er vindstrekkingur með stormhviðum og stórir skaflar hafa myndast mjög víða. Það eru þeir sem skapa mesta vandann. Annað slagið er talsvert kóf sem dregur úr skyggni svo menn eiga erfitt með að sjá skaflana.

Umferðarvandræðin láta því ekki á sér standa. 

Það stendur heldur ekki á því að sumir landsbyggðarmenn á netinu séu farnir að gera lítið úr úr þessu veðri og þeim vandræðum sem af því skapast. Þeir fyrirlíta reykvísk óveður sem þeim finnst annars flokks og óæðri veður miðað við þau göfugu hamfaraveður sem verða í þeirra heimabyggðum. 

Það sem þeir taka yfirleitt ekki með í reikninginn er í fyrsta lagi það að ýmis hríðarveður sem gerir á reykjavíkursvæðinu myndi alls staðar valda vandræðum. Í öðru lagi er það fólksfjöldinn á reykjavíkursvæðinu og bílamergðin. Þær aðstæður eru allt aðrar og snúnari en í fámennum byggðum.

Miklir hríðarbyljir eru sjaldgæfari og yfirleitt vægari (ekki samt alltaf) fyrir sunnan en á norðanverðu landinu. Hins vegar eru illvirði með regni og miklum vindi algengari á suðurlandi en norðurlandi og skapa oft heilmikinn vanda. Illviðri gerir því sannarlega líka í höfuðborginni og nágrenni. Ekki má svo gleyma því að flestir fjölmiðlar eru einmitt í Reykjavík og eiga auðvellt með að segja fréttir af vettvangi. Jú, það vill við brenna að þeir geri stundum full mikið úr hlutunum.  

Það er enginn ástæða fyrir íbúa nokkurs landshluta til að setja sig á háan hest í alvöru með veður í öðrum landshlutum en alltaf er gaman að góðlátlegri stríðni milli landshluta í þeim efnum. Illviðri skapa vandræði hvar sem þau koma en aðstæður geta verið mismunandi á hverjum stað.Svipað veður sem ekki veldur verulegum usla á einum stað getur gert það á öðrum vegna búsetulegra og félagslegra aðstæða.

Ekkert veðurtengt finnst mér fáfengilegra en metingur um veður milli landshluta ef hann er settur fram í fúlustu alvöru og með hroka og yfirlæti.

Eins og sumir landsbyggðarlúðar iðka í garð okkar reykvíkinga! Við sem höfum ekkert til saka unnið annað en lepja okkar latte!

 

 

Strætó metur stöðuna næst kl. 15:30

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_17_0.xls

Mars

Varla er hægt að búast við að mars verði jafn hlýr og tveir síðustu mánuðir.

Það er samt aldrei að vita og fylgiskjalið fylgist með mánuðinum marsera sinn gang.

Landið má nú víðast hvar heita alautt af snjó eða því sem næst. Næstum því alls staðar á suður,vestur og austurlandi er jörð algerlga alauð á láglendi. Víða á norðurlandi er líka snjólaust, svo sem á Akureyri. Enn er talsverður snjór í Fljótum, á Ólafsfirði, í Svarfaðardal og sums staðar í innsveitum á norðausturlandi og í heiðabyggðum.

Snjóalög komu snemma vetrar fyrir norðan og voru mikil vikum saman fram eftir öllum vetri en hafa verið að minnka smám saman síðustu vikur. En næstu daga má aftur búast við snjó. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_16_0.xls

Þriðji hlýjasti febrúar í Reykjavík

Febrúar sem var að líða er sá þriðji hlýjasti í Reykjavík frá því mælingar hófust, eftir 1932 og 1965. Meðalhitinn er 3,9 stig.

Ef janúar og febrúar eru hins vegar teknir saman slá þeir öll met í Stykkishólmi, eru hlýrri saman en sömu mánuðir 1964 sem næstir koma,  en athugað hefur verið þessa mánuði í Stykkishólmi frá 1846 en mánuðurnir eru í öðru sæti í Reykjavík núna, á eftir 1964.

Við suðurströndina og á suðausturlandi virðist þetta vera næst hlýjasti febrúar.

Og reyndar hugsanlega líka á landinu öllu á eftir 1932 en kannski var 1965 hlýrri. Þetta kemur ekki í ljós alveg strax.

Á Akureyri er hann sá fjórði, en auk 1932 og 1965 var 1956 hlýrri þar en 1921 var svipaður. 

Fylgiskjalið sýnir herlegheitinn í heild sinni.

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• akrv_2013_15_0.xls